Lesbók Morgunblaðsins - 23.09.1995, Blaðsíða 10

ann á nóttinni þegar ljós höfðu verið slökkt
í húsinu og flæddi um öll gólf uppi einsog
köld dalalæða, gleypti húsgögnin, leitaði að
einhveiju lifandi að baki herbergishurðanna
og þegar það fyndi lífsmark, træði það sér
inn, fikraði sig áfram í átt að rúminu henn-
ar, safnaðist undir það, þreifaði loðnum lúk-
um uppí það og biði eftir því að hún sofnaði
til þess að gleypa hana. Og hún hrökk upp
við vondan draum, í svitabaði, fálmaði í fáti
eftir náttlampanum að kveikja ljósið til þess
að hrekja þessa óværu burt og dró sængina
uppað höku, einsog til þess að veija sig bet-
ur. Og hún tók uppá því að láta öll ljós loga,
bæði niðrí kjallara og uppá efri hæðinni, jafn-
vel luktimar yfir garðhliðinu og útidymnum.
Strax og tók að skyggja var hún búin að
kveikja; þegar nær dró jólum loguðu ljósin
orðið allan sólarhringinn. En þá sjaldan að
henni tókst að stugga öllu burt, lánaðist að
sofna í friði, hrökk hún upp um miðja nótt
við vælið í strákgemlingnum eða þá að Marta
litla kveinkaði sér.
Hún finnur ljósið blossa í höfði sér, finnur
þúsund flugelda springa út í skæmm unaðs-
ljóma sem fyllir ennið skini, lýsir upp gagn-
augun, flæðir frammyfir augun, grípur
harðnaðar geirvörturnar, hleypur kítlandi
frammí fingurgómana, sprettur fram einsog
leiftrandi rafstraumur á utanverðum lærun-
um, skýst niður fæturna útí tær og ólgar
merlandi í skauti hennar fylltu honum; og
ljósið verður að samhljóma ópi þeirra beggja
þegar aldan rís sem hæst og fellur fram með
hvítfyssandi ofsa. Og þótt ástríðan fjari út
lifa glæðumar áfram í höfði hennar, ylheit-
ar, deyfandi, sefandi. 0g hún sofnar í örmum
Jóhannesar. »-
-Æ, þetta em sko jól! Og byija strax á
þorláknum! Mikið er ég fegin að þið skylduð
koma inn í morgun, skylduð hætta við að
vera úti yfir hátíðimar.
Margrét hlær lágt og strýkur blíðlega um
stutt og grátt alskegg Jóhannesar, lagar með
vísifingri og löngutöng vinstrihandar gráyij-
aðan lokk fallinn frammá sæbarið enni skor-
ið djúpum þverrákum og horfir í heiðblá
augu honum. Hún finnur ylinn frá stæltri
nekt hans við hlið sér í hjónarúminu streyma
inní beran líkama sinn, nývöknuð undir dún-
sænginni, enn með glóðina í sér eftir ástar-
fund sem hún hefur beðið með óþreyju alian
þennan dimma desembermánuð.
-Nú ertu Ioksins kominn, Jóhannes, Jó-
hannes minn! Nú er loksins ljós eftir allt
þetta myrkur. Sjáðu bara, það hefur meirað-
segja létt til úti núna um hádegið eftir snjó-
komuna í nótt og morgun! Sjáðu bara þessa
hvítu birtu sem flæðir innum gluggann til
okkar, lýsir upp heiminn okkar og skín líka
á dóttur okkar litlu sem sefur þarna í vögg-
unni sinni. Æ, ég vildi óska þess að þú vær-
ir alltaf í landi, alltaf hjá mér, alltaf með
þetta Ijós!
-Svona, elskan mín, ég er alltaf hjá þér,
alltaf með hugann við þig þótt ég sé langt
útá sjó; langar alltaf í land til þín. í hvert
skipti sem ég fer í koju í þessum túrum okk-
ar verður mér hugsað til þess að gott væri
að hafa þig uppí hjá mér einsog nú. Þá er
erfíðara að vera á sjó en í verstu brælum.
Og hvað gæti ég gert í landi? Ég er ansi
hræddur um að um leið og ég hætti að stíga
ölduna væri ég farinn að tvístíga órólegur
yfír því að þurfa að fara að stimpla mig ein-
hverstaðar inn og út, jafnvel klæðast jakka-
fötum og hálsbindi dags daglega. Þá yrði
það fljótt að dofna, fljótt að slökkna, þetta
ljós sem þú ert að tala um.
-En ég héldi því logandi, elsku Jóhannes
minn; mér finnst svo vænt um þig, finnst
svo gott að hafa þig hjá mér.
Margrét hjúfrar sig uppað honum, strýkur
honum aftur um skeggið, horfir grábláum
augum sínum í hans einsog hún leiti þar
merkis um jáið sem hann tregast við að gefa.
-Finnst svo gott að hafa þig hjá mér!
Hann er í þann veginn að segja eitthvað.
En áður en orðin ná frammá varir honum
gellur við sár barnsgrátur í öðrum enda húss-
ins. Jóhannes sprettur á fætur allsnakinn,
tínir bláar nærbuxur uppúr fatahrúgu á gólf-
inu og fer í þær í snatri um leið og hann segir:
-Heyrðu, þetta er nafni litli. Hann hefur
vaknað aleinn og yfirgefinn, litli prinsinn,
og mamma hans ekki heima. Það er best að
afí líti snöggvast á litla karlinn sinn.
Og hann er rokinn fram og það er engu
líkara en að hann taki með sér ljósið því að
um leið og hann lokar dyrunum á eftir sér
dimmir skyndilega úti svo að birtan í herberg-
inu slævist, lognast útaf, deyr; hreinlega
sogast út gegnum hvít grisjutjöld gluggans.
Hörð snjóhögl taka að bylja á rúðunni. Mar-
gréti er allt í einu orðið kalt undir dúnsæng-
inni í rúminu.
Það var komið frammí miðjan janúar þeg-
ar hún ákvað að drepa Elísabetu fósturdóttur
sína og Jóa prins, litla karlinn hans afa síns,
þessa afa og föður sem var fullur af kvens-
æði og hafði ekki kunnað að geta son heldur
aðeins fjórar dætur. Ekki að Margrét settist
niður og tæki þessa ákvörðun formlega eftir
að hafa vegið slíkt og metið; myrkrið náði
einfaldega tökum á henni eftir að Jóhannes
var farinn á sjó með jólaljósin og dagleg
togstreita þeirra Elísabetar hafin að nýju.
Og Margrét tók að brugga ráð til þess að
koma þeim mæðginum fyrir kattamef, eða
réttara sagt, hugur hennar fylltist allskonar
morðórum: hún læddist að þeim eina nótt
með stóra eldhúshnífínn, stakk þau bæði í
svefni og allt varð blóðrautt, rúm Elísabetar,
vagga Jóa, veggirnir í herberginu þeirra,
stofugólfíð, og kjallarinn barmafullur af
rauðu, límkenndu blóði, blönduðu myrkrinu
sem þar hafði hreiðrað um sig; hún tók barn-
ið einn daginn þegar Elísabet var í vinn-
unni, bar það útí bíl, ók með það útað strönd-
inni þar sem svart bjargið rís hvað hæst
uppúr sjónum, lagði bílnum utanvegar, barð-
ist mót beljandi vindinum með það í fanginu
frammá bjargbrúnina, fleygði króganum í
ólgandi brimið fyrir neðan og skyndilega var
hvítt brimrótið orðið blóðrautt, allt hafið orð-
ið blóðrautt, og þegar hún kom heim aftur
sá hún blóðið í kjallaranum slettast uppí
gluggana og síðan hvolfdist það í rauðum
fossi yfir vélarhlíf og framrúðu bifreiðarinnar
þegar hún opnaði flennistórar bílskúrsdyrnar
með fjarstýringunni. Nei, ekki blóð. Kannski
eitur, rottueitur, eða refaeitur. Já, það væri
réttast að drepa þessa tæfu, þessa ógeðslegu
rottu og ungann hennar, á slíku eitri. En
hvar fengi hún eitur fyrir rottur eða refí?
Nei, ekki eitur. En lyf? Já, einsog í ævintýrun-
um, einhveija ólyfjan sem hún gæti lætt í
drykk prinsessunnar á bauninni og litla prins-
ins hans afa síns. Svefnlyf! Já, svefnpillur
væri hægt að fá hjá lækni. Hún gæti logið
upp einhverri sögu til þess að fá þijá, fjóra
pakka. Eða hvað þyrfti hún að blanda miklu
útí pela krógans og útí mjólkurglasið sem
Elísabet var enn svo mikiil kálfur að vilja
alltaf áður en hún fór í háttinn? Hvað mörg-
um svefntöflum til þess að þau sofnuðu
bæði svefninum langa?
Vindurinn feykir regninu með grimmd útúr
dimmu vetrarkvöldinu á eldhúsgluggann, flet-
ur slyddukennda dropa út á stórum vatnsfleti
rúðunnar, skekur hana ýlfrandi í verstu hvið-
unum, hleypur undir þakskeggið og rífur illi-
lega í það svo að allt húsið stynur undan.
Vatnið streymir niður rúðuna og Margrét sér
óljósa mynd sína speglast í flaumnum, bleikan
flekk sloppsins og föla kringlu svipmótalausr-
ar ásjónu - einsog ljósmynd úr skerpu - þar
sem hún stendur við gluggann með glas og
pela fýrir framan sig á borðinu, hvorttveggja
fyllt volgri mjólkurblöndu. Hún fínnur enn
hræðsluhrollinn hríslast um bak sér, óttann
sem sló hana þegar henni fannst myrkrið enn
einusinni læðast að sér inní svefnherbergi þar
sem hún sat og saumaði við hlið Mörtu sof-
andi í vöggunni sinni. Þessi ófögnuður hafði
ekki ónáðað hana um nokkum tíma - ekki
síðan hún fékk svefnpillumar - en nú í illviðr-
inu virtust ósköpin komin á stjá á ný. Og þau
komu henni í opna skjöldu; skyndilega var
gripið í hana, ekki um hálsinn einsog svo oft
við spegilinn heldur úlnliðinn - ískaldri kmmlu
- svo að hún stakk sig á nálinni og missti
fíngurbjörgina af fíngri sér eitthvert útí
myrkrið. Og hún rauk upp og hljóp í fáti
frammí eldhús þar sem hún geymdi pillumar
og það komst aðeins ein hugsun að í höfði
hennar: hún yrði að frelsa sig undan þessum
hryllingi, yrði að láta til skarar skríða, yrði
að drepa þau; nú eða aldrei. Margrét vefur
sloppnum fastar að sér og stingur íjórum
tómum svefntöflupökkum í sloppvasana,
tveimur í hvom, hrærir aftur í glasinu, skrúf-
ar túttulokið á pelann, hristir hann vel og
vandiega, lætur nokkra dropa falla úr tútt-
unni á innanverðan úlnlið vinstrihandar til
þess að prófa hvort drykkurinn sé hóflega
heitur og grípur síðan glasið. Og þá verður
henni aftur litið á spegilmynd sína í rúðunni,
rekur augun í móðukennt andlit sitt, neglir
þau gegnum það og vatnsglæruna útí óveðr-
ið, útí tómið, í þungum þönkum nokkra stund
og hrollurinn grípur hana aftur. J^egar hún
kemur loks til sjálfrar sín á ný, snýr hún sér
ákveðin við og gengur með glas og pela að
dyrunum. Þar stansar hún, þröngvar brosi á
andlit sér, einsog hún setji upp grímu málaða
ýktum kátínusvip, og kallar útum gættina
hárri og ofleikinni gleðiröddu:
-Beta mín, pelatími fyrir Jóa litla! Ég var
að blanda í einn handa honum. Svo flóaði
ég svolitla mjólk handa þér í leiðinni. Ég
skil þetta eftir hérna á eldhúsborðinu: ég
ætla að gefa Mörtu litlu bijóst inní hjónaher-
bergi einsog vanalega. Blessuð komið þið nú
og fáið ykkur þetta áður en það kólnar.
En hún hefur vart sleppt orðinu þegar hún
heyrir skaðræðisóp kveða við einhverstaðar
. frammi, örvæntingarfullt óp sem skyndilega
blandast sárum barnsgráti - það er Marta
litla - og áður en Margrét nær að bregðast
við stendur Elísabet í eldhúsdyrunum með
hágrátandi stúlkubarnið í fanginu:
-Hún... hún... hún var alveg að kafna...
öll orðin blá í framan... en ég... mér... mér
tókst að slá uppúr henni þessa fíngurbjörg...
Höfundur býr í Madrid.
HALLDÓR
GUÐJÓNSSON
Haust
Nepjukaldir um núpa
næða vindar og gnauða.
Drungaleg yfir dröngum
dragast skýin í bogum.
Úlfgrá þokan með ýlfri
úrsvölum vætir tárum
lyngið, sem hafði lengi
ljómað í sumarblóma.
Haust fer að og hastir
hvæsivindar blása.
Sólmánaða sæla
senn á enda runnin.
Blómskrýtt landið undir sumarsólu
sölnar, bliknar fyrir haustsins
gjólu.
Draumværð kyrrð und himins
heiðu tjaldi
hnikar fyrir tímans skuggavaldi.
Flykkja sér í flokka
fastir sumargestir.
Máli sínu mæla,
móti suðri líta.
Kveðja vini, hlíðar, holt og dali,
hefja ferð um loftsins bláu sali.
Vængjum lyfta, út frá strönd til
stranda,
stefnuvissir beint til hlýrri landa.
Ljúft er samt að lifa,
litir þó að breytist.
Andar sumaryndi
enn í sálum manna.
Haustkvöld rómuð, friðsæl, björt
og fögur
faðminn breiða yfir land og gjögur.
Hrímköld nótt 'þó veki vetrarkvíða,
vorþrá býr í hjörtum allra lýða.
Höfundurinn varð 100 ára 30. apríl sl.
Hann er frá Smádalakoti í Flóa, en var
um tíma skólastjóri í Vestmannaeyjum.
Ljóð hans voru gefin út fjölrituð á aldaraf-
mælinu.
HERMANN R.
JÓNSSON
Elska
hann
Ég dái skuggann
skuggann minn.
Þar er ég
maður
án alls
nakinn.
Þar er ég
maður án
andlits
tilfinninga.
Þar
í skugga mínum
verður hjarta mitt
aldrei sært
né sál mín.
Ég dái
skuggann minn.
Elska hann.
Höfundur er sölumaður í Reykjavík.
HRAFN A.
HARÐARSON
Steinn
Steinarr
Eins og Steinn
geng ég hring eftir hring
í kring um allt sem er
og innan skamms
er aldrei aftur allt
sem áður var.
Steinar.
Höfundur er bókasafnsfræðingur i
Kópavogi.
LÁRUS MÁR BJÖRNSSON
Ástir jökla
Og þú varðst til Og svo mættust þeir
undir Jökli. fæðingarjökullinn þinn
Varðst svo ótrúlega og ástaijökullinn minn,
mikið til, fóru með Ijóshraða
að engin ljósmynd um landið, ölvað af birtu.
fær sýnt þig Þar elskuðumst við lengur
svart á hvítu. á mosagrænu hörundi
Engin orð málað þig hraunsins,
í vatnsbláu litunum brenndum landið
mínum. með berum fótum okkar
Og þessi varðeldur og hlógum í mjólkurhvítri
sem heldur augum mínum dögg.
opnum: Ást mín Og þeir komu,
var slysaeldur sem kviknaði báru okkur til sjávar,
undir öðrum jökli, vermdu okkur
óravegu frá þínum. í ísfaðmi sínum.
Nærðu losta okkar á sögum,
af frumstæðum ástum
jökla.
Höfundur er skáld og Ijóðaþýðandi. Ljóðiö er endurbirt vegna þess að síðustu línurn-
ar þrjár urðu af einhverjum ástæðum viðskila við birtingu þess í Lesbók 2. sept. sl.
Leiðrétting
í Lesbók 2. sept. sl. birtist ljóðið „Röfun“ eftir Örn Úlfar. Þar var siglt undir
fölsku flaggi án þess að blaðið vissi um. Nú hefur komið í ljós að höfundarnir
eru tveir, Ellert Þór Jóhannsson og Guðmundur Erlingsson, en Örn Úlfar hins-
vegar dulnefni. Það skal tekið fram að Lesbók birtir ekki ljóð eða annað und-
ir dulnefnum og ber höfundum að láta fullt nafn fýlgja, þegar ljóð eða annað
efni er sent Lebók með birtingu fyrir augum.
0