Lesbók Morgunblaðsins - 11.01.1976, Blaðsíða 16

VOR DAGLEGA
PRENTSVERTA
Eitt sinn var þvi spáð, að sjónvarpið mundi
kála dagblaðaútgáfu landsmanna að verulegu
leyti. Sú spá reyndist ekki halda vatni þegar til
kom og er raunar einu dagblaðinu fleira nú en
þegar sjónvarpið hóf göngu sina. Það virðist
einatt erfitt að fá fram hið sanna um upplög
sumra blaða, en fróðir menn ætla, að samtals
dreifi dagblöðin út á meðal lesenda sinna 100
þúsund eintökum. Samkvæmt því verður eitt'
eintak á hverja tvo landsmenn og þar til viðbótar
kemur svo öll önnur blaðaútgáfa: Tímarit, viku-
blöð, landsmálablöð og urmull blaða um ákveðin
málefni og áhugasvið.
Það skyldi þó aldrei vera, að þetta væri heims-
met og væri sannarlega ekki ónýtt að hafa það
með sykrinum. Því miður skortir þó saman-
burðartölur. Ef einhverjar þjóðir standast fs-
lendingum snúning að þessu leyti, þá eru það
Bretar og Japanir; hvorttveggja eyþjóðir eins og
íslendingar. Bretar þyrftu að gefa út 30 milljónir
eintaka og Japanir um 45 milljónir til þess að
standa jafnfætis okkur í blaðaútgáfu.
Dagblöðin eru snar þáttur i lifi landsmanna.
Þegar þess er gætt að heimili í landinu eru varla
mikið fleiri en 50 þúsund, kemur í Ijós, að hvert
heimili fær að jafnaði tvö dagblöð. Það er mikið
pappírsflóð, en hvað skyldi fara langur timi í
blaðalestur á degi hverjum? Svíar hafa á sinum
snærum virðulega stofnun, þar sem gerðar eru
svokallaðar „skoðanarannsóknir". Stofnunin
rannsakaði meðal annars þann tima sem fór i
lestur á dagblöðum þar í landi og hvað var lesið.
Niðurstöðurnar voru birtar i blaði sænska blaða-
mannasambandsins og gefa okkur ugglaust ýms-
ar vísbendingar.
Athugun þessi leiddi i Ijós að Svenson tæki sér
30 minútur daglega til þess að lesa „blaðið" —
þar var ekki gert ráð fyrir að hann læsi fleiri en
eitt. Væri i blaðinu ein rosafrétt með talsverðu
lesmáli, varð reyndin sú, að Svenson las það
yfirleitt allt, en þeim mun minna af öðru. Hálf-
tíminn dugði honum aungvu að siður. Biöðin
virtust geta dregið þann lærdóm af þessu, að
þann dag sem sagt var frá fífldjörfu bankaráni
eða stórkostlegu slysi, væru aðrar greinar út í
hött. Þæryrðu einfaldlega ekki lesnar.
Af hverjum 100 lesendum, las næstum
helmingurinn fréttir af slysum, en 42 af 100 lásu
lesendabréfin. Þetta var það tvennt, sem mest
reyndist lesið. í þriðja sæti voru fregnir af
afbrotum með 39%, útvarps- og sjónvarpstið-
indi 32%, bilaþættir og umferðarmál 30%, um-
hverfismál 29%, kennslu- og skólamál 27%,
innlend stjórnmál 25%, alþjóðastjórnmál 23%,
leiðarar 20%, íþróttasiður 18% og menningar-
mál 15%.
Nemendur i félagsfræði við Háskóla fslands,
gerðu á sinum tima könnun á lestri islenzkra
dagblaða og kom þá i Ijós á sama hátt, að miklu
færri reyndust lesa hinar umfangsmiklu iþrótta-
fréttir, en menn höfðu haldið. Víst má telja, að
mun fleiri en 20 af hverjum 100 lesi leiðara, fyrir
utan þá, sem heyra þá lesna upp í útvarpinu.
Leiðarar eru meðal þess efnis í blöðum sem tekið
hefur miklum breytingum til hins betra. Fyrir
fáeinum árum virtist vera hægt að skrifa leiðara
árið um kring, án þess að manni fyndist að þeir
kæmu neinum við. Nú eru þeir stórum áhuga-
verðari og ugglaust miklu áhrifameiri.
Könnun Svia leiddi og i Ijós, að lesendafjöld-
inn virtist aukast, væru millifyrirsagnir i grein;
að myndatextar eru mest lesnir af öllu, að
framhöld eru óvinsæl og að betra er að kjarni
málsins komi snemma fram, þvi aðeins 10% lesa
fréttafrásögn til enda.
Um þetta held ég að blaðamenn hafi haft
meira en óljósa hugmynd. Hitt er svo annað mál,
að við vöðum i þoku um margt. Litla hugmynd
hef ég til dæmis um, hversu margir lesa rabbið i
Lesbók, eða eitthvað annað, svo sem þjóðlegan
fróðleik, smásögur eða viðtöl.
Uppá siðkastið hefur komið til skjalanna ný
viðleitni i gerð dagblaða og kemur það bezt I Ijós
hjá eftirmiðdagsblöðunum, sem þreyta svo
harða samkeppni, að Ijósmyndari er hafður til
taks á öskuhaugunum, ef andstæðingurinn
fargar óseldum blöðum. Þessi stefna ber keim af
hasarblaðamennsku og er einhver angi af henni.
Þau byggja þó ekki á hneykslisfrásögnum og
Gróusögum eins og News of the World i
Bretlandi og Expressen í Danmörku til dæmis.
Aftur á móti reynist oft lítið á bakvið, þótt hátt
sé hrópað. íslenzku eftirmiðdagsblöðin reyna
gjarnan að slá upp stórum og ginnandi fyrirsögn-
um. Þegar betur er að gáð, reynist málið sosum
ekki neitt; næstum tóm froða.
En það er kannski saklaus skemmtun.
Gisli Sigurðsson.
Krossgáta
Lesbókar
Morgunblaðsins
Lausn
á síðustu krossgátu
[ 1 > V 1 ?S7? & serti- ir*<\ MW pm EB \lelW AT- C.£R0- 1-0 ítcír- INH
a. N H U 7T U R V N m 1 Q &
y £ M T A z o L KB K F u R
TTít te R Ry K A’ L 1 T L e 4; K 4 1
n, Sell IRH (^L Oötc, síiinti < Ám | A’ r A L L íflURÚt BoRA A T i i n /■' HAfH R u T
ELO- H 77 o Ð i R SíTfT ffiT? U R R ÍULLT TiltlU w Ý R 1
ti.ón- l3> « 'c i l N oKiet re*c.. b R o L E 4 L l N
MW WATK E 7ó 1 SK.sr: £> B sSí IA e r*e, MAR «• ý T 1 N N
j>ýR K U £ U n" 4 U R YA H $?IL 4 'O í> S«ií (ahu K N I0K- Ot-AV
futriA RlJój) K R u M K 6. 'o A nesri ÍIU B i T A STT- A ft M
1 V SToii <? IX •i Í>ý*A F U L. L fí s A 1 s R a
7 S Fúin J>Ýf. N\ E V R ATtoT W* r- e y T ffiii Ðffi-ir S X z
S K R ItlHl - Itt-J. L L K1EC.- H 0 R. ÍOHM 2ÍIKS R € i *v V A rt
U- ',rfí r E L T A Sáí' 'o R A. R U R r u R
£ I F T A R fe. T T U JR Él y T R R