Lesbók Morgunblaðsins - 02.10.1982, Blaðsíða 8

Hef aldrei átt eins emtt
í návist nokkurra manna
Ásta Norömann og Anna Borg. Myndin er tekin í Kaupmannahöfn 1929.
Stofnun fyrsta
ballettskóla
á íslandi
í fyrri frásögn var sagt frá
æsku, uppvexti og námi Astu
Norðmann, svo og danssýningu í
Iðnó og stofnun dansskóla hér í
borg fyrir sextíu árum.
Og Ásta heldur sögu sinni og
dansins áfram:
„Árið 1928 kom hingað til
lands á vegum Hljóðfærahúss-
ins dönsk kona, Margarethe
Brock-Nielsen að nafni, en hún
var dansari við konunglega
danska ballettinn. Hafði ég tals-
verð kynni af henni og eitt sinn
sagði hún við mig, að ef ég gæti
kostað mig út til Danmerkur
næsta vetur skyldi hún kenna
mér endurgjaldslaust. Mér tókst
að afla mér fjár til fararinnar
og svo vildi til að æskuvinkona
mín, Anna Borg, var einnig á
förum til Danmerkur í fullnað-
arnám í leiklist. Við ákváðum
því að fá okkur húsnæði saman
á „pensionati".
Ánna var afskaplega upptekin
við nám sitt þennan vetur og
sjálf reyndi ég að læra eins og
ég gat hjá frúnni. Þennan vetur
átti að setja upp leikritið
„Galgemanden" og var Anna
valin til að leika þar á móti Poul
Reumert. Leikendur voru aðeins
tveir og hlutverkið því krefj-
andi. Þóra Borg, systir Önnu,
kom í heimsókn til okkar og
þótti okkur mjög gaman að fá
hana, áttum við margar ánæg-
julegar stundir saman. Prum-
sýningin á „Galgemanden" var í
febrúarmánuði 1929, einmitt á
meðan Þóra var hjá okkur. Við
fórum því saman og sátum niðri
í sal. Sýningin tókst stórkost-
lega, við stöllurnar grétum fögr-
um tárum í lok sýningarinnar,
þegar aðalpersónan var látin á
sviðinu, og Anna lá grátandi
yfir honum. Leikurinn var mjög
áhrifamikill og hrærði mann
sannarlega.
Við heimkomuna setti ég á
stofn ballettskóla, þ.e. haustið
1929. Húsnæðið, sem ég fékk,
var þar sem síðar var Hótel Vík.
Þar voru settar upp fyrir mig
slár og Lárus Ingólfsson málaði
fyrir mig húsnæðið. En spegla
hafði ég ekki efni á að fá mér.
Þar með var tekinn til starfa
fyrsti ballettskóli hérlendis og
hafði ég marga mjög góða nem-
endur, margir þeirra voru hjá
mér í nokkur ár.
Árlega voru haldnar sýningar
í Iðnó og var þar hægt að fylgj-
ast með framförum stúlknanna.
Sumar þeirra voru orðnar nokk-
uð góðar í ballett og höfðu mikla
ánægju af dansinum. Þrjár
stúlkur, sem lærðu hjá mér,
settu síðar á stofn dansskóla,
8
þær Sif Þórs, Helena Jónsson og
Ellý Þorláksson."
UnniÖ fyrir leikhúsið
„Á árunum 1922—40 voru
sýndar hér margar revíur og
samdi ég dansa í flestar þær
sem sýndar voru í Iðnó. í revíun-
um dönsuðu margir þekktir
menn og konur. Má þar nefna
Pétur Jónsson, Guðmund Jóns-
son, Sigurð Ólafsson og Arnór
Halldórsson. Sigrún Magnús-
dóttir dansaði í öllum sýningun-
um.
Af þeim dönsum er mér hvað
minnisstæðastur dans, sem ég
samdi fyrir Áróru Halldórsdótt-
ur og Jón Aðils. En í því atriði
sungu þau lagið: Mig langar að
fara í mömmuleik við þig, og
samdi ég við það Dúkkudans.
Söngur og dans gerðu mikla
lukku og voru þau margklöppuð
upp í hvert sinn.
Þegar sett voru upp leikrit hjá
Leikfélagi Reykjavíkur í Iðnó
sem kröfðust dansatriða, var ég
alltaf beðin að semja þá dansa.
Má þar nefna Brúðuheimilið, en
fyrir það samdi ég litla „tarant-
ella“, sem ekki er alltaf höfð í
uppsetningum á leikritinu, en
Gerd Grieg, sem var leikstjóri,
vildi ekki láta það vanta. Önnur
leikrit, sem ég get nefnt, eru:
Veislan á Sólhaugum, Bláa káp-
an, Meyjaskemman, Fröken
Júlía, Kinnahvolssystur, Pétur
Gautur, Óli smaladrengur,
Dansinn í Hruna o.fl.
í Kinnahvolssystrum var
dans, sem bergálfar áttu að
dansa í helli bak við Ulriku,
leikna af Soffíu Guðlaugsdóttur,
sem sat og spann. En dansinn í
Hruna er eitthvert það minnis-
stæðasta verkefni, sem ég hef
fengist við. Efni leiksins fannst
mér svo áhugavert og sterkt.
Senan var að vísu of lítil fyrir
segir ÁSTA NORÐ-
MANN, fyrsta ís-
lenzka konan sem
lærði listdans, um
fundinn með full-
trúum útvarps og
listamanna um ár-
ið, þar sem menn
efuðust um að
dans ætti samleið
með hefðbundnum
listgreinum.
Síöari hluti. Bergljót
Ingólfsdóttir skráöi
Ásta Norðmann.
jafn margt fólk og þurfti að vera
í dansatriðinu.
Indriða heitnum Waage, sem
lék í því leikriti og var jafn-
framt leikstjóri, fannst nóg um
allar æfingarnar á dansinum og
sagði eitt sinn við mig: „Ætl-
arðu að drepa mig, manneskja?"
Síðasta verkefnið, sem ég
vann fyrir leikhús, var við
opnun Þjóðleikhússins árið 1950
þegar sýnd var Nýársdóttin eft-
ir Indriða Einarsson. Dansarnir,
sem ég samdi, voru víkivakar og
álfadansar. Sigríður Ármann
samdi sjálf sólódans, sem hún
dansaði þar. Var það mér