Lesbók Morgunblaðsins - 14.05.1967, Blaðsíða 5

Guðjón Alberfsson:
Hann er lítill og grannur, þessi
farandsali, og augun í honum eins og
í feimirtni stúlku; og þegar fólk skellir
á nefið á honum, verður hann svo
hnugginn á svipinn, að maður heldur
hann muni fara að gráta. Samt fer
hann ekki að gráta. Hann bara lokar
töskunni sinni, haegt og rólega, eins og
ekkert hafi í skorizt, tekur ofan hattinn
og beygir sig í hnjáliðunum um leið
og hann segir kurteislega: Þakka yður
fyrir.
Samt leyna sér ekki vonbrigðin í
lágu röddinni hans; hún skelfur ofur-
lítið og er ofurlítið kiökk eins og hon-
um hafi verið neitað um viðvik. Þakka
yður fyrir, segir hann, og það er tóma-
hljóð í rödd hans, sem hrærir til með-
eumkunar, svo að maður hugsar: Af
þessum manni verð ég að kaupa mat.
Samt kaupir maður ekkert af honum
næst; og maður kaupir ekkert af hon-
um þarnæst. En hann er alltaf samur
við sig, litli farandsalinn: Þakka yður
fyrir, segir hann, þó að maður kaupi
ekkert, og rödd hans skelfur og hann
fátar við hattbarðið, þegar hann tekur
ofan í kveðjuskyni.
Ég kenni talsvert í brjósti um þenn-
an litla mann; reyndar kennum við
öll í brjósti um hann. Öll tekur okkur
sárt til vonbrigða hans; og öll heitum
við því að kaupa af honum næst. Samt
kaupum við mjög sjaldan af honum.
Helzt kaupum við af honum fyrir stór-
hátíðir og eftir að við höfum fengið
útborgað á föstudögum, því að þá liggur
vel á okkur og við getum ekki fengið
af okkur að hryggja þennan litla en
þolinmóða mann.
ar að veit enginn hvaðan hann
kemur né hvert hann fer: Er það ekki
undarlegt eftir öll þessi ár? Öll þau
ár sem við höfum séð hann skunda hér
um göturnar frá einu húsi til annars.
Við vitrán það eitt að hann borðar á
litla matsölustaðnum þar sem okkar
hverfi endar en hitt tekur við. Þar
kaupir hann næringarríkar en iburð-
arlitlar máltíðir; sumir segja fátækleg-
ar. Við höfum séð hann þar og vitum
því, að hann snæðir þar kvölds og
morguns og drekkur þar líka kaffið
sitt, með brauðsneiðunum, um miðjan
daginn.
Hann er mjög hændur að þessum
matsölustað, og gestirnir kannast lang-
flestir við hann. Það má alltaf heyra
hvenær hann er á ferðinni; það er
enginn sem gengur jafnhljóðlega um.
Hann lokar hurðinni varfærnislega,
þurrkar hávaðalaust af skónum sínum
og gengur síðan gegnum endilangan
salinn alla leið að litla borðinu við
stigaganginn upp á næstu hæð; þaðan
sem hann sér alla en aðeins fáir sjá
hann. Þarna fær hann sér sæti, kemur
sér notalega fýrir og lítur þvínæst
Myndskreyting: Diter Rot
nokkrum sinnum í kringum sig áður en hann pantar sér eitthvað, eins og til
að ganga úr skugga um hvort nokkrir hafi bætzt í hóp gestanna frá því hann
var hér síðast. Sjái hann ný andlit hleypir hann í brýnnar og ekur sér í herð-
unum, eins og þetta sé hans staður oig hér geti hann ekki liðið ný andlit.
Hann hefur fallega borðsiði og stangar aldrei úr tönnum sér eða þurrkar
sér um munninn á handarbökunum svo að aðrir sjái; slíkt kann hann að gera
í einrúmi en ekki opinberlega. Hann matast með settlegum en jafnframt dálítið
sérlegum tilburðum sem gætu verið tillærðir af bókum. Hann heldur um hníf-
inn og gafifalinn smáum, snyrtilegum höndum sem eru skapaðar til að halda
hníf og gaffli. Hnífnum heldur hann ávallt mjög langt frá sér; það er ávani
hans og kann að vekja undrun ókunnugra. Það er eins og honum standi hálf-
vegis stuggur af hnífnum, en kannski eru þetta aðeins ein af skrítilegheitum
hans.
Hendur hans hljóta að vekja eftirtekt allra. Ég hef aldrei séð jafnsmáar
og nettar karlmannshendur. Þær eru hvítar og vellagaðar og kunna vel við
sig í námunda við mat. Þær eru hvítar og fagrar með löngum, mjóum og
listamannslegum fingrum sem eru eins og fingur á dýrlingi; eins og fingurnir
á unnustu minni. Ég vildi ég hefði sjálfur slíkar hendur í stað þessara lura-
legu, digru hramma.
Hann er hægur og rólegur og augun í honum eins og hann vilji ekki vera
fyrir neinum. Það er sífelld afsökunarbeiðni í augum hans og hann tekur ofan
fyrir öllum sem hann þekkir eða hefur einhverntíma selt eittihvað: Gott kvöld
— góðan dag — er ekki mikill hitinn í dag — en sú blessuð blíða. Síðan er
hann þotinn með tösku sína ábúðarmikla í sniðinu eins og töskur farandsala
eiga að vera; og maður sér í bak honum fyrir næsta horn.
Hann er traustur og staðfastur og
áreiðanlega hægt að trúa honum fyrir
leyndarmálum sínum: Hann mun sko
engu fleipra! Sjálfur á hann kannski
einhver leyndarmál og þó held ég hann
sé of samvizkusamur og grandvar og
gætinn til að eiga leyndarmál. Ég er
viss um hann leitast við að haga hugs-
unum sinum í samræmi við óskir fólks-
ins og á því engin leyndarmál, en fer
snemma að hátta á kvöldin og snemma
á fætur á morgnana og þrammar síðan
um í von þess að geta selt einhverjar
af sínum illseljanlegu vörum.
Hann á ekkert óhreint í poka-
horninu og er heiðarlegur og sanngjarn
í viðskiptum. Hann er bara sá dæma-
laus rati að telja um fyrir fólki og fá
það til að kaupa. Auk þess eru vörurn-
ar, sem hann selur, óvandaðar og ósjá-
legar; það er hægt að fá miklu betri
vörur í búðunum. Við höfum oft sagt
honum það; og við höfum oft spurt
hvort hann geti ekki fengið betri vörur
svo við getum keypt þær af honum þvi
það viljum við gjaman. En hann hrist-
ir bara stóra, kringluleita höfuðið og
brosir afsakandi um leið og hann hálf-
vegis flýr ofan tröppurnar, eins og
hann vilji hverfa sem skjótast: Þakka
yður fyrir.
Hann er lítill og grannur, þessi far-
andsali, og augun í honum eins og
augu í feiminni stúlku; og þegar menn
skella á hann hurðum og vilja ekki
líta á vörurnar, sem hann býður þeim,
verður hann svo hnugginn á svipinn,
að maður heldur hann muni fara að
gráta. Hann bara lokar töskunni sinni,
hægt og rólega, eins og ekkert hafi í
skorizt, tekur ofan hattinn og beygir
sig ofurlítið í hnjáliðunum: Þakka yður
fyrir. Kannski langar hann til að segja
eitthvað fleira. Hann bara kveður og
hypjar sig brott og maður sér hann
skjótast niður tröppurnar manns og
upp tröppur nágrannans: Gott kvöld
—■ er húsbóndinn við?
Okkur fellur öllum mjög vel við hann,
og við getum ekki hugsað okkur indælli
mann. Hans verður áreiðanlega saknað
þegar hann hættir að bjóða vörur sín-
ar til kaups en snýr sér að einhverri
annarri iðju. Flestir halda að það muni
hann gera fyrr en síðar; en ég fyrir
mitt leyti held að það verði aldreL
Honum finnst beinlinis skylda sín að
halda þessu áfram þó að fólk skelli á
hann hurðum og viljí ekki líta á vör-
urnar sem hann býður því til kaups.
Ég kenni talsvert í brjósti
um þennan litla mann,
reyndar kennum við öll
í brjósti um hann. Öll
tekur okkur sárt til
vonbrigða hans og heitum
því að kaupa at honum
nœst.
14. maí 1967
LESBÖK MORGUNBLAÐSINS 5