Lesbók Morgunblaðsins - 23.01.1977, Blaðsíða 9
1974.
lirnar
ningu
arre í
lúsinu
haust.
Samúð með lítilmagnanum og andúð
á kúgun eru sterkustu drættirnir í fari
Viktors Sparre. List hans er oft póli-
tísk, en hún sker sig frá venjulegum
subbuskap slíkrar listar, vegna þess
að myndræn gildi sitja ævinlega í
fyrirrúmi hjá Sparre.
Rithöfundurinn f Ziirich, 1976. Málverk um Solshenitsyn f útlegðinni.
Smirnov dómari, eða Hver er fanginn? Maðurinn á myndinni er dómari sá, sem upp
kvað dóminn yfir Sinjavski.
tekst til, þegar myndræn gildi
sitja ekki f fyrirrúmi.
Þessar hugleiðingar koma
Viktor Sparre dálftið við, vegna
þess að hann er eins og áður
segir vel skólaður og vandaður
iistamaður, sem kýs að setja
fram skoðanir f verkum sfnum.
En flokkast þá verk hans undir
póiitfska list? Að sjálfsögðu,
sum þeirra að minnsta kosti.
Myndverk sem tekur afstöðu
móti einhverjum valdhafa.
hlýtur að teljast pólitfsk list.
En það athyglisverða er að hjá
Sparre situr það myndræna
samt f fyrirrúmi. Boðskapurinn
nauðgar ekki myndinni og það
er frekar óvenjulegt f pólitfskri
list. f samtali við Morgunblaðið
24. október sfðastliðinn, sagði
hann m.a.:
„Eg reyni að skapa list út frá
hlutum, sem óg upplifi og
angra mig... Ég reyni að nota
listina til að undirstrika það,
sem mér finnst mikilvægt og
það sem ég held að geti orðið
mönnum til hjálpar. Eg reyni
lfka að fá fólk til að skilja, hvað
baráttan fyrir frelsi einstakl-
ingsins er mikilvæg. Frelsi er
nefnilega nokkuð, sem við verð-
um sífellt að berjast fyrir.“
Hér er eitthvað óvenjulegt á
ferðinni. Flestir hafa tilhneig-
ingu til þess að gera að mynd-
efni einmitt það, sem gleður
augað og þeir hafa ánægju af.
En Sparre er efst f huga það,
sem angrar hann. Það er rétt,
að trúin er sterkur þáttur f lffi
hans og starfi. Andúðin á of-
beldi og kúgun og einlæg sam-
úð með lítilmagnanum, eru þó
kannski framar öllu öðru sá
boðskapur, sem Viktor Sparre
hefur fram að færa. Lengi
hafði andleg kúgun sovézkra
yfirvalda gagnvart listamönn-
um verið eitt af þvf sem angr-
aði hann. Og viðbrögð hans
voru svo sterk, að venjulegur
fslendingur á erfitt með að
skilja það. Við höfum heyrt
fréttir af ómennskum rudda-
skap rússneskra valdhafa, sem
sverja sig í ætt við frásagnir frá
Þýzkalandi Ilitlerstfmans. Við
heyrum að þessi eða hinn hafi
horfið innf gúlagið að tortfmast
hægt eins og þegar glæpamenn
voru seighengdir. Við hugsum
kannski: Æ, manngreyin, — og
það verður allt og sumt.
En réttlætiskennd Viktors
Sparre er svo áleitin, að hann
lætur það ekki duga. 1 fyrr-
nefndu samtali við Morgun-
blaðið kemst hann svo að orði:
„Það var haustið 1969 að
Solsjenitsyn var rekinn úr rit-
höfundasamtökunum f heima-
landi sfnu. Þetta hafði mikil
áhrif á mig. Hvað myndi gcr-
ast? Ég svaf ekki um nóttina,
var ekki eitthvað, sem ég gæti
gert. Svo fékk ég hugmyndina.
Ég skrifaði bréf til norsku yfir-
valdanna. þar sem ég lagði til
að Solsjenitsyn yrði boðið sem
heiðursgesti til Noregs, þar
sem hann gæti sezt að, ef
ómögulegt yrði fvrir hann að
búa f Rússlandi.. “