Lesbók Morgunblaðsins - 28.08.1993, Blaðsíða 7

Haustfrúin og dætur hennar tvær.
galleristi undir nafninu Konrad Fischer,
með aðsetur í Diisseldorf; nefndur Gerhard
Richter er svo sem kunnugt hlýtur að vera,
eitt af stærstu nöfnum þýzka samtímamál-
verksins og með söluhæstu herrum Evr-
ópu.) Til að bytja með var Polke eitthvað
bendlaður við popplist — án þess þó að
hann glataði sjálfstæði sínu. Þar komu ekki
aðeins til skjalanna áhrif frá amerísku popp-
listinni; myndir Polkes voru hvorki stæling-
ar á verkum eftir Jasper Johns, Roy Lic-
htenstein eða Andy Warhol, né málaður út
í bláinn. Myndirnar höfðu skírskotun til
eigin reynslu Iistamannsins og þannig mál-
aði hann þá neysluhluti sem austantjalds-
fólk gat aldrei veitt sér en einungis látið
sig dreyma um. Polke gerði málverk af
súkkulaðistöngum, kexi, plastfötum, pyls-
um, herrasokkum, pálmatijám, appelsínum
o.s.frv. En síðan lá leiðin í málverkinu í
áttina til ljósmyndarinnar, þ.e.a.s. til rasta-
tækni prentmyndagerðarlistarinnar, með
því að málarinn leysti myndefnið upp í
punkta, og í áframhaldinu rauf hann svo
sjálft samhengi hlutanna þar sem honum
þurfa þótti. Oþarfi er að taka fram, að
nánast ómælt hefur verið skrifað í listatíma-
rit um Polke og punktana, þ.e. fríhendismál-
uðu punktana, rastapunktana, baunirnar,
kartöflurnar, eldspýtnahausana, ljósmynd-
afínkomin, loftsteinarykagnirnar, málning-
ardropana. Rétt er hér að segja, að sjálfur
tjáir Sigmar Polke sig örsjaldan opinberlega
um list sína, hann er grandvar að þessu
leytinu til, laus við blaðurmælgi, sem ekki
er hægt að segja um alla listamenn.
Sigmar Polke leysti ekki aðeins poppmál-
verk sitt upp í punkta, hann hvarf einnig
frá einstrengingslegri notkun málarastrig-
ans og tók til brúks hvers kyns textíl,
gluggatjaldaefni, sængurveradamask og
þess háttar; í allra síðustu tíð málar hann
gjarnan á gegnsæja gerviefnafleti þannig
að rammagrindin sem heldur uppi myndinni
er sýnileg — og það er eins og listamaður-
inn sé að reyna að ná taki á hlutum á bak
við veruleikann. — En árið 1969 er Polke
búinn að hrista af sér poppið og hann ger-
ir myndaflokk undir frosthæðnislegu yfír-
skriftinni Æðri máttarvöld bjóða“. Þar er
t.d. að nefna málverkið og útgangspunktinn
Höhere Wesen befahlen: rechte obere Ecke
schwarz malen!“ Hver æðri máttarvöld eru
í þessu tilviki veit greinarhöfundur ekki eða
þykist ekki vita — kannski tízkustraumarn-
ir í myndlistarheiminum? Fljótlega eftir
poppið skall á konseptlistarbylgja. Maður
freistast til að halda, að SP gefi skít í allar
listastefnur, haldi bara áfram sina leið, leit-
andi fanga hvar sem honum sjálfum þókn-
ast, hvort sem er í Landrover-jeppa eða
draumheimi mannsvitundarinnar og fyrir
vikið er ekki mögulegt að flokka hann und-
ir stíl því myndimar fara úr einu í annað.
Sagt er að Polke lúri á myndum sínum
af ótta við fátækt í ellinni. Hann er því
ekki ýkja mikið til sýnis í galleríum. Fyrir
nokkrum árum sýndi hann þó hjá Galerie
Bama í París, en þeirri sýningu lauk strax
eftir opnun, því galleristarnir keyptu öll
verkin sjálfir og lokuðu oní kjallara til þess
að græða margfalt seinna og þess vegna
er listamaðurinn eðlilega tortrygginn í garð
fólks sem rekur gallerí. En spyrji menn
annars hvað málverkinu líði í myndlistar-
heiminum, þá er viðbúið svarað að allt í
lagi sé með það, Sigmar Polke er ekki
hættur að mála. Um sýninguna sem hér
er lítillega verið að minnast á, komst heim-
spekingurinn Peter Sloterdijk svo að orði í
sýningarbókinni, að málverkin væru eins
og myndir er kæmu upp í huga manns, sem
væri að hrapa. Greinarhöfund minntu
myndirnar frekar á sprengjuregnið í áður-
áminnstri barnsteikningu; áhorfandinn er
nánast bombarderaður“ úr öllum áttum.
Reiður hendir maður ekki á neinu vegna
umfangsins, sem staðið er frammi fyrir.
Boðskapurinn felst í stærð umfangsins,
gæðin í magninu; Polke svífur vængjum
þöndum, húmors og ísmeygni og hann ger-
ir myndlist með því að gera grín að mynd-
list — listfræðinga hefur hann aldrei látið
glepja sig upp á hillur, því hann hefur áskil-
ið sér frelsið til að mála hvað sem er, þeg-
ar andinn innblæs (flestir listamenn láta
tíðarandann segja sér fyrir verkum); þetta
með frelsið er það sem mestu máli skiptir
í listinni ...
Vart er til það nútímalistasafn í Þýzka-
landi í dag, þar sem ekki er að fínna mynd-
ir eftir Polke, Kiefer, Baselitz, Lupertz,
Richter & Co., en komi safngestur auga á
eitt þessara nefndu nafna í ótilteknum sýn-
ingarsölum, þarf hann bara að snúa sér í
hring til að fá þýzku myndina. Hvort þarna
er um að ræða falska veizlu eða ekta skal
ósagt látið, myndlist áttunda áratugarins
heyrði vitaskuld undir reglur og trix síns
tíma, helztu gagnrýnendur meintrar falskr-
ar veizlu" stóðu fyrir utan. Vissulega var
gripið til ýmissa ráða þama í veizlusölum.
Baselitz er t.d. sagður hafa boðið í eigin
málverk í gegnum síma, hjá Southeby’s
o.s.frv., Kiefer dobblaði sig inn á gyðinga-
markaðinn í New York o.s.frv. Heimurinn
stendur meira og minna undir merkjum
svindls. í þeim efnahagssamdrætti sem tal-
að er um í dag, berast fréttir af því að
Kiefer og Baselitz séu farnir að mála minni
myndir. Sigmar Polke stendur aftur á móti
við sínar stærðir.
Höfundur býr í Munchen.
Bíll.
Garðyrkjumaður.
i coorSi/ K*r\nr'\ impi /vcNqiNic^ o
'0 AnÚST 1"7