Lesbók Morgunblaðsins - 16.08.1980, Blaðsíða 3

Ágúst Vigfússon ræöir viö
ANDRES VALBERG
hagyröing og safnara
dagana. Var stundum lítiö sofið. Bíl-
stjórastarfi fylgja mörg ævintýri og góöar
tekjur.
Um haustiö 1946 skrapp ég til Reykja-
víkur í meiraprófsnámskeið bifreiöar-
stjóra er stóö í mánuö. En ég gleymdi að
fara til baka og hef verið í Reykjavík
síðan. Þar fór ég aö aka leigubifreið.
Þetta uröu alls 14 löng ár. Var ég þá
orðinn útkeyröur sem kallaö er. Ég hafði
eignast marga bíla og staöiö í mörgu — í
blíðu og stríðu.
Konu minni, Þuríði Jónsdóttur, kvænt-
ist ég 1950. Viö eignuðumst þrjú börn,
sem nú eru uppkomin. Viö búum í eigin
húsnæöi. Áöur en ég kvæntist, eignaöist
ég son.
Eftir aö ég hætti aö stunda akstur
leigubifreiöa hóf ég ýmsa smíöavinnu. Þá
stofnaði ég verkstæöi, sem ég nefndi
Sleðagerðina. Smíöaði þar jöfnum hönd-
um úr tré og járni, fyrst í bílskúr heima.
Brátt urðu skúrarnir þrír. Þá sameinaði
ég allt í gamla Réttarholti. Síöan í Ármúla
38 og nú í Hyrjarhöfða 7, sem er nýtt
tveggja hæöa steinhús, samtals um 500
fm.
Fyrir utan þessi margþættu líkamlegu
störf, hef ég fengizt við ýmis hugðarefni.
Söfnunarhneigöin hefur alltaf átt rík ítök í
mér. Hef ég safnað hinum ólíklegustu
hlutum, svo sem mynt, frímerkjum, forn-
gripum, bókum og fjölmörgu náttúru-
fræðilegs efnis, svo og mörgu fleiru, er of
langt yrði upp aö telja. Ég hygg, aö ef allt
þetta væri komið á einn staö, yröi þaö
stærsta safn í eigu einstaklings hér á
landi. Þyrfti mörg hundruö fermetra pláss
til aö koma því vel fyrir. Frímerkjasafn
mitt er geysimikið, mest íslenzk merki.
Stór hluti þeirra síöan fyrir aldamót. Ég á
t.d. flest skildingamerkin. Vantar þó enn
fáein merki til að eiga ísland komþlett,
stimplaö og óstimplaö; einnig fjórblokkir,
jólamerki, sérstimpla og margt fleira.
Ég hef gert mikið af því aö safna
gömlum bókum meö gamla letrinu. Ég
mun eiga milli sex og sjö hundruð af
þeim, og eitthvaö af gömlum handritum á
ég líka, sem óvíöa eru til, og sum líklega
hvergi nema í minni eigu. Eg á mikiö af
rímum, sumum fágætum. Ég nefni sem
dæmi rímur eftir Kolbein jöklaskáld, sem
hafa verið taldar algjörlega glataöar. Ég á
einnig margar gamlar biblíur og margt
fleira, sem of langt mál yröi upp aö telja.
Ég á um þúsund hluti af íslenzkum
forngripum, sem sumir eru, aö minnsta
kosti, mörg hundruð ára gamlir. Hlutir,
sem notaðir voru viö dagleg störf fyrr á
tímum, bæöi til sjós og lands. Þeir eru
merkileg heimild um atvinnuhætti þjóöar-
innar á liönum tímum, þáttur sem unga
fólkiö þekkir ekki og er aö falla í
gleymsku.
Eg á eipnig marga hluti, sem tengdir
eru merkilegu fólki, til dæmis nálaprillur,
sem dóttir Sölva Helgasonar átti. Legu-
bekk, sem Þorsteinn M. Jónsson alþing-
ismaöur og bókaútgefandi átti. Sá bekk-
ur er merktur honum á margar hafnir, og
mun hann hafa haft hann meö sér er
hann var í síldarútvegsnefnd. Ég á fyrsta
reiöhjóliö sem kom til Skagafjarðar. Átti
þaö Jón Þ. Björnsson, skólastjóri á
Sauðárkróki.
Náttúrugripasafn mitt er langmest aö
vöxtum og í þaö hef ég lagt mesta vinnu.
Býst ég viö aö það telji milli fjögur og
fimm þúsund hluti. Svo stiklað sé á stóru,
er þar aö finna mikinn hluta íslenzkra
plantna, skelja, steina, skordýra, fugla,
eggja o.fl. Engin tegund íslenzkra nátt-
úrugripa undanskilin. Þó er skordýra-
safnið langstærst. Þar eru mörg hundruö
tegundir, bæöi íslenzkar og erlendar. Allt
vel uppsett.
Ef ég ætti aö segja frá öllum mínum
ferðalögum og sögum í sambandl viö
söfnun allra þessara gripa, yröi þaö heil
bók og hún stór. Þetta er hálfrar aldar
starf. Þaö hefur aldrei liðið svo dagur,
hversu annríkt sem ég hef átt, aö ég hafi
ekki haft þaö í huga og veitt því athygli,
hvort ekki bæri eitthvað þaö fyrir augu
mín, sem væri þess viröi aö hiröa og
geyma og varöveita til seinni tíma. Þá hef
ég haldið dagbók síöustu þrjá áratugina.
Skrásetjari þessa greinarkorns biöur
mig aö segja nokkuö frá Ijóöagerö minni
við ýmis tækifæri. Eins og áöur hefur
komiö fram, hef ég rímað og ort vísur og
kvæöi allt frá barnæsku. Hefur sú árátta
fariö vaxandi meö árunum. Sumt af því
hef ég flutt í útvarp og sjónvarp, svo og
viö margvísleg tækifæri.
Ég hef gefið út eina Ijóðabók, sem ég
nefndi Stuðlastrengi. En prenthæft efni á
ég í aö minnsta kosti tvær Ijóöabækur.
Ég hef komið fram opinberlega hjá
félögum og einstaklingum í flestum sam-
komuhúsum Reykjavíkur og víöar. Allt
sem ég hef flutt, hef ég ort fyrir líöandi
stund og margt af því á staðnum. Sama
er aö segja um feröalög innanlands og
utan. Þar get ég rakiö flestar feröasög-
urnar í Ijóöum. Hvort ég hef verið þar
skemmtilegur eöur ei, læt ég ferðafélög-
um mínum um aö dæma. En fyrst og
fremst hef ég haft ánægju af þessu
sjálfur. Kemur hér lítið sýnishorn af
kveöskap mínum. Staka um gamlan
kunningja minn, bjórkarl í Kanada:
Bilar stundum brynja og skjöldur,
brotnar rá og slitnar voð.
Síöan brjóta ölsins öldur
æskumannsins fögru gnoö.
Sumurin 1975 og 1979 hélt ég til
Kanada. Fyrra áriö uröu til 52 vísur, er
tilheyra líöandi stund og staö. Eina þeirra
kalla ég Hugsaö heim.
Sólin gyllir tind og tún,
tíbrá villu myndar.
Eyjar hillir hafs viö brún,
hörpu stilla vindar.
í síöari feröinni uröu til nærri 100 vísur.
Þá var meira um yrkisefni því þá fórum
viö vestur aö hafi og stöldruöum viö á
slóðum Stephans G. Stephanssonar. Er
hér sýnishorn af þeim kveöskap, sem
varö þarna til.
Stefáns-bragur
Stefáns lóðum stöndum á,
stiklum hljóö þar yfir.
Skáldsins óöinn muna má
meðan þjóöin lifir.
í orðum hagan hann ég tel,
hljómuöu faguryrði.
Á kyngi braga kunni vel,
kom úr Skagafiröi.
í fööurlandi frægö ei dvín,
flest þar standa merkin.
En hér á andinn óöul sín,
— einnig handaverkin.
Gladdi alla glaövær sál,
gisti valla í skjóli.
Kunni aö spjalla kjarngott mál
Klettafjallasjóli.
Strit og tál var ævin öll,
á ísi hálum troðiö.
Háfleyg sál viö háreist fjöll
hnittiö mál gat boðiö.
Lítinn part hér líta má
lífs af skarti þínu.
Hér er margt sem aðgang á
inn að hjarta mínu.
Rudd var jörð meö reku’ og pál,
risna gjörö á stundum.
Staöiö vörö um stuðlað mál,
stritaö höröum mundum.
Hér er fallegt friðarból
flest þó gallast taki.
Degi hallar, sumarsól
sezt aö fjallabaki.
Margt er sett á sviöiö hér,
sagðar fréttir málsins.
Loftiö mettað ennþá er
af anda Klettaskáldsins.
Kletta- vökna fögur -fjöll,
flest hér söknuð vekur.
Guöi þökkum eflaust öll,
andinn klökkna tekur.
Hringhend sléttubönd.
Hylli þjóðar átti og
andann fróöur metti,
snilli Ijóöa veitti vog,
vizkulóöiö rétti.
Lesin aftur á bak:
Rétti lóðið, vizku vog
veitti Ijóöa snilli,
metti fróöur andann og
átti þjóöar hylli.
Sýnishorn af lausavísum:
Ferskeytla
Endarím og stuölastái
úr stökum ei mun fargaö.
Þaö hefur okkar þjóöarsál
þúsund sinnum bjargaö.
Hringhenda
Frostiö hart og hrím á skjá
hylja svartar nætur.
Vonum bjarta voriö þá
vermir hjartarætur.
Hringhent stikluvik
Mjaldursheiöi ýtir á
öldnu reiöardýri.
Dregur veiöi dýpi frá,
duga breiðar heröar þá.
Hringhend sléttubönd
Makkann sveigir Faxi frár,
fetar vegi, keldur.
Frakkan teygir búkinn brár;
— bilar eigi heldur.
Lesin aftur á bak:
Heldur eigl bila brár,
búkinn teygir frakkan.
Keldur vegi fetar frár,
Faxi sveigir makkann.
Á öllum þeim stöðum er Vestur-
íslendingar tóku á móti okkur í Kanada,
bæöi árin, kvaö ég fyrir þetta fólk, aö
mestu frumortar vísur með mörgum
bragarháttum og stemmum. Féll þaö í
góöan jarðveg hjá afkomendum hinna
íslenzku kvæðamanna, sem forðum
fluttu. Margt af þessu fólki hafði aldrei
heyrt rímur kveðnar. En eldra fólkið
mundi eftir því frá barnæsku. Ég hef
hvergi á lífsleiöinni fengið innilegra þakk-
læti fyrir mitt framlag.
í öllum mínum margbreytilegu störfum
og lífsháska, bæöi á sjó og landi,
feröalögum mínum utanlands og innan,
við Ijóðagerö, sagnaritun og söfnun,
hefur mér fundizt svo þröngt um mig í
heiminum, að ég hef valið mér — eins og
fleiri — breiöa veginn. En nú á seinni
árum, þegar öldurnar fer aö lægja, hef ég
sveigt inn á mjórri hliöargötu meö guös
hjálp og minnar elskulegu eiginkonu og
barna. Er þaö dásamleg gönguleiö. Kveö
ég hér aö lokum meö víxlrímaðri hring-
hendu:
Æsku í blóöi enn ég finn,
ekki er rómur breyttur.
Nú er óðarakur minn
allur blómum skreyttur.