Lesbók Morgunblaðsins - 11.04.1971, Blaðsíða 15

Samkvæmt fornum lærdómum
temrdnst Iiin ýmsu líffæri
nmnnsins stjörnumerkjiinum
tólf. Eru til allmargar myndir
fríi miðöldum er sýna jietta.
Þar sem livert merki Dýra-
lirings var í rauninni þrískipt
— saman sett af þrem Xímid-
imi -— má ætla, að Maðuriim
liafi í rauninni verið 36-skiptur
sein hugrtak. Konung:ur hvers
þjöðfélags var sennilega ætíð
„frummynd“ hins jarðneska
liugtaks Mannsins. Eðiiiegt er
þvi að ætla, að talan 36 liafi
Iionuni tengzt.
eska konungdæmis vafalítið
notuð sem tákn þess konung-
dæmis á himnum sem Kristur
boðaði.
Þótt ýmsir lesenda miinna
muni sjálfsagt verða höiggdofa
við tilhugsunina, þá lýkur hlið
stæðu hins í.slenzka goðaveldis
og frumkristindóms ekki
þarna. Langt er siðan ljóst
varð, að Jesús Kristur HLAUT
að hafa verið dæmigervingur
tölunnar 432000 — ef táknmál
hinna íslenzku goðsagna var
rétt ráðið. 1 ljós kom við nán-
ari athugun, að fjölmargt benti
í þessa átt. Hefur ýmsum þótt
þetta torskilið. Ábendingar
hinna íslenzku heimilda eru
þó svo afdráttarlausar, að ég
hilkaði eklki við að skýra
nokkrum spökustu mönnum
kristni og miðaldafræða frá
þessu löngu áður en ég hafði
hugmynd um, að slík hugmynd
þekktist annars staðar frá. All
ar mínar rannsóknir benda til
þess, að Jesús Kristur hafi ver
ið dæmigei-vintgur ÁRSINS. Ai'-
ið var að fornu 36 Tíundir —
auk daganna fimm, er stóðu ut-
am hrings (16). Hafi Jesús verið
Árið var hann dæmigervingur
11. apríll 1971
tölunnar 36 — nákvæmlega
eins og kornkonungar fomald
ar. Tökium eftir þvi, að „postul-
amir“ hafa ávallt verið álitnir
12 — margföldum saman töluna
12 og 36 og út kemur talan 432.
Hugsanlegt er jafnframt að
telja Jesú dæmigerving tölunn
ar 12 -— hann væri þá dæmi-
gervingur hinna 12 húsa Dýra-
hrinigs — en þá væiru lærisivein-
arnir e.t.v. 36 ellegar 12 hús
þriein — sem að sjálfsögðu eru
sömu merkingar. Allt bendir
þetta í eina átt: tíl þess, að
Kristur hafi orðið ímynd gjörv-
allrair veraldar er studdist við
36 burðarása himinhvolfs. Svo
hljóta menm að hafa hugsað er
þekktu mál hinnar fomu heims
myndar.
Þannig eru niðurstöður af
rannsókn á táknmáli ÍS-
LENZKRA goðsagna þær, að
unnt muni að skýra allmikinn
fjölda af gátum FRUM-
KRISTNI af heimildum sem hér
hafa verið varðveittar. Þetta
er svo einkennilegt við fyrstu
sým, að enigum skal láð þótt
hann undrist. Hins vegar gef-
ur táknmálið engin grið: séu til
gáturnar í Baksviði Njálu rétt
ar, þá fer ekkert milli mála um
skyldleikann. Þetta merkir að
sjálfsögðu ekki, að íslendingar
hafi varðveibt sjálfan. kristin-
dóminm. Em það merkir,
að Islendimgiar varðveittu
anf sem þekkituir var víða
að fomu, og að goðaveld-
ið islenzka sveif ekki í lausu
lofti heldur byggðist á einni
meginhiugmymd fornra kornkou
ungdærna.
---O——
Fróðlegt er að veita því at-
hygli, að hver hinna 36 Frels-
ara í sögn Borges er talinn
máttarstólpi er ber uppi bygg-
ingu alheimsins. Stólpi, stafur
eða stöng voru einhver helztu
tákn hins íslenzika heiðindóms
— og þar með, vafalítið, goða-
veldis (17). Þainmig er hugsan-
legt að hinir 36 goðar haifi orðið
36 „istemgur" i vitumd mamma —
burðarásar hins heiðna „húss“,
sem var spegilmynd stjörnuhim
ins. Mynd „hússins“ er eitt
þekktasta hugtak fornaldar,
talan 36 bendir eindregið til
þess, að hið íslenzka goðaveldi
hafi upphaflega byggzt á 36 Tí
undum fomþjóða — 9 smærri
„húsum“ í hverri meginátt. Enn
í dag er talað um Konunga-
liús, og enn i dag er kórónan
— hringurinn — tákn kon-
unga. 1 hrinig búa 36 tiumdir.
Við eigum glöggar heimildir um
það, að Hrimgurimm varð mikil-
vægasta tákn íslenzkrar heiðni
— allt kemur hér nákvænilega
heini og sanian. Öndvegissúlur í
húsum heiðinna manna hafa
vafalítið orðið helg tákn í iík-
ingu við þetta.
Eins og að líkum lætur hef
ég reynt að svipast um eftir
hugtaki „Stólpanna 36“ i
Norður-Evrópu. Fátt er þar um
góða drætti, en þó er vitað urn
eina byggingu, sem talin er
byggð i samræmi við foma töl-
visi — vafalitið heiðna að
stofini. Þetta er bygigimgin
Schloss Joharmisburg zu
Aschaffenburg í Þýzkalandi.
Svo er höil þessari lýst, að þar
séu „4 mikilvægir homtumar.
I hvei'jum turni eru 6 timbur-
lög (eða hæðir). Á 7. hæð (hef
ur) einhvern tima verið býggð
ur gangur umhverfis, saman
settur af 36 stólpum. Gangur-
inn hvilir á 36 steinum er
skaga út úr múrnum. (Konsol-
en)“ (18).
I þessari byggingu, sem er
ein örfárra, sem germanskir
fræðimenn leita til i von um að
kynnast hugmyndum heiðni, sjá
um við með öðrum orðum ná-
kvæmlega það hugtak sem hið
íslenzka goðaveldi benti tii: 36
stólpa í tengslum við töluna 4.
Ekki er mér kunnugt um aldur
þessarar hallar, en ef hér er
um heiðna tölvísi að ræða -—
jafrxvel þótt „kristin“ kunni að
vera í höllinni — þá er sú
ályktun fljótdregin, að hið ís-
lenzka goðaveldi hafi byggzt á
heimsmynd er þekkt var í
Þýzkalandi. Þetta bendir að
sjálfsögðu ekki til þess, að goða
veldið íslenzka hafi verið ein-
stakt fyrirbæri í heimi hér.
I sögn Borges koma fram
kenningar fornmanna um vit
og réttlæti tiltekinna einstakl-
inga, og kunna ýmsir að ætla,
að hinn heiðni grundvöllur
skipulagsins hafi ekki byggzt á
slíkum hugmyndum. En hvað
segir Hauksbók? Hún segir
einmitt um val manna í stöðu
goðans: „þar váru menn valðir
itil að igeyma hofanna at
viti Ok réttlæti og váru
þeir guðar kallaöir" (19).
Ekki bendir þessi málsgrein til
að goðar íslendinga hafi verið
sérstaklega illa að sér eða
ranglátir á þessa heims visu.
Elztu gögn vor gefa þannig
beinlinis í skyn, að goðunum
hafi verið líkt farið og öði'um
þeirn stoðum vits og réttlætis
sem menn þekktu í heiminum.
Meginatriðið í sögunni af
Fi’elsurunum 36 er að sjálf-
sögðu sú hugmynd, að um leið
og menn telja sig ágæta af eig
in verkum — hvei'fi andlegur
styrkur þeirra. Ýmis fom
fræði kenna, að enginn verði
neitt af sjálfum sér — atgei-vi
manna byggist á þvi sem þeim
er GEFIÐ. Sá sem ekki skynjar,
að hann er í rauninni aumur
maður, g'latar burðarmætti sín-
um. Þar með hefur hann misst
alla vizku.
Við sj'áutm þanig, að frásögn
in af Fi'elsurunum 36 er með ein
dæmum sennileg. Hún fellur
bæði að menningarháttum og
trúai'bi'ögðum ái'þúsundanna
fyrir Krists burð. I þessu til-
viki eiga Fi'elsax'arnir 36 ekki
að bera kennsl hver á annan
og að vei-a fátækir. Minnir sú
hugmynd á kenningu Jesú og
lærisveina hans margra -— og
kynni því einhver að hyggja,
að slikri mysxd yrði ekki líkt
við goðaveldi, er byggðist á
jarðnesku rikidæmi og valdi
36 einstaklinga. 1 rauninni
stangast þó ekkei't á þarna fi'á
sjónarmiði menningarsögunnar.
Það er exnmitt yfii’lýsbur til-
gangur helztu trúai'leiðtoga —
ekki sízt Jesú Krists — að um-
breyta sjálfu gildi þeii'ra frum
atriða sem menn virða á jai'ðn-
eska vísu. Fátt er þannig senni
legi'a en að hugmyndin um
Fx-elsarana 36 hafi verið laun
helg skýring á jarðneskum
stjórnarháttum sem menn mið-
uðu við fyrir Krists burð. Þann
ig hafi þeim máttarstólpum sem
ríktu i skjóli auðs og valda ver
ið umbi'eytt í hina eiginlegu
máttai'stólpa æðri þekkingar
— er byggðust á 36 Tíundum
himinhrings. Líklegt þykir mér
að slík kenning hafi verið til í
mörgum launhelgum Miðaustur
landa að fomu. Óbeint vísar
sögnin þvi til þess, að til hafi
verið allt frá tímunum fyrir
Ki'Lsts burð „goðahugmynd“ er
byggðist á pi-estshlutverki 36
einstaklinga, er þjóðfélag hins
guðlega réttlætis var á reist.
Nú ber mönnum saman um,
að ÞING hafi verið ein elzta
stofnun indóevrópsfcra þjóða,
og ýmsir málfræðingar hafa á
það bent, að samkvæmt mál-
sögulegum gögnum ættum við
að viðurkenna „sameiginleg
stjómunarform (institutional
patterns) í þjóðfélögum er töl-
uðu indóevrópsk 'tungumái.
Þessi stjórnunai’foi'm tóku ann
ars vegar til samfélags-skipu-
lags þess er fólst í þingi og
ráði (assenibly and conncil),
og hins vegar í hverju smáat-
riði landeignar og úthlutunar
. . .“ (20). Þaniniig er það vart
talið vafamál, að indóevrópsk
ar þjóðir hafi átt sér þing og
flóknar reglur um úthlutun
lands í þúsundir ára fyrir land
nám íslands. Hvi skyldu hinir
indóevrópsku landnemar Is-
lands ekki hafa þekkt slíkar
stofnanir og reglur um úthlut-
un lands? Þetta mætti verða
hverjum Islendingi umhugsun-
arefni. Frá barnæsku höfum við
verið alin upp I trú á það, að
hið íslenzka goðaveldi hafi ver
ið einstakt í heiminum. Til eru
þeir fræðimenn sem hafa bók
staflega slegið þessu föstu —
þvert gegn likum menningar-
sögu, heilbrigðrar skynsemi og
vísindalegra heilinda. 1 sliku
tilviki á rómantík eða fölsk
þjóðei'niskennd að korna í stað
vísindalegrar vinnuaðferðar.
Unnt var að fyi’irgefa slíkar
hugdettur hér áður, þegar
menn höfðu lítil tækifæri til vis
indalegrar þjálfunar. Nú, þegar
íslendingar gera kröfu til þess
að fá handrit sín heim til fi'æði
legra rannsókna þui'fum við að
taka rannsókn menningai'sög-
unnar öðrum tökum.
Islendingar eru orðnir svo
vanir því, að forfeður þeirra
séu taldir aular i trúmálum, að
mörgum þeirra mun koma sam-
anburður goðanna 36 og Frels-
aranna 36 gjöi’samlega á óvart.
Þó ættu þeir að geta séð af
framanskráðu, að i rauninni er
ekkert óeðlilegt við þetta. Vai-t
er til sú fi'ásögn af heiðnum
menningai'háttum Norðurlanda
búa sem ekki bendir til
tengsla milli gróðrar jarðar,
kanungdæmis, árs og goða.
Þannig verður korn vafalítið
tákn konung3 jafnt með norr-
ænum mönnum sem suðrænum.
Sá konungur er bar eðli Freys
hefur þvi hugsanlega verið
„Frelsari“ í heiðinni merkingu
slíkrar hugmyndar. Frásögn
Njálu af dauða Höskuldar
Hvítanesgoða á akrinum er til
dæmis náskyld fornum frásögn
um af dauða Ósíris og annarra
kornguða, enda oft líkt við
dauða Baldurs — jafnvel sjálfs
Jesú Krists. Sé frásögnin af
dauða Höskuldar byggð á heið
inni mynd þess frelsara er féll
á akrinum svo að menn rnættu
lifa — þá verður ekki séð, að
sHkt staingist á við forna menn-
ingarhætti norrænna og keltn
eskra konungdæma. Vafalítið
hefur hinn heiðni kornguð ver-
ið sjálfur Baugurinn mikli —
árið, himinhringur hinna 36 Ti
unda — hin beina fyrirmynd
er lif Jesú Krists hlaut að
fylgja. Sú fyrirmynd er að
minnsta kosti 5000 ára gömuL
Er þannig ekki öhugsandi, að
þetta hafi beinlínis verið það
sem „skrifað stóð“, enda bend-
ir ýmislegt í þá átt. Samkvæmt
niðurstöðum þeirra athugana
sem ég hef gert á Njálu, er hún
skyld öðrum alHegóriskuim sögn-
um miðalda og geymir allmik-
inn forða goðsagnafróðleiks.
Verður það mál ekki skýrt hér,
enda mun ýmsum þykja mælir-
inn fullur að sinni. Þess skai
aðeins getið að lokum, að hugs
anlega hefur hver hinna 36
goða borið eitt byggkom sem
tákn um veldi sitt og trú. Til
slíks benda aðstæður, enda
voru goðarnir 36 vafalítið jafn
gildi 36 byggkorna — likama
eins konungs — rétt eins og
ætla má, að Jesús Kristur —
Konungur Konumganinia —
hafi orðið jafngildi þeirra 36
stoða er héldu uppi Húsi Ver-
aldar. Þar með varð Kristur
gjörvallt það „hús“ — sú
„borg á bjargi traust.“ I
Kristi einum hafa þá verið
fólgnii' 36 frelsarar manna, meg
instoðir vits og réttlætis. Eins
og við sáum hér að framan
mundi slíkt á augabragði skýra
sumar helztu gátur lærisvein-
anna og postulanna 12. Bæði I
Rangárþingi og að Golgata hef
ur þá verið miðað við Hring.
Það sem fullkomnaðist var —
árið.
íslendingabók skýrir frá því,
að vegna missættis hafi grund-
velli goðaveldisins verið breytt
eftir nokkum tíma, sennilega
um 965. Var þá bætt við þrem
goðorðum norðanlands, og
valdsmönnum á miðpalli Lög
réttu fjölgað upp i 48. Er talið
líklegt -— og raunar nokkum
veginn víst vegna hlutfallsins
— að allir hafi þeir tólf er við
bættust borið svipaða tign,
goðatignina, enda þótt ekki sé
vitað um völd 9 þeirra að öðru
leyti. Talan 48 á sér ginnheiíl-
agar forsendur í tölvisi fom-
aldar líkt og talan 36 — og er
ekki rúm til að rekja það mál
hér. Niðurstöður a£ notkun
hins fomhelga stuðuls 36 get-
um við hins vegar dregið sam-
an I örstuttu máli. Þær eru, að
fáar sem engar likur bendi til
þess, að stjórnskipun hins ís-
lenzka goðaveldis hafi verið
eir-stæð í heiminum. Þvi er þver
öfugt farið: bæði tala dómenda
í Gulaþingi, fom tölvisi, suð-
rænar hliðstæður, helgi koms,
stærð Fets, konungdæmi, oig
notkun 36 stanga í tengslum
við töluna 4 í húsi sem ætla
má byggt í samræmi við fomar
hugmyndir um veraldarhvolf,
benda til þess, að hið íslenzka
goðaveldi hafi átt sér fornan
grundvöll og háþróaðan aðdrag
anda. Má jafnvel ætla, að indó
evrópsk konungdæmi hafi í
vissum tilvikum verið síðara
þróumarstig en goðaveldi 36
einstaklinga — það sjáum við
af þingunum og ráðunum — og
borið likt að, orðið söfnun bygg
kornanna eða stanganna 36 4
eina hönd. Skýra þessar djúpu
rætur margt, ekki sizt hin auð
veldu trúhvörf um 1000. Ef lit-
ið þurfti annað en breyta heiðn
um máttarstólpum í kristna —
og að skipta um nöfn á þekkt
ustu hugtökum heiðninnar, þá
skýrir það betur en nokkuð
annað hvernig á því stóð, að
helztu kristnii' höfðingjar létu
sér lynda „heiðið“ Alþingi og
stjórnskipulag um 930 — og að
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 15