Lesbók Morgunblaðsins - 25.01.1970, Blaðsíða 5

Helil %réf me8 stimpli frá
Philadelphia eða Pittsburg en
bréf írá Milano eða Torino.
Bréfin, sem beðið var eftir með
mestri óþreyju, voru auðvitað
þau, sem voru lokuð með ótal
innsiglum, eins og helgir dóm-
ar, með ótal stimplum í rauðu
lakkinu. Ótal konur og börm
kysstu þau, áður en þau opn-
uðu þau og gerðu fyrir sér
krossmark. Þau voru sjálfsagt
full af peningum, en sýndu
jafnfiramt stöðu þess manns,
og ráðvendni. Vegna starfs
síns var Nicola orðinn boðberi
forsjónarinnar í augum fjöl-
skyldnanna, sem var andstætt
eðlislægu vingjarnlegu viðmóti
hans og þjónustulund. Hann
færði fólkinu ekki aðeins bréf-
in, heldur las hann þau líka
fyrir þá sem voru naumast
stautfærir, eins og raunin var
á um Júdit.
Það var á allra vitorði, að
Nicola hefði ekki orðið prestur
sökum fátæktar hans í æsku.
En trúfesti hans gagnvart ein-
lífi sýndi upphaflega köllun
hans. Ýmsiir áfelldust hann fyr-
ir að gæta ekki hófs í vin-
dirykkju, enda þótt menn sæju
hann aldrei verða öðrum til
óþæginda eða ruddafenginn,
þó að hann væri ofurölvi.
Að mati föður míns, sem
leyndi aldrei skoðunum sínum,
var aðeins sá Ijóður á ráði
hans, að hann kaus helzt að
drekka í einrúmi heima hjá sér.
En póstþjónninn réttlætti sig
með því, að sem embættismað-
ur í allægsta launaflokki, hefði
hann ekki efni á að halda sig
á dýrum vínveitingastöðum.
Það var prestalógikk, sagði fað
ir minn vantrúaður.
Því miður fluttu bréfin frá
Philadelphia eða Pittsburg
ekki ævinlega gleðifréttir. Þau
skýrðu oft og tíðum frá slys-
förum á mönnum við vinnu
sína, sem steyptu aðstandend-
um þeirra í örbirgð upp frá
því vegna ófuUkominna þjóð-
félagshátta, og meðal þeirra
voru bréf frá eiginmönnum,
sem slitu öll tengsl við konu
og börn af einni eða annanri
ástæðu, stundum af því, að ill-
gjarnar tungur höfðu komið
þeim orðrómi á kreik, að kon-
urnar væiru þeim ótrúar.
Eiginmaður Júditar breytti
þó verst og skammarlegast að
allra matL Hin óhamingjusama
kona hans, sem enginn gat
fundið neitt að, hafði ekki fenig
ið svo mikið sem eyrisvirði frá
honum, hann hafði ekki svo
mikið sem skrifað henni örfá-
ar línur til skýringar, þó að
fólk í þorpinu hefði fengið ör-
ugga vitneskju um, að hann
væri við hestaheilsu, ynni fyr-
ir stórfé og goirtaði af því, að
hann sendi komunni hvern pen
ing, sem hann aflaðL
Bréfunum, dapurlegu og biðj
andi, sem Júdit las póstþjónin-
um fyrir, hirti hann ekki um
að svara.
Gátan leystist fáum vikum
eftir hina misheppnuðu morð-
tilraun konunnar; ekki þó fyr-
ir hemnar atbeina, því að hún
fór aldrei út fyrir húsdyr, síð-
an hún missti hárið, og lifði á
brauðmolunum, sem nábýlis-
konurnair gáfu henni. En póst-
eftirlitsmaður, sem enginn
vissi, hver hafði sent þangað,
komst auðveldlega að raun um,
að póstþjónninn hafði stungið
í eigin barm álitlegum bréfa-
fjölda, sem var stílaður á heim-
ilisfang hennar og hafði verið
sendur neglulega.
Þegair firéttin barst, varð
uppi fótur og fit í allri sveit-
inni. Það sem máli skipti var
ekki fyrst og fremst þjófnað-
urinn, heldur missir dýrðar-
ljómans. Póstþjónninn hvarf
gjörsamlega án þess að skilja
eftir sig spor og komst hjá því
að verða handtekinn.
Það leið languir tími, áður en
fólk náði sér eftir hneykslið.
Hinum siðfeirðislega grundvelli
undan samlífi fólksins hafði
verið kippt burtu. Gegn venju
sinni og næstum gegn anda
þátt í hinni almennu hneyksiun
kristindómsins, tók faðir minn
og gekk jafnvel feti lengra, þar
sem hinn óhemju svívirðilegi
verknaður póstþjónsins kom
heim við mat hans á fóiki, sem
drakk í einrúmi.
f þorpinu va.r ekki rætt um
annað, og presturinn vék meira
að segja að því í stólnum.
Margar fjölskyldur efndu til
samskota handa veslings Júdit,
og einhverjir tóku sig til og
skrifuðu manni hennar.
En ný skelfing greip Júdit,
þegau- henni varð hugsað til, að
eiginmaðuriinin kynni ef til vill
að flýta heimför sinni, jafn-
skjótt og hann hefði firétt, hvað
gerzt hafði. Hvað mundi hann
hugsa og gera, þegar hann sæi
konu sína svipta hárinu? Þær
fáu konur, sem fengu að heim-
sækja hana í hinni ströngu
klaustuirtilveru, neituðu því
ekki, að Júdit hefði rétt fyrir
sér. Menn sögðu, að hún væri
óþekkjanleg. Gömul kona gekk
svo langt að segja, að hún líkt-
ist fremuir apa en manni. Þeg-
ar grannkoniu'nar töluðu við
hana, rejmdu þær auðvitað að
hugga hana. „Hár þitt vex aft-
ur,“ sögðu þær. „En það verð-
ur aldrei eins fagurt og áður,“
sagði Júdit með grátstafinn í
kverkunum; „til hvers á ég að
lifa lengur? Þið hefðuð átt að
lofa mér að deyja.“
Ekkert spurðist framar til
póstþjónsins. Nú var hann
kominn í örugga höfn, sögðu
menn, og gæti lifað kóngalífi
fyrir peningana, sem hann
hafði stolið frá Júdit.
Um þetta leyti komu nokkr-
ir viniir okkar í heimsókn. Þeir
ætluðu að hjálpa okkur við að
matreiða héra, sem pabbi hafði
skotið. Óðar og talið tók að
snúast um póstþjóninn brott-
hlaupna, sló pabbi út í aðra
sálma. Þetta var hitamál, sem
hann gat ekki rætt yfirvegað.
Einhver tók þá að gizka á ald-
uir hérans, sem verið var að
matbúa. „Hann gæti verið hálfs
annairs árs,“ sagði pabbi. Hann
bætti því við, að hann hefði
látið hérann hanga uppi í fjóra
daga, sveipaðan klút vættum
ediki. „Það hefði mátt spara
nokkra daga með því að slá
hann með staf,“ áleit ein-
hver. „Já, en þá eiga menn á
hættu að birjóta hin örsmáu
bein,“ svaraði mamma; „það
spillir kjötinu."
í sama mund kom nágrann-
inn, sem hafði flegið hénann
eftir kúnstarinnar reglum, bað
forláts á, að hann kæmi of
seint og sagði þær fréttir, að
póstþj ónninn Nicola hefði sézt
fyrir stuttri stund á fjallinu
fyrir ofan kirkjugarðinn.
„Einmitt þar sem ég skaut
hérann!“ bnópaði pabbi.
„Hefðirðu rekizt á hann,
meðan þú vairst að elta hér-
ann,“ spurðu menn, „hvað hefð
irðu þá gert?“
„Ég tel miklar likur til, að
ég hefði skotið,“ svaraði pabbi
alvarlega.
„Menn létu talið falla, þegar
mamma gaf merki. Gestimir
sátu og drukku kaffg þegar
upphófst geysilegur hávaði í
hænsnunum í húsagarðinum.
„Farðu og vittu, hvað er á
seyði!“ sagði pabbi við mig.
„Þetta er sjálfsagt flökku-
hundur enn einu sinni.“
Neðst í húsagarðinum, milli
síðasta tómatabeðsins og lim-
gerðisins, sem óx meðfiram ár-
bakkanum, var gryfija, sem
hafði verið notuð til að geyma
í mykju. Niðri í holunni fann
ég mann, sem hnipraði sig sam-
an eins og hrætt dýr. Hann var
óhreinn, já, ataður óhreinind-
um. Skegg hans var margra
daga gamalt, og líkami hans
skalf. Ég ætlaði varla að
þekkja póstþjóninn. Hann leit
biðjandi á mig.
„Segðu pabba þínum,“
stundi hann loks upp, „að ég
ætli að framselja mig yfirvöld-
unum nú í kvöld, þegar dimmt
er orðið. En fyrst vil ég gjarn-
an ræða við lögfiræðing.“ Ég
flýtti mér dauðskelfdur inn.
Ég vissi ekki, hvað ég átti að
segja. Þegar ég komst til
pabba, muldraði ég, svo að lít-
ið bar á, nokkur sundurslitin
oirð. En þegar hann bjóst til að
ganga út í húsagarðinn, tókst
mér að stöðva hann.
„Það var hundur;“ hrópaði
ég, „nú er hann farinn aftuir!“
Merrn stríddu mér með hug-
leysi, og þar sem ég var viðut-
an og skalf í sífellu, sendi
mamma mig í rúmið. Jafnskjótt
og gestimir vom farnir, kom
pabbi inn til að vita, hvernig
mér liði.
„Það var enginn hundur,"
sagði hann við mig.
„Nei, það var ekki hundur."
„Hvað var það?“
„Þú ferð víst nærri um það.“
„Er hann þar ennþá?“
„í gryfjunni, fast hjá lim-
gerðiinu."
„Sagði hann eitthvað við
þig?“
„Hann ætlar að framselja sig
yfirvöldunum. Jafnskjótt og
dimmt er orðið. Ef unnt er vill
hann gjaman tala við lögfiræð-
ing.“ Eftir stutta þögn bætti ég
við: „Ætlarðu að vera harður
við hann?“
„Af hverju heldurðu það.
Nú er hann gestur okkar.
Hann hlýtur að vera svangur,“
bætti pabbi við; „þú verður að
færa honum eitthvað að borða
og drekka, en án þess að ná-
grannamir verði þess varir.“
„Þegar lögfiræðingurinn kom,
leyfði pabbi mér ekki að vera
vitni að því, sem fram fór, en
hann bannaði mér ekki að vera
í næsta herbergi í fyrstu var
rödd póstþjónsins næstum
ógreinanleg, og ég skildi ekki,
það sem hann gerði Hins veg-
ar heyrði ég lögfræðinginn
endurtaka við og við mjög
greinilega: „Allir eiga að njóta
lagavemdar, jafnvel forhert-
asti glæpamaður á rétt á laga-
vernd.“ Rödd póstþjónsins
varð gneinilegri, jafnskjótt og
hann tók að skýra frá ástæð-
unni fyrir hatri sínu á Júdit.
„Þegar ég færði henni fyrsta
bréfið,“ sagði hann, „bað ég
hana um að veita mér gleði,
sem ég hafði lengi þráð. Júdit,
sagði ég við hana, ég hef heyrt
menn dásama hár þitt og ég bið
þig að lofa mér að sjá það
hrynja frjálst um herðamar;
ef til vill gleður það þig
einnig.“ Hún neitaði samstund-
is:
„Ég hét manni mínum því,
áður en hann fór,“ sagði hún,
„að ég skyldi aldrei leysa hár
mitt, þegar annar maður sæi til,
og ég get ekki drýgt þá synd.“
„Það á ekkert skylt við
synd,“ reyndi ég að útskýra
fyrir henni, „trúðu þvi, sem ég
segL synd er allt annað; sú
gleði, sem ég bið þig um, er
alveg ósaknæm.
En hversu mjög, sem ég bað
hana, var mér ókleift að sann-
færa hana. Ég þóttist beygja
mig fyrir stöðuglyndi hennar
til þess að vekja ekki grun, en
upp frá þeim degi hafði ég eng-
an frið. Hár hennar freistaði
mín stöðugt.“
„Heldurðu," spurði lögfræð-
ingurinn, „að þetta geti á ein-
hvern hátt réttlætt þig fyrir
dómstólunum ? “
„Það held ég ekki,“ svaraði
póstþjónninn með ekka i rómn-
um. Ég merkti sára beizkju í
orðum hans vegna skilnings-
leysis hins lögfróða manns.
Hann sneri sér því til pabba
og sagði:
„Hvað álítur þú, Paolo?“
Pabbi þagði lengi, áður en
hann svaraði honum. Ég veit
ekki af hverju mér kom það í
hug, en skyndilega óttaðist ég,
að eina svar hans yrði að grípa
póstþjóninn og fleygja honum
niður tröppurnar. I stað þess
sagði hann, eins og hann vildi
afsaka sig: „Nicola, þú ert gest
ur minn, og þú verður bráðum
lokaðuir inni í fangelsi, þar sem
þú verður kannski í mörg ár,
hvað viltu að ég segi?“
2S. janúar 1970
LESBOK MORGUNBLAÐSINS 5