Lesbók Morgunblaðsins - 11.05.1996, Síða 3

Lesbók Morgunblaðsins - 11.05.1996, Síða 3
MfgPrtg dlö] g] [5] [u| ® GE) IH 0 n ® [T] ® B Útgefandi: Hf. Árvakur, Reykjavík. Vorid er komið og ungar skríða úr eggjum, þar á meðal æðarungar og kollurnar taka þá með sér út í strauminn, en blikarnir hverfa frá. Þetta er við- kvæmt líf, vargurinn sveimar yfir, og_á varpjörð- inni verður bóndinn að vera vakandi. Á einni mestu hlunnindajörð landsins, Laxamýri í Þíngeyj- arsýslu, er æðarvarp og um það og dúntekjuna að fornu og nýju skrifar Atli Vigfússon, bóndi á Laxamýri. Þróun lofthernaðar, er heiti á grein eftir Friðjón E. Jóns- son. Þar er rakið hvernig byijað var að nota flug- vélar til könnunar í fyrri heimsstyrjöldinni. í þeirri síðari var flugvélin búin að fá vægi sem geysilega mikilvægt hernaðartæki og flestir þekktu þá fræg- ar vélar eins og Spitfire, Hurricane og Messersc- hmidt, sem nú eru áhugaverðir forngripir við hlið- ina á hinum nýjustu huliðsvélum. Barok var stíll í húsagerð, klæðnaði og myndlist, sem mótaðist af íburðarmiklum glæsileika, einkum á 17. öldinni. Módernisminn á þessari öld er and- stæða þessa stíls, en nú þykjast menn sjá nýtt barok í húsum bandaríska arkitektsins Franks 0. Gehrys, sem er höfundur athyglisverðra nýrra bygginga í Hollandi og Þýzkalandi. JÓN HELGASON Vordagur Hve skín, þarsem spornarðu flugstígu himna, þitt fax, ó fákur, sem glóbjartur dregur hið lýsandi hjól! æ hærra þú stefnir, unz allt það sem örbjarga kól er umvafið hlýju frá geislum hins vorlanga dags. Hve vanmegna drúpir nú vetrarins hrímkalda sax, hve vesalleg reynast um síðir hans pyndingatól, er óðfluga brunar um loftið hin signaða sól, við sigurför hennar þau sljóvgast og bráðna sem vax. Lát streymast úr brunnum hjarta míns, ljóðsins lind, í léttstígum kliði sem falli við þíðunnar söng! Þú aflþrota kvistur sem áður lást krepptur í þröng, rís upp til að seilast í bláhvolfsins ljós og vind! Og reika þú, vordís, um hugar míns hallargöng! Eg heyri þitt skóhljóð og sé þína ljúfu mynd. Jón Helgason, 1899-1986, var frá Rauðsgili í Borgarfirði, en bjó lengstan hluta ævinnar í Kaupmannahöfn, þarsem hann var textafræðingur, forstöðumaðurÁrna- safns og prófessor í norrænum fræðum við Hafnarháskóla. Eina Ijóðabók hans, Úr landsuðri, kom út 1939. B B Atvinnulíf og ekkert líf Fyrir nokkrum árum var ég einhveiju sinni sem oftar staddur þar hjá sem menn ræddu atvinnulíf þjóðar- innar yfir kaffibolla. Þar kom í umræðunum að mig langaði að láta mitt daufa ljós skína — sem reyndist eitt margra frumhlaupa minna í lífinu. Skipti engum togum að einn ræðuskörungurinn leit á mig með ægilegum fyrirlitningarsvip og spurði með þjósti hvað ég ætlaði mér eiginlega upp á dekk, sjálfur ríkisstarfsmað- urinn og ómaginn. Þessi gullkorn mannsins vöktu þegar í stað mikinn fögnuð annarra viðstaddra. Mér krossbrá vitaskuld en lét það ekki sjást eins og háttur er hraustra manna af fornfrægu víkingakyni. Ég tilkynnti við- stöddum að ég væri búinn að vinna eins og vitlaus maður í 30 ár og gerði nú tilkall til að vera fullgildur limur í atvinnulífinu. Þetta þótti engum vel mælt og fékk ég að launum aðhlátra og háðsglósur. Ég sá á sumum við borðið að þeir fundu til með mér innst inni fyrir þessa heimsku sem nú opinberaðist svo lítt dulin. Eftir því sem umræðurnar ágerðust kom nú æ betur í ljós að mikil vinna manna væri engin trygging þess að maður heyrði til atvinnulífi þjóðarinnar. Til er hugtak sem hvergi er skráð neinnar merkingar, hugtak- ið að vera í atvinnulífinu. Sá sem þetta rit- ar er kennari og slíkt atferli er víst, heyrð- ist mér við hringborðið, svo óralangt frá því að teljast atvinnulíf að sumum við- staddra varð beinlínis orðfall. Raunar full- yrti einn viðstaddra hringborðsriddara að ég hefði komist einna næst því að teljast í atvinnulífinu þegar ég var handlangari fyrir smiði sem unglingur í skólaleyfum. Eins og alkunna er getur manni sárnað og ég lét það eftir mér en reyndi þó allt hvað ég mátti til að fá þessa góðu menn til að fallast á að ég heyrði atvinnulífi þjóðar- innar til en allt kom fyrir ekki. Maður sem handléki penna og krít og umgengist nem- endur væri síst til þessa sæmdarheitis fall- inn. Sæmdarheitis, ritaði ég. Það kom nefni- lega þegar í ljós að viðmælendur mínir töluðu um þetta undarlega kvikindi, atvinnu- lífið, af svo mikilli lotningu að engu var lík- ara en að um væri að ræða trúarbrögð frem- ur en störf. Ég fékk sem sé að vita heil ókjör um „skilyrði atvinnulífsins", „ástand atvinnulífsins", „vaxtarbrodda atvinnulífs- ins“ og ég veit ekki hvað. Ég hef lengi haft mikinn áhuga á merk- ingum íslenskra orða, merkingarbreytingum og öðru sem snertir notkun þeirra í munni manna. Síðan fundum mínum og þessara atvinnulífsmanna bar saman hef ég marg- oft orðið þess var að þeir höfðu rétt fyrir sér en ég rangt. Ég hef einnig ekki komist hjá að veita því eftirtekt að það „að vera í atvinnulífinu" verðskuldar slíka lotningu að menn setja gjarna upp væminn helgisvip er þess er getið, líta til himins og slá saman hælum svo við hinir, sem vinnum eins og vitlausir án þess að vera í atvinnulífinu, fáum hellu fyrir eyrun. Nú veit ég að lesendur mínir eru farnir að hugsa með sér að helv ... maðurinn ætli nú enn einu sinni að fara að vatna músum vegna launa kennara. Það ætla ég hins veg- ar ekki að gera nú, heldur bera hann minn og minna í hljóði um sinn. Samt kemst ég ekki hjá því að nöldra svolítið vegna þess óréttlætis heimsins sem hvarvetna blasir við. Nú er það svo að í skóla mínum starfar feikigott bókasafn allmikið að vöxtum. Þetta bókasafn er stærst sinnar tegundar í land- inu og sinnir nemum Kennaraháskóla ís- lands, kennurum skólans öllum auk mikils fjölda starfandi grunn- og framhaldsskóla- kennara og margir fleiri leggja leið sína í safnið í þekkingarleit. Útlán safnsins eru gríðarleg og innkaup einnig enda brýnt að safninu berist jafnan allt það nýjasta efni sem varðar kennslu- og uppeldismál, bækur jafnt sem tímarit. Við safnið starfa fjórir bókasafnsfræðingar auk lausafólks. Bóka- safnið er ákaflega vel rekið og þjónusta öll annáluð. Ég býst við að lesendur mínir sjái fyrir sér himinháar upphæðir vegna þessa um- fangsmikla reksturs, kannski hundruð millj- óna á ári. Nei, öðru nær. Raunar er öll þessi starfsemi rekin fyrir svo lítið fé að finna má nokkra bankastjóra á íslandi sem hafa talsvert hærri laun á ári en fjáveiting- in nemur sem bókasafninu er ætlað. Mér telst auk þess til að reka mætti bókasafn Kennaraháskóla íslands í u.þ.b. 80 ár fyrir það fé sem ýmsir snillingar úr atvinnulífinu tóku sér fyrir húsaviðgerðirnar á Bessastöð- um. Fjárveitingin til safnsins nemur sem sé u.þ.b. tólf og hálfri milljón á ári, til stafs- mannahalds, innkaupa, útlána og alls þess starfs sem krafist er af nútíma bókasöfnum — sem er ærið. Svo sem allir viti bornir menn sjá gengur það kraftaverki næst að unnt er að gera svo miklu starfi skil sem safnið sannarlega megnar. Samt leynir sér ekki að á slíkri stofnun fer ekki fram atvinnulíf — eins og það orð er notað í munni manna. Fáum mönnum dettur víst í hug að telja bóka- verði til þess hóps manna sem „eru í atvinnu- lífinu“. Við skulum samt gera okkur í hugar- lund um skeið að á bókasafni Kennarahá- skóla íslands sé stundað atvinnulíf. Við skulum gera yfirbókavörðinn okkar að for- stjóra og safnið að fyrirtæki. Hvað skyldi blasa við? Hvað skyldi forstjóri slíks atvinnufyrir- tækis hafa í laun? Hver yrðu fríðindi hans? Hvers kyns bifreið skyldi fyrirtækið setja undir bakhluta hans? Og ég spyr enn: Hve mikill hluti fjárveitingarinnar færi í rekstur sjálfs forstjórans? Nú er augljóst mál að forstjóri fyrirtækisins Bókasafn Kennarahá- skóla íslands þyrfti að kaupa þijá daga í Norðurá til laxveiða og bjóða með sér for- stjóra Bókhlöðunnar nýju á Melunum og bera með sér miklar vistir, allt á kostnað bókasafnsins — í þeirri fullvissu að forstjóri Bókhlöðunnar byði á móti upp á sama daga- fjölda í Laxá á Ásum. Auk þess er jafnljóst að forstjórinn okkar yrði til að „efla tengsl erlendis" að bjóða yfirmanni Konungsbók- hlöðunnar í Kaupmannahöfn til laxveiða í Laxá í Kjós fyrir fé fyrirtækisins ... Og hér er fátt eitt talið af þeim „skyldum" sem legðust á forstjórann. En við erum heppin. Yfirbókavörðurinn hefur lág laun, rekur sjálfur bíl sinn — og hefur engan áhuga á laxveiðum. Ríkissjóður getur prísað sig sælan að bókasöfn landsins heyra ekki atvinnulífinu til. En, kæri les- andi, getur það bara talist normalt að stór- ar og auk þess verulega gagnlegar stofnan- ir landsins séu reknar fyrir fé sem einn bankastjóri stingur í vasa sinn? Hefur ekki einhvers staðar orðið veruleg reiknings- skekkja í því dæmi? ÞÓRÐUR helgason LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 11. MAÍ 1996 3

x

Lesbók Morgunblaðsins

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.