Lesbók Morgunblaðsins - 23.11.1996, Blaðsíða 19

Ljósmynd/Jan Guillov
STEINUNN Filippusdóttir LeBreton, íslenskukennari við háskólann í Caen, segir að all-
ir hafi virst mjög ánægðir með framkvæmd málþingsins.
FRIÐRIK Rafnsson, Torfi Tulinius og Einar Már Jónsson
ræddu um íslenskar samtímabókmenntir.
MÁLÞING í
NORMANDÍ
Málþing um bókmenntir á Islandi markaói upphaf
menningarhátíóarinnar Borcalis í Normandí.
ÞORUNN ÞORSDOTTIR ræddi vió Steinunni LeBreton
um spurningar og svör, galla og gæói.
FRANSKIR áheyrendur voru enn
býsna forvitnir eftir tveggja
daga málþing um íslenskar bók-
menntir fyrr og nú. Menningar-
hátíðin Borealis á Normandí
hófst með þinginu á þriðjudag
og því var fram haldið daginn
eftir. Hátíðin er nú helguð ís-
landi og hópur rithöfunda héðan hittir frönsk
starfssystkin í Caen á vesturströnd Frakk-
lands um helgina. Menningarlíf á íslandi,
bókmenntaumræða, staða rithöfunda og lest-
ur fólks, var meðal þess sem nemendur í
norrænum málum og aðrir ráðstefnugestir
spurðu um í vikunni.
Steinunn Filippusdóttir LeBreton, íslensku-
kennari við háskólann í Caen, flutti erindi á
málþinginu og heyrði nokkra fyrirlestra. Hún
sagði Morgunblaðinu frá. „Allir virtust mjög
ánægðir, mínir nemendur og annarra og
gamlir íslenskunemar fylltu húsið ásamt
áhugamönnum utan úr bæ.
Þarna töluðu helstu frönsku sérfræðingar
um íslenskar bókmenntir. Sveinn Einarsson
tjallaði líka skemmtilega um íslenskt ieikhús
í upphafi þingsins. Einar Már Jónsson, frá
Sorbonne í París, talaði og Torfi Tulinius var
í slagtogi með Friðriki Rafnssyni í umflöllun
um skrif síðustu áratuga.“
Vikingakonur
Régis Boyer hélt þtjú erindi á miðvikudag,
tvö á málþinginu, um fornar bókmenntir og
Laxness, og síðast utn víkingakonur, í tengsl-
um við íslenska sögusýningu sem opnuð verð-
ur á laugardag. Steinunn segir erindið um
Laxness hafa vakið hrifningu og þétt hafi
verið setið og mikið spurt um víkingakonur.
Boyet' hafi leitað fanga í samtíðarsögum frá
13. öld og sagt, víkingakonur valdamiklar
húsfreyjur, sem stóðu vörð um unga og aldna
og heiður fjölskyldunnar. Þær hafi notið virð-
ingar, verið gyðjur eða gyðjudætur, gæslu-
menn siða og menningar.
Fyrri dag málþingsins tók Frédéric Durand
við af Sveini Einarssyni ogtalaði um þjóðveld-
ið. Francois-Xavier Dillmann sagði frá starfi
Snorra Sturlusonar, Jean Renaud fjallaði um
goðin og Steínunn LeBreton um evrópsk
áhrif í sögunum.
Á miðvikudeginum lét sem sagt Boyer að
sér kveða auk Einars Más og þeirra Torfa
og Friðriks. Síðdegis sátu þeir fyrir svörum
og komu frönsku gestunum á óvart meðal
annars með upplýsingum um bókaútgáfu á
íslandi. „Mikið meðalupplag íslenskra bóka
vakti athygli," segir Steinunn, „mér heyrðist
það vera 2.000 eintök meðan milljónaþjóðin
Frakkar telur borga sig að gefa út skáldsögu
sem selst í 3.000 eintökum. Boyer fullyrti
að íslendingar læsu svo rnikið, en Torfi og
Rafn fóru varlega í staðhæfingar um hvetjir
gerðu það og hvað þeir veldu.“
Hátt veró bóka
Bókaverð á íslandi var sagt hátt og Torfi
taldi þess vegna algengast að kaupa bækur
til gjafa. Síðan fengi gefandinn þær lánaðar
hjá þiggjendum. Giskað var á að tíu til fimmt-
án rithöfundar ynnu fyrir sér með eigin skrif-
um, aðrir fengju kannski höfundarlaun og
bættu upp með þýðingum. Sagt var að þýð-
ingar erlendra fagurbókmennta væru eflaust
hollar fyrir höfundana og myndu almennt
hafa góð áhrif á íslandi.
Friðrik sagði jólatörnina yfirdrifna, tími
gæfist hvorki til að fjallænóg um nýju bæk-
urnar né kynna sér það sem þó væri um þær
skrifað og sagt. Bókastraumur væri jafnari
í Frakklandi yfir árið.
Hvað umræðu um bókmenntir varðar, -
komst málþingið að jieirri niðurstöðu, að hún
væri almennari á Islandi en í Frakklandi.
Áhugi og umtal væri í sveitum og bæjum,
ekki síður en í háskólanum og stöku stofnun-
um. Eins var sagt að háskólinn væri að opn-
ast, með endurmenntun og þjónustu við utan-
skólafólk. Sagt var um Frakka að þeir létu
sérfróðum eða viðurkenndum vitsmunamönn-
um umræðuna meira eftir.
Hneykslasl ekki
Rætt var um hvort það væri gott eða vont
fyrir bókmenntir samtímans að lesendur
hneyksluðust ekki. Hvort þeir tækju við
hveiju sem væri í nafni listarinnar. Og hvcrt
það þýddi að hún skipti þá ekki máli. Væri
ekki raunveruleg eða lifandi.
í ráðstefnulok var enn spurt um ritskoðun,'
hvatningu við höfunda, áhrif erlendra mála.
Svörin voru þau að ekki gæti talist ritskoðun
á íslandi, nokkur verðlaun væru veitt fyrir
bestu verk ársins og ensku gætti hjá ungu
fólki og erlendum slettum hjá sérfræðingum
ýmiss konar. Þeir hefðu lært í öðrum löndum
og ættu margir í erfiðleikum með kjarngóða
íslensku.
Myndlist meó
Annars staðar í Caen hélt Valgerður
Hauksdóttir myndlistarmaður vandað erindi
fyrir kennaranema um íslenska menningu.'
Hún sýndi fjölda skýringarmynda og sendi
fólkið vísara frá sér. Sami hópur, sem undir-
býr listkennslu, fékk verklega stund hjá Val-
gerði daginn eftir og naut langrar reynslu
hennar af grafíkkennslu. Það var sagt dýr-
mætt því frönsk menntun snerist meira um
bóklega fræði, kenningar, minna um nýtingu
þeirra. „Við lærðum um tíma sem þarf til
verks og virðingu fyrir því efni sem notað
er,“ sögðu nemarnir. Valgerður opnar tvær
sýningar í Caen í vikunni.
HAYDN, MOZART OG
BEETHOVEN í KAMMER-
MÚSÍKKLÚBBNUM
ÖRN MAGN-
ÚSSON í
LISTASAFNI
ÍSLANDS
PRELÚDÍUR í Listasafni íslands er
yfirskrift tónleika sem Örn Magnús-
son píanójeikari efnir til á morgun
kl. 20.30. Á efnisskrá eru Tólf prelúd-
íur eftir Claude Debussy, úr seinni bók, og,
Fimm prelúdíur eftir Hjálmar H. Ragnarsson.
Tónleikarnir eru öðrum þræði afmælistón-
leikar en um þessar mundir er áratugur lið-
inn frá því Örn sneri heim úr námi frá Bret-
landi. Af því tilefni kveðst hann hafa farið
að líta yfir farinn veg með tónleika í huga
og komist að þeirri niðurstöðu að við hæfi
væri að tefla saman nútímalegu íslensku
verki og erlendu verki úr hinum sígilda geira.
Bæði verkin hefur Örn flutt áður. Verk
Hjálmars lék hann á tónleikum í Tókýó fyrir
sex árum en hefur á hinn bóginn ekki í ann-
an tíma „gert því skil“ í Reykjavík. Debussy-
verkið flytur hann nú í annað sinn í höfuð-
borginni. „Mér þykir vænt um þessi verk og
það er áhugavert að sjá þeim stillt upp sam-
an — þó tónskáldin séu ólík.“
Örn kveðst jafnan gefa sér góðan tíma til
að velja verk á efnisskrá fyrir tónleika enda
sé brýnt að halda vel á spöðunum í þeim
efnum. „Það er skapandi verkefni í sjálfu sér
að stilla upp verkum, því ef illa tekst til get-
ur maður átt á hættu að þau dragi úr áhrif-
Morgunblaðið/Árni Sæberg
ÖRN Magnússon píanóleikari: „Það er
skapandi verkefni í sjálfu sér að stilla upp
verkum."
um hvors annars, þegar maður vonast að
sjálfsögðu eftir því gagnstæða.“
Af öðrum járnum sem Örn hefur í eldinum
þessa dagana má nefna geislaplötu sem hann
mun senn senda frá sér ásamt eiginkonu
sinni, Mörtu G. Halldórsdóttur söngkonu.
Hefur hún að geyma íslensk þjóðlög úr bók
Engel Lund. Þá vinnur píanóleikarinn að
frumflutningi á Svipmyndum eftir Pál ísólfs-
son sem fyrirhugaður er eftir nýárið.
AMMERMÚ SÍKKLÚBBURINN
gengst fyrir þriðju tónleikum starfs-
ársins á morgun, sunnudag, kl.
20.30 í Bústaðakirkju. Fram koma
fiðluleikararnir Sigrún og Sigurlaug Eð-
valdsdætur, Guðmundur Kristmundsson ví-
óluleikari og Richard Talkowsky sellóleikari
en á efnisskrá verða Strengjakvartett í D-dúr
op. 64.5, oft nefndur Lævirkinn, eftir Haydn,
Strengjakvartett nr. 18 í A-dúr, K.464 eftir
Mozart og Strengjakvartett nr. 9 í C-dúr, op.
59.3 eftir Beethoven.
Joseph Haydn hefur verið kallaður hinn
mikli nieistari strengjakvartettsins. Samdi
hann meira en áttatíu verk fyrir fjögur
strengjahljóðfæri og af þeim eru 67 strengja-
kvartettar í nútímamerkingu. Meðal sam-
tímamanna Haydns voru tónjöfrar á borð við
Bach, Beethoven og Mozart en sagan segir
að sá síðastnefndi hafi dáðst mjög að kvart-
ettum hans. Tileinkaði Mozart Haydn til að
mynda sex strengjakvartetta. Munu kynnin
við Mozart hafa örvað Haydn til nýrra dáða
og af þeim spruttu fjölmörg verk, þeirra á
meðal Lævirkinn.
Wolfgang Amadeus Mozart samdi 23
strengjakvartetta, þar af þrettán áður en
hann náði sautján ára aldri. Síðan liðu tíu ár
— langt tímabil miðað við skamma ævi tón-
skáldsins — uns hann tók til við formið á
ný. Þá urðu „Haydn-kvartettarnir“ sex til,
Haydn Mozart Beethoven
árangur mikillar og erfiðrar vinnu, svo sem
hann skrifaði föður sínum til Salzburg. Tón-
leikagestum þess tíma mun hafa þótt þeir
erfiðir áheyrnar. Kvartettinn í A-dúr, K.464,
sem fluttur verður annað kvöld, er hinn
fimmti í röðinni og sá eini af þeim sem ekki
hefur verið fluttur áður af íslenskum lista-
mönnum fyrir Kammermúsíkklúbbinn.
Ludwig van Beethoven sendi þrjá
strengjakvartetta frá sér í einu árið 1806,
sem samdir voru að ósk Razumovsky greifa,
sem var sendiherra Rússa í Vínarborg, en
auk þess dugandi tónlistarmaður sem lék á
selló. I kvartettum þessum er sellóinu gefið
meira vægi en áður hafði tíðkast og líkara
því sem nú þykir við hæfi. Kvartettinn op.
59.3 þykir sveija sig í ætt við „nágranna“
sína, 4. píanókonsertinn op. 58 og 4. sinfó-
níuna op. 60.
LESBÓK MORGUNBLAÐ5INS ~ MENNING/LISTIR 23. NÓVEMBER 1996 19