Lesbók Morgunblaðsins - 24.12.1967, Blaðsíða 8

JOL
í Grikklandi
Eftir Hönnu Kristjónsdóttir
Vika af desember fór að kólna. Hitamælirinn stóri á apótekiniu sýndi nú
aðeins 12—15 stiga hita í forsaelu. Eftir 25—30 stig margar undanfarnax vikur,
var ekki að undra þótt eilítinn hroll setti að okkur.
Um svipað leyti tóku iólabögglar að berast frá ættingjum heima á Islandi. Fjöl-
skyldan var ræktarleg við okkur. >ví miður gátum við ekki endurgoldið vin-
semdina. Vöruúrvai í verziunum var af skornum skammti. Hins vegar hef ég
aldrei séð eins fjölbreytt úrval plastvarnings og þarna. Sömuleiðis bomu skipin
hiaðin Tideþvottadufti í hverri ferð, enda sá ég hvergi jafn hvítan þvott og
í Karpaþos.
Við höfum hreiðrað um okkur í höfuðþorpinu, Pigadia, á grísku eynni Karpaþos.
Hún liggur langt úti í Eyjahafi, nokkurn veginn miðja vegu miili Rhodos og
Krítar. 1 þorpinu bjuggu 1500 manns og var það langfjölmennasta plássið á þessari
frumstæðu eyju
Útlendir ferðamenn þekkja ekki Karpaþos. Það getur meira áð segja vafizt
fyriæ Grikkjuim sjálfum að átta sig, þegar minnzt er á eyjuna. Sumarið á undan
höfðu þó fyrir tilviijun slæðzt þangað tveir hópar enskra ferðamanna, kannski
40—50 talisins. Ferðaskrifstofa var opnuð í skyndi til að vísa fólkinu til vegar
um þessa einu aðalgötu Pigadia. En jafnskjótt og síðasti ferðamaðurinn steig
á sikip og hélt brott var skrifstofunni lokað. Þoæpsbúum þóttu ferðamennirnir
skrítnir fuglar, þeir sprönguðu um næsta fáklæddir og vildu hvergi vera nema
í sjónum. Svo rifusí 'þeir út af því að þurfa að synda innan um úrganginn í fjör-
unni, þv' að ströndin er samfelldir öskuhaugar.
í Karpaþos eru engar rústaborgir, hvergi fyrirfinnst neitt sem leiðir hugann að
grískri sögu. Eyjatr er hálend og klettótt, og vinaleg ólívurtrén breiða sig yfir
mestalla eyjuna. Uppi í fjöllunum eru nokkur smáþorp. Eitt þeirra sýnu athyglis-
verðast. Það heitir Aperi og þar búa 500 milljónamæringar. Þeir eru Ameríku-
Grikkir, sem bo”nir og barnfæddir eru í Karpaþos. Fóru tvítugir til Ameríkiu,
strituðu myrkranna á mílli í fjörutíu eða fimmtíu ár, veittu sér ekki nema brýn-
ustu lífsþarfir, lögðu hvern eyri fyrir. Þegar þeir höfðu 40 þúsund dollara í vasan-
um komu þeir heim, reistu sér dýrindis hallir í Aperi og lifa á eignuim sínum
upp frá bví.
í Pigadia voru engir milljónamæringar. En þar voru þó tveir tveir 1/æknar,
apótekari, bíó, pórthús og einn matsölusaður. Þorpsbúar veiddu fisk úr sjó,
þó að afli væri oftast rýr að okkar viti. Konurnar plokkuðu olivur og þarna
voru tvær verksmiðjur, þar sem unnin var olía úr þeim. Svo var Skóli í þorpinu.
Flestir liöfðu eina eða tvær geitur, nokkrar hænur og ein kona átti tvo kalkúna.
v
» erst fannst mer birtan á morgnana. Þegar bormn eldri fóru í skólann
klukkan hálf átta var orðið albjart. Mér fannst erfitt að hugsa mér,
að jólin væru nálæg, þegar ekki var dimmt á morgnana. Snjóleysið gerði ekki
svo mikið til, en myrkri’ð vantaði; hlýja, íslenzka desembermyrkrið, sem við
tengjum jóiunum.
En Pigadiu mer.n voru byrjaðir að undirbúa jólagleðina. í suimiuim búðarglugg-
um var hrúgað jólakúlum og skrýtnum jólasveinum innan um plastdótið og
þvottaduftið. Á einum stað var til sölu stór uppblásinn jólasveirtn. Hann var
svo dýr, að enginn treysti sér til að kaupa hann.
En börnin í þorpinu stóðu löngum og horfðu hrifin á þennan undragrip. Eftir
að þau fengu jólafríið komu þau oft í býtið á morgnana til að dást að honum
og héldu trieg heim.
Hálfum mánuði fyrir jól hófst jólabaksturinn. Flestar húsfreyjur þorpsins
komu saman í bakaríinu og fengu afnot af ofnum bakarans. Sumar þeirra höfðu
ofna heima. En þetta var jólasiður; að safnast saman í bakariinu og baka einn
sunnudaginn. Kökutegundir voru ekki margar. Sumar bökuðu einhvers konar smá-
kökur og kannski eina jólaköku eða svo. En flestar létu sér nægja að baka kringl-
ur. Þær kringlur eru alls ólíkar okkar kringlum, en því miður get ég ekki gefið
uppskriftina. Þegar ég fór fram á að fá hana, hristiu allar höfuðíð. Þeim farrnst
óhugsandi, að útlenzka konan færi að leggja á sig að baka. Þó ekki væri. Þær
sóttu stóreflis körfu og hver kona setti 3—4 kringlur í. Karfan fylltist á
augabragði og mér var afhent hún með hýru brosi, handapaiti og mikluim orða-
flaurni, sem ég botnaði Mtið í. En ég kunni alténd að þakka fyrir á grísku og
þær virtust miklu hrifnari af tilraunum mínum til að ná grískum framburði, en
því sem ég stundi upp.
D agana síðustu fyrir jól fóru fram stöðugar heimisóknir milli kunningja.
Og við fenguim að vera með. Þagar við löbbuðum um þorpið var iðulega kallað
á okkur úr næstu gluggum, hvort við vilduim ekki gera svo vel og koma inn og
þiggja kringlur og vatn, stundum súkkulaðilbita eða piparökur. Þegar veitingar
höfðu verið bornar fram, settist öll fjölskyldan og horfði á okkur borða. Oft var
sent eftir fólki í næstu hús til að gefa þeim kost á að sjá líka. Ýmsir keyptu
jólakúlur og skraut og hengdu upp í gluggatjóld eða stilltu upp á hillur og
húsráðendur beníu ijóimandi augum á glitranidi kúlurnar og spurðu, hvort okkur
fyndist þetta ekki fallegt, hvort við hefðum séð svona áður og hvernig við hefð-
um það á jólunum heima sjá okkur.
Á aðfíingadag fékk ég mér hárlagningu á einiu stofunni sem sUka þjónustu
veitti. Aldrei hef ég kynnzt eins vandvirknislegum vinnubrögðum. Fyrst var hárið
þvegið úr fimm sápuvötnum og tók þvotturinn einn um fjörutíu og fimm mínútur.
Þegar greitt var síðan úr hárinu var sprautað yfir það úr fullum lakkbrúsa
og voru ekki nema fáeinir dropar eftir að því loknu. Enda var ég tvo klukku-
tírna að bursta niður úr bárinu um kvöldið.
Við höfðum keypt kerti og nokkrar jólakúlur. Meira að segja fengum við
keypt eitt af fiimm gervijólatrjám, sem komu með m/s Esperosi tveimur dögum
áður. Börnin útbjuggu margskonar jólapoka og stjörnur, svo að þetta vadð all-
snotrasta tré, að vísu nokkuð frábrugðið fyrri jólaitrésskreytin.gum okkar. Meðan
ég var að taka til og undirbúa matseldina fór heimilisfaðirinn með börnin út
á simstöð til að freista þess að senda jólaskeyti til ættingja heima.
Ég hafði ætlað að ná mér í kalkún, en tókst ekki og endaði með því að við
urðum að gera okkur hænu áð góðu eins og flesta daga aðra. Yfirleitt virtist mér
þorpsbúar ekki hafa neitt sérstakt við í mat. Þeir borðuðu sinn ost, brauðið og
sardímur og drukku úzo með eins og flesta aðra daga.
í búðinni minni hafði ég séð ísduift í dós og keypti eina slíka. Þegar ég hafði
blandað það með mjólk leit það ágætiega út, og ég brá mér á hótalilð hinum
megin við götuna með ísinn. Ég vissi til, að þar var ísskápur og fannst tilvalið
að biðja gastgjafann að frysta fyrir mig. Hann tók við ísnum með Ijúfu geði.
Þegar ég kom aftur að sækja hann nokkrum klukkustundum síðar kom í Ijós, að
vertinn hafði gleymt að setja skápinn í samband. Það gerði ekkert til, við biðum
bara með að borða ísinn þar til daginn eftir.
Meðan ég var að malla hænuna niðri í eldhúsinu mínu heyrði ég að hópur
unghnga hafði staðnæmzt fyrir framan dyrnar og hóf upp mikinn jólasöng. Þetta
voru börn úr elzta bekk barnaskólans. Þau gengu milM húsanna og sungu grísk
jólalög. ÖU í sínu fínasta skarti og ljómandi af tilhlökkun. Ég gekk auðvitað
út í dyrnar og hlustaði már til milkillar ánægju. Þó að ég kannaðist hvonki við
lögin né skíldi texta skapaði þetta fall.ega jólastemmingu. Að söngnum loknum
hneigðu börnin sig hátíðlega, hikuðu aðeins við og voru í þann veginn að
snúa frá, þegar gömul kona úr næsta húsi, sem hlýtt hafði á fór ofan í pilsvasa
sinn og tók upp fáeinar drökmur. Hún hvíslaði því að mér, að þau væru að
safna í skólasjóðinn sinn. Ég var svo hrærð yfir þessum ljúfa söng, að ég þreif
upp seðil og rétti þeim fremsta í hópnum. Þakklæti þeirra var meira en orð
fá lýst.
Skömmu siðar heyrði ég aftur söng við húsið. Nú leizt mér ekki meira en svo á
bMkuna. Ef þau kæmu nú á hálftíma fresti í allan dag. Það gæti orði'ð mér
nokkuð dýrt. En þegar ég leit út sá ég, að þarna voru komin yngstu börnin, og
þau elztu hafa varla verið meira en 8 ára. Þau fengu Mka seðil og fleiri hópar
komu ekki.
Hænan var óvenju ljúffeng, eða kannski höfum við verið komin í sérstakt
jólaskap. Bögglarnir frá íslandi voru undir litla gervitrénu og börnin sungu
Heims um ból og Nú tjaldar foldin fríða upp úr skólaljóðunum sínum.
Framhald á bls. 29.
8 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
24. desember 1967