Lesbók Morgunblaðsins - 02.12.2000, Blaðsíða 5

Mælifells og tók myndir af jökli, sandi, mann-
fólki og hestum.
Enn var haldið af stað. Blesi var enn hinn
vígreifasti og leið engar taflr. Heldur tók hann
þó að sansast þegar á leið. Nicole hafði nú tekið
við bílstjóm. Um það bil miðja vegu milli Mæli-
fells og Hvanngils, hægra megin vegar, svo
sem 1—2 km frá, á Slysaalda að vera, þar sem
fjórir menn báru beinin fyrir meira en einni
öld. Ekki gat ég komið auga á hana, þó að eftir
væri leitað. En Nicole og Margrét munu hafa
fundið hana úr bílnum. Ekki langt austar og
norðar á Skiptingaralda að vera. Þar skiptu
gangnamenn eða skipta í leitir. Og enn norðar
breiða sig Strútsöldur frá austri til vesturs.
Einhvem tíma spurði ég Jón, er við riðum
þarna samsíða og röbbuðum saman: „Er stutt í
Hvanngil?" „Já, stutt,“ svaraði Jón. Svör hans
vom sjaldan lengri en tilefni var til! Já, það fór
að styttast í Hvanngil. Yfir Kaldaklofskvísl var
farið, sem er talsvert ströng, vatnsmikil og
nokkuð grýtt í botninn og bratt upp úr henni
norðan megin. Jeppinn fór þetta þó greiðlega.
Var þá komið í Hvanngilskrók, haldið lengra
áfram inn í sléttan og gróinn, en fjöllum gyrtan
dal eða dalverpi á þrjá vegu. Ófæra (og nú er
það fjall) er í norðvestri, Hvanngilshnjúkar á
móti og í norðri Röðull, Ófæruhöfði og Úti-
gönguhöfði.
Hvanngil er frægur staður og ganga af hon-
um ýmsar sögur. Bjarni Pálsson og Eggert
Ólafsson komu þar 30. ágúst 1757 og segir svo í
Ferðabók þeirra: „Hvanngil nefnist hamragil
eitt alkunnugt að fjallabaki. Botn þess er þak-
inn hvönnum og mosa, en annars er það hömr-
um girt. Miklar sögur fara af þessum stað, sem
þykir bæði ægilegur og hættulegur vegna
trölla og reimleika, svo að ferðamönnum var
vart talið óhætt þar um hábjartan dag. Fylgd-
armaður sagði okkur margar sögur um at-
burði, er þar höfðu gerzt, og fullyrti meira að
segja, að hann hefði orðið vitni að sumum
þeirra. Hann var annars heiðarlegur maður og
hreinskilinn. Við urðum hins vegar einskis var-
ir af öllu þessu, enda þótt við færum þar mikið
um, skoðuðum hella og klifruðum í kletta í leit
að plöntum." Og einskis urðum við, sem þar
komum, nú vör, sem óhreint má telja. Okkur
reyndist Hvanngil fögur vin í mikilli eyðimörk.
Skilur maður best á ferðum sem þessum, að
mörgum hefur verið þar langþráð hvíldin.
Gangnamannaskáli er í Hvanngili, auðsjáan-
lega nokkuð gamall orðinn og girðing í kring
fyrir hross. Skálinn stendur á bakka Hvann-
gilskvíslar, en hún fellur nokkru neðar í Kalda-
klofskvísl. Hesthús var niðri í skála þessum og
sameiginlegur inngangur fyrir hesta og menn.
Fyrir enda stalls, beint á móti inngangi, var
svo brattur stigi upp á svefnloft og lúga á lofti
með hlera yfir. Stigi þessi náði þó aðeins hálfa
leið niður að gólfi. Vatn þurfti að sækja í kvísl-
ina. Ekkert var hitunartæki, en fararstjórar
voru við öllu búnir og sóttu gashitunartæki í
bílinn.
Þegar á daginn leið, fór að væta nokkuð og
hvessa og var raunar komið mesta leiðindaveð-
ur, þegar á áfangastað kom. Hestar voru þó
hafðir úti, því að ekki var tiltakanlega kalt, en
nóg hey fengu þeir.
Þess er nú að geta, að þó að við riðum bílveg-
inn vestur Mælifellssand, er það ekki hin
gamla reiðleið. En þarflaust var að fara hana,
því að eins og fram hefur komið, er bflvegurinn
ágætagóður og umferð var lítil. Reiðvegurinn
er talsvert norðar, a.m.k. þegar kemur vestur
fyrir Mælifell. Sunnan í Strútsöldum liggur
hann. Er þá farið yfir Kaldaklof skammt norð-
an við Slysaöldu á milli Sléttafells og Ein-
stigsfjalls og loks milli Röðuls og Hvanngils-
hnausa. Er þá komið niður í Hvanngilið
ofarlega og riðið niður gilið að skálanum. Vafa-
laust er þetta sérstæð leið, sem gaman gæti
verið að fara.
Skömmu eftir að í skála kom börðu nokkrir
hjólríðandi útlendingar að dyrum að leita
húsaskjóls. Þeir báru sig heldur illa og kviðu
því að þurfa að tjalda eins og veðrið var. Ekki
kom til mála að hleypa þeim inn í þennan
„valda“ hóp okkar, enda ekkert aukarými að
láta af hendi. En Jón miskunnaði sig þó yfir þá
og leyfði þeim að tjalda niðri í hesthúsinu.
Hófu þeir matseld þar frammi við dyr og virt-
ust una hag sínum vel. Sama gerðum við á lofti
uppi. Mötuðumst við af góðri lyst og héldum
smá söngskemmtun á eftir. Heldur var hún þó
í daufara lagi sakir syfju og þreytu. En það
kom kannski ekki mjög að sök, þvi að sönglist
fengum við lengi nætur: hesthúsbúar hrutu af
mikilli innlifun í tjaldi sínu.
Nú vildu menn taka á sig náðir. Borð voru
upp tekin og raðað í eitt homið, því að ekki
veitti af gólfrýminu. Engar voru kojur, aðeins
dýnur til að leggja á gólf. En þar vandaðist
málið: aðeins fundust 12 dýnur íyrir 19 manns.
Hugsuðu menn stíft og fast hvernig 19 manns
gætu sofið á 12 dýnum, því að ekki áttu menn
kost á sömu úrræðum og frelsarinn með fisk-
ana forðum. En þá var það sem Úlfrekur hinn
þýski fann lausnina. Dýnur skyldi leggja
langsum meðfram veggjum í tvöfaldri röð.
Hver fékk einn þriðja úr dýnulengd að liggja á,
en tvær breiddir. Þetta var gert og svaf fólk
andfætis. Allt gekk þetta og allir komust fyrir.
Mikill hlátur og gaman varð að þessu og að lok-
um prýðileg hvfld. Raunar hætti mönnum til að
renna fram af þessum næturbúnaði og vökn-
uðu við það, að þeir spyrntu í iljar andfætlings
síns.
Ekki þurfti að leggja af stað snemma næsta
morgun, því að dagleið var í styttra lagi. Menn
drifu sig þó á fætur tímanlega. Dýnur voru
saman teknar, borð upp sett á ný, vatn sótt í
kvísl, kaffi hitað og matur fram borinn. Allir
hjálpuðust að sem ein samhent fjölskylda.
Úlrik tók að sér að sópa gólfið og lagði sig fram
við það vandaverk. Þegar hann var kominn
fram að loftskör með feng sinn, sýndist honum
snjallræði að demba honum fram af skörinni
og niður á hesthúsgólfið. Ekki vissi hann þá, að
hesthúsbúar, sem þar sváfu enn vært í tjaldi
sínu, höfðu látið grautarpott sinn beint undir
gatið. Er ólfldegt að þeim hafi bragðast hádeg-
isgrauturinn vel með þessu nýstárlega kryddi.
Af þvi fara engar sögur.
Lagt var af stað klukkan tólf á hádegi í held-
ur leiðinlegu veðri. Slagviðrishryðjur skullu á
okkur, einkum þegar á daginn leið og var því
betra að regnklæðast vel. Útsýni var að sjálf-
sögðu í minna lagi. Fyrst var vitaskuld haldin
sama leið til baka yfir Kaldaklofskvísl. Síðan lá
leiðin niður á Emstrur um fremur grýttan veg,
yfir kolmórauða Innri-Emstruá á brú; skammt
var farið frá Hattafelli og nokkru síðar yfir
Markarfljót á Mosum, mikilúðlegt og dökkt.
Þá fór að nálgast Einhymingsflatir. Veðrið var
orðið afar leiðinlegt og við höfðum það í fangið.
Ég reið á Flugari og teymdi Blesa. Blesi er oft
erfiður í taumi, vegna þess hve framsækinn
hann er. En hann hafði þó hagað sér sæmilega
þar til núna. Hefur sennilega legið á að komast
í skjól. Lætin voru svo mikil í honum, að hann
ætlaði að rífa mig úr axlarliðnum og gerði
Flugar þar að auki órólegan. Ég sá því þann
kostinn vænstan að fara nánast fetið seinasta
spölinn, því að þá gekk einna best. Við þetta
lenti ég nokkuð á eftir hópnum. Loks sá í skál-
ann á Einhyrningsflötum og víðir vellir fram-
undan. Fannst mér nú upplagt að sleppa Blesa
gamla og láta hann hlaupa heim. En þá tók
ekki betra við. Svo mikill æsingur kom í Flug-
ar, að hann hentist af stað og skvetti upp rass-
inum og lét öllum illum látum. Fannst mér þá
hyggilegast að stöðva hann og teyma síðasta
spölinn heim að skála. Ætli það hafi ekki verið
heldur lágt risið á karli, þegar hann kom langt
á eftir öðrum með hestinn í taumi!
Um klukkan þrjú komum við á Einhyrnings-
flatir og voru held ég allir fegnir þangaðkomu í
snyrtilegan skála, þvi að veðrið hafði þreytt
okkur nokkuð.
Taka má fram að reiðleiðin úr Hvanngili á
Rangárvelli (Keldur) er önnur en sú, sem við
fórum í dag. Menn sleppa þá Fljótshlíðinni,
enda er það mun lengri leið, þó að sjálfsagt sé
að sýna útlendingum þá dýrðarsveit. Sé hin
hefðbundna leið farin, er fyrst riðið svo til
beint í vestur frá skálanum í Hvanngili, miUi
Ófæru og Stóru-Súlu, vestur um Brattháls og
Klámbrekku, fram með Torfahlaupi og vestur
yfir Torfakvísl. Farið er niður með henni, uns
komið er í Krók hjá Hvítmögu. Þar er sagt
undurfagurt. Tekur nú bflvegur við og er þar
riðið langa leið í vestur uns komið er á aðal-
veginn skammt frá Keldum. Þetta er sögð
skemmtileg og tilbreytingarík leið og sjálfsagt
að fara hana fyrir þá, sem Fljótshlíðinni eru
kunnugir. Þá er ennfremur hægt að fara frá
Mosum við Markarfljót í Krók eftir annarri
leið eins og fram kemur í annarri ferðasögu.
(Ath. að sleppt er úr frásögninni frá fyrri
parti ferðarinnar og einnig er sleppt niðurlagi
kaflans).
Á Mælifellssandi.
Fjallabaksleið syðri.
Við Eínhyrning.
Höfðum við því verið þijá og hálfan tíma á reið.
Líklega eru þetta um 20—25 km, þó að erfítt sé
að áætla alla krókana og brekkumar. Sé ég á
ferðasögum að oft hafa menn verið fljótari en
þetta. En ég sé þó varla að við hefðum getað
farið miklu hraðar eins og landið lá.
Hér hvíldum við í klukkustund og létum líða
úr okkur. Ég skipti nú um hest. Flugar hafði
borið mig til þessa og staðið sig vel. En nú var
Mælifellssandur framundan og þar hafði mig
lengi langað til að sjá hvers Blesi væri enn
megnugur. Einkum væri gaman að fá nokkra
röska skeiðspretti. Og hann brást engum von-
um, blessaður karlinn.
Annars var ekki mikið haft fyrir því að
skipta um hesta í þessari ferð. Austvaðsholts-
hestarnir voru búnir að fara í margar fjalla-
ferðir í sumar og orðnir þrautþjálfaðir. Virtust
þeir vera nálega óþreytandi. Einn Þjóðverj-
anna, Úlrik að nafni, reið t.a.m. sama hestinum
alla dagana átta og var ekki að sjá, að sá rauði
tæki það neitt nærri sér. Þó var Úlfrekur þessi
að sögn 100 kg að þyngd. Og voru báðir æði
þrekvaxnir aftan fyrir, Úlfrekur og Rauður.
Innan skamms var komið að Hólmsá og riðið
yfir hana. Hún var lítil núna, en getur víst vax-
ið illilega. Nú vorum við komin á Fjallabaksleið
syðri. Mælifell blasti við vestan við suður og
Mýrdalsjökullinn gnæfði þama í voldugri tign
sinni. Á hægri hönd var Svartafell og Strútur,
á þá vinstri Háalda og suður í jökli, austarlega,
Öldufell.
Þegar suður á sandinn kom, tók ferð að
greiðast. Vegur afbragðsgóður og ekki fór á
milli mála, að Blesi vildi vera fyrstur. Nicole
hélt í við hann á sínum hesti. Og í fyrsta sinn
áttu útlendingamir fullt í fangi með að fylgja
eftir. Það var tími til kominn og gaman var
þetta. Veður var sæmilega gott og ryk ekki til
mikflla óþæginda, a.m.k. ekki fyrir þá sem
fyrstir fóru! Sunnan undir Mælifelli var gerður
góður stans, hestum gefin tugga og menn
fengu einhverja hressingu. Myndir voru tekn-
ar. Margrét hljóp upp í mosagrónar hlíðar
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS - MENNING/USTIR 2. DESEMBER 2000 5