Lesbók Morgunblaðsins - 24.10.1987, Blaðsíða 2

Þögnin snertir alla
fletilflsins
að vakti forvitni okkar hjónanna, þegar við lásum um væntanlega kyrrðar-
daga í Skálholti. Kyrrðin er nánast að hverfa frá nútímaþjóðfélagi, menn
verða að fara langa vegu til þess að fínna hana, njóta hennar og þá helst inn
í óbyggðir.
Hvernig skyldi vera að dvelja með 25—30
Af kyrrðardögum í
Skálholti 18.-20.
september
Eftir
JÓHANN GUÐMUNDS-
SON
þögn? Við ákváðum að vera með, hverfa á
vit kyrrðar og þagnar austur að Skálholti.
Ég slæ á létta strengi og segist glaður
bjóða konunni í þessa ferð — losna þannig
við að heyra í henni í tvo daga. Sjálfur
mundi ég að í Orðskviðum Salómons segir:
„Afglapinn getur jafnvel álitist vitur ef hann
þegir." (17. k. 28. v.)
Að loknum kvöldverði útskýra sr. Hjalti
Hugason og dr. Sigurbjöm Einarsson, bisk-
up, fyrirkomulag og dagskrá. Alger þögn
skal ríkja frá því gengið er inn í kyrrðina
að loknum náttsöng í Skálholtskirkju föstu-
dag kl. 22.00 þar til á sunnudag kl. 18.00
að loknum aftansöng. Dr. Sigurbjöm gaf
að yfirskrift kyrrðarinnar, orðin úr Filippí-
bréfínu: „Drottinn er í nánd.“
Við göngum til kirkju. í náttmyrkrinu er
hún unaðsfögur, ljósin flæða í gegn um lit-
aða listskreytta gluggana, stjömubjartur
himinninn tindrar yfír okkur. Við stefnum
í eftirvæntingu út úr trölladansi heimsins,
hávaða hans og fjölmiðlafári, leitum á fund
skapara okkar inn í þögnina, sem bíður
okkar.
Að loknum náttsöngnum sitjum við í
þögninni. Saga staðaríns, helgi hans, fegurð
þessa Guðs húss og sá fríður sem Guð einn
gefur umvefur þennan litla hóp. Þögnin er
staðreynd. Hugurinn er samt virkur, bæna-
efni koma og fara og að lokum bið ég
Drottin að koma til mín, vera hjá mér, en
þá fínn ég að svar hans er: „Kom þú til
mín.“ Ég geng fram að grátunum og segi
í huga mínum: „Drottinn, hér er ég“ og
manns í tvo daga, í algjörri
friður hans, sem er æðri öllum skilningi er
í hjarta mínu.
Það er skrýtið fyrir hjón, að búa saman
í herbergi en talast ekki við, þögnin er ekki
vandamál, við þekkjumst svo vel eftir langt
hjónaband að samfélag okkar hvort við
annað þarf ekki á orðum að halda, þögnin
á sitt tungumál sem við ein skiljum. Andlit,
augu, svipur, hreyfíng, nánarí eftirtekt, seg-
ir það sem þarf.
Senn hverfum við á vit svefnsins. Ég
vakna um miðja nótt og skynja hvað þögn-
in er mikil og stór og það að Guð er meiri
en ég hefí nokkum tímann getað gert mér
grein fyrir og hvað ég er lítill, samt fínn
ég að hann elskar mig og það er heit og
sterk tilfmning. 23. sálmur Davíðs fer um
hugann: „Drottinn er minn hirðir, mig mun
ekkert bresta." Brátt kemur svefhinn aftur
og lokar brá.
Laugardagurinn hefst með messu kl.
8.00. Altarisganga. Sönn helgistund í umsjá
sr. Hjalta Hugasonar.
Kl. 10.00 er hugleiðing dr. Sigurbjöms.
Hver er ég? Ég er ég, því getur enginn
breytt. Bamið í skammarkróknum sem
sagði: „Ég vildi að ég væri ekki ég“ og
heimspekingurinn sem var spurður: „Hver
ert þú“? „Bara að ég vissi það,“ var svar
hans. Við hrífumst með orðum þessa vitra
manns og speki hans teygum við inn í hjörtu
og sál, við sitjum við vizkubrunninn. Hug-
leiðingin endar með þessum orðum: „Snú
þú oss til þín, Drottinn, lind eilífs friðar,
eilífs kærleika, ég vil vera ég, af því að þú
elskar mig.“
í hópi okkar eru lögfræðingur, kennari,
leikari, húsmæður, lyfjafræðingur, skáld-
kona, lektorar, híbýlafræðingur, félags-
málafulltrúi, prestur, eftirlaunaþegi,
organisti og fleiri, sem ég ber ekki kennsl á.
Þögnin á okkur, við eigum þögnina —
Drottinn er í nánd.
Erfíðast er að láta þögnina ráða við borð-
haldið, en falleg tónlist er leikin meðan við
snæðum.
Þar verður maður nánast ókurteis og þá
þrúgar þessi þögn — Verði ykkur að góðu
— Má rétta þér vatn? — Hvemig Hður þér?
segir maður ekki, en við emm öll á sama
báti og smám saman minnkar spennan. Við
förum að ganga hægar, enginn er að flýta
sér, það liggur ekkert á, minnsta hljóð vek-
ur athygli. Eg missi hníf í gólfíð, mér liður
eins og baminu sem sagði. „Ég vildi að ég
væri ekki ég.“
Kl. 16.00 er seinni hugleiðing dr. Sigur-
bjamar, hún hefst á fallegri sögu um eldri
mann sem átti erfítt með að biðja svo vinur
hans ráðlagði honum að láta stól standa við
rúmið og ætla Jesú þar sæti, ávarpa hann
og með því móti gekk honum miklu betur
að biðja. Dóttir hans heimsótti hann í veik-
indum og dag einn kom hún að honum
látnum, en höfuð hans lá þá á stólsetunni
þar sem Jesú var ætlað sæti.
Það er stórkostlegt hvemig dr. Sigur-
bjöm, hámenntaður maður, kemur efninu
til skila inn f hug okkar og hjarta, eins og
sá sem er að fræða og tala við böm. Heilag-
ur andi notar þennan vitra mann, sem þjón
sinn, auðmýkt og lítillæti hans notar Guð
svo áþreifanlega að himinninn snertir okk-
ur. Hann varar við þeim hættum sem að
steðja, þeim sem leita inn í djúp dulvitundar
okkar með nöfnum indverskra, heiðinna
goða, en aðeins eitt nafn á þar tilverurétt
— naftiið Jesús. Hann endar hugleiðinguna
með þessu stefí: „Vaktu minn Jesú, vaktu
í mér.“ Lengi sit ég hljóður og læt áhrif
þess, sem sagt hefur verið, dvelja með mér.
Nokkur óstýrlát tár bijóta sér leið inn f
þögnina sem umvefur allt með kyrrð sinni.
Einhvem tímann hefðu þau ekki verið vel-
komin og barin niður, en á þessari stundu
leikur Guð á innstu strengi hjartans með
kærleik sínum. Hann á þessi tár því að
hann elskar mig. Undrið er ekki að ég skuli
elska Guð, undrið er að hann skuli elska
mig. Hann kom inn í myrkviði lífs míns, inn
í þá glötun, sem ég rataði ekki út úr. Ég
heyrði rödd hans: „Ég elska þig ennþá.“
16. október á þessu ári em liðin 10 ár sfðan.
Allt breyttist á þessari stundu. Hann gerði
alla hluti nýja. Ég upplifði sannleik orð-
anna, (Jóh. 3. 16).
„Því að svo elskaði Guð heiminn að hann
gaf son sinn eingetinn til þess að hver sem
á hann trúir glatist ekki heldur hafí eilíft líf.“
Dýrð, lof og þökk sé honum, sem gaf líf
sitt fyrir mig.
Kl. 21.00 er náttsöngur. Þröstur Eiríks-
son leikur á orgel kirkjunnar. Að náttsÖng
loknum ríkir gleði, fegurð og friður.
Kvöldkaffí, eldur í ami setustofunnar.
Við sitjum þar í þögninni — snarkið í sprek-
inu rýfur kyrrðina öðm hvom — logarnir
dansa í óendanlega mörgum myndum —
eldurinn faðmar að sér viðarbútana, þessi
þurm sprek lifna, lýsa, veita yl, verða síðan
að ösku, sem á morgun er borin burt, gleymd
og týnd.
Svefninn kallar — dagur í þögn á enda.
Sunnudagur.
Kl. 8.00 messa — altarisganga — sr.
Hjalti — „Drottinn er í nánd.“
Kl. 11.00 guðsþjónusta, dr. Sigurbjöm —
frásagan um hina 10 holdsveiku sem Jesús
læknaði, en aðeins einn sneri aftur — sá
er bróðir okkar. Holdsveiki heimsins í dag
— Jesús læknar enn.
Dagurinn lfður — kyrrðin ríkir. Allur við-
gjömingur, fæði og húsnæði, er eins og
best verður á kosið.
Kl. 17.30 aftansöngur — þögnin rofín.
Nú ræðum við saman, kynnum okkur
þeim sem við ekki þekktum, og undir niðri
sakna ég þagnarinnar þrátt fyrir allt.
„Að þegja hefur sinn tíma og að tala
hefíir sinn tíma.“ (Préd. 3.7.)
Hvað er þögnin? Hvað er kyrrðin?
Ég hef aldrei áður hugleitt þögnina, tek-
ið á henni ef svo má segja, fundið æðaslátt
hennar, líf hennar. Horfíð til hennar eins
og þessa daga í Skálholti. Hún er góð, hlý,
djúp, stór, friðsæl, erfíð, þrúgandi. Hún er
heimur gleði — sorgar og aljs þar á milli.
Hún snertir alla fleti lffsins. Ég þekki hana
betur eftir þessa daga, kannski verður þess-
um dögum með þögninni best lýst með því
að segja að ég hefí eignast vin, sem ég
þekkti lítið, skildi ekki, en veit nú að hjá
honum er gott að vera.
Þökk sé þeim sem undirbjuggu þessa
daga og gerðu þá að veraleika.
Höfundur er starfsmaður Háskóla Islands.