Tíminn - 30.12.1966, Qupperneq 9

FÖSTUDAGUR 30. desemb er 1966
TÍMINN
K
en vonandi kemur þó sá tími
að hervæðing verður ónauðsyn
leg.
Varnarmálin báru alloft- á
góma. Engan hitti ég, sem ekki
var álcveðinn stuðningsmaður
Atlants'hafsbandalagsins og
flestir töldu hersetu banda-
manna og sérstaklega Banda
ríkjamanna í landinu afar nauð
synlega. Hins vegar dást margir
að sjálfstæðisbrölti De Gaulle
eins og einn Þjóðverji orðaði
það. Þjóðverjar hrífast gjarna
af sterkri stjórn. Aftur á móti
virtust ýmsir telja, að De
Gaulle væri langt á eftir sinni
samtíð og skildi ekki, að í dag
er Frakkland máttlaust án sam
stöðu með vestrænum þjóðum.
Allt radarkerfið og mestallur
varnarmátturinn er í höndum
Atiantshafsbaadalagsins, sagði
einn ungur maður. Án þess eru
Frakkar ósjáifbjarga eins og
barn í vöggu.
Stundum var spurt um varnar
mál okkar íslendinga. Margir
hafa lesið um andstöðu okkar
gegn erlendum fter í landinu
og menn skilja það. Þjóðernis
kenndin er sterk í Þjóðverjum.
Þeir meta sína eigin menningu.
tungu og sögu mikils og gera
sér grein fyrir því að smáþjóð
getur auðveldlega glatað þeim
arfi sínum, eða viljanum til þess
að standa á eigin fótum og þá
um leið sjálfstæði sínu. Kynni
mi-n af Þjóðverjum sannfærðu
mig enn um það, að sérstaða
okkar íslendinga á góðum
skilningi að mæta á meðal vest
rænna þjóða. Þær mundu taka
vel þeirrj ákvörðun okkar að
vilja halda áfram þátttöku okk
ar í yestiænu samstarfi, en án
hersetu.
Samgöiguæðin mikla.
Steinsnar frá svölum hótel-
herbergisins í Bad Godesberg
rennur áin Rín, nokkur hundr
uð metra breið og lygn. Þetta
er gífurlegt fljót, sem á upp
tök sín langt inni í Mið-Evrópu
í Alpafjöllum. En Rín er meira
en venjulegt fijót. Um aldir
hefur áin verið lífæð þess hluta
Þýzkalands, Frakklands og jafn
vel Sviss, sem að henni liggja.
Um fljótið streymir stöðug röð
af stórum prömmum. Þeir eru
hlaðnir framleiðslu iðnaðarhér
aðanna, sem við Rín eru, eða
hráefni og matvöru. Einstaka
prammi fer tómur aðra leiðina,
en þeir eru fáir. Flestir eru
prammanir þýzkir, en innan
um má sjá allmarga með
frönskum eða svissneskum
flöggum.
Áður fyrr voru prammarnir í
eigu einstaklinga. Nú gengur
einstaklingunum illa að keppa
við stóru fyrirtækin, sem eiga
heilan flota af prömmum og
geta tryggt sér stöðugan flutn
ing með löngum samningum eða
eigin framleiðslu.
Á hverjum pramma er skip
stjóri og venjulega einn að-
stoðarmaður. Skipstjórinn býr
þar með fjölskyldu sinni árið
um kring. Stundum má sjá leik
grind með smábörnum fyrir
framan stýrishúsið, sem er aft
ast á prammanum. Skólaganga
þessara barna er nokkuð vanda
máf. Á nokkrum stöðum við
Rín hafa verið reistir sérstak
ir skólar. Þar eru börnin skilin
eftir í heimavist annað slagið
um skólatímann á meðan for-
eldrarnir sigla upp og niður
fliótið.
Úr köstulum í glerhallir.
Fiestir, sem ferðast um
Þýzkaland í dag leita að rúst
um styrjalda, en þær finnast
óvíða. Stórborgimar hafa allar
verið endurreistar, ýmist í
sinum gamla byggingarstíl, eins
og Munchen, eða með nýjum
og glæsilegum glerhöllum, eins
og Berlín og Hamborg. Fyrir
utan örfáar niðurrifnar bygg
ingar í stórborgum voru einu
rústina, sem við sáum, kastala
rústir við Rín og margar eru
þær allt frá dögum Gústafs
Adolfs, Svíakonungs, þegar
hann herjaði um Þýzkaland í
30 ára stríðinu og herjum hans
tókst að sigra ýmsa af hinum
ósigrandi köstulum. Kastalarn-
ir voru byggðir fyrst og fremst
með ófrið í huga. Með glerhús
unum er ekki gerð nein tilra-un
til þess að standast ógnir ófrið
ar, enda til lítils í dag. Kastai
arnir eru með þykkum veggjum
og litlum gluggum, kaldir og
óþægilegir, en glerhúsin virð
ast veikbyggð, en eru björt,
rúmgóð, þægileg og hlý fyrir
þá, sem þar starfa.
Okkur fannst fróðlegt að
skoða byggingar frá hinum
ýmsu tímum, og langar mig til
þess að lýsa nokkrum þeirra
hér á eftir.
Kastalarnir við Rín standa
flestir uppi á háum toppum,
einkium þar, sem hliðardalir
koma að ánni. Flestir eru þeir
fyrir sunnan borgina Koblenz.
en þar þrengist Rínardalurinn
mjög og hlíðarnar verða háar
og brattar. Úr slíkum vígum
gátu höfðingjarnir ráðið ferðum
um Rín og að ánni og heimtað
toll af hverjum, sem þar
um fór. Flestir eru þessir kast
alar nú rústir einar, eins og
fyrr segir, en skammt fyrir sunn
an^Koblenz stendur þó kastalj,
sem er að öllu leyti heill og
óskemmdur. Þennán kastala
heimsóttum við og skoðuðum
okkur til fróðleiks.
Kastalinn var reistur um
1200, en síðan voru smám sam
an gerðar á honum ýmsar um
bætur. Hann var aðsetur sveit
arhöfðingja og fursta um aldir.

Kastalinn.
björgum úr kastalanum niður
stíginn. Þá hefur verið erfitt
um undankomu i mjóum stígn
um með náa veggi á báða vegu
Við kastalann var ýmislegt til
varnar. Þar eru skotraufar fyr
ír varnarliðið og skýli fyrir
blóðhunda.
Fyrir ofan aðalinngang kast
alans eru fallbyssustæði. Þar
standa ennþá ævafornar fall
byssur. Þeim stærstu er beint
að Rín og mátti skjóta með þeim
í gegnum raufar á múrnum
allt yfir ána, en nákvæmnin
var lítil og það tók langan tíma
að hlaða að nýju. Minni byssur
beindust að dalnum, sem ligg
ur úr austri að ánni og var
þannig unnt að ógna ferða-
mönnum og heimta af þeim
greiðslu tolls.
Frá fallbyssustæðunum er
gengið inn í kastalann. Fyrst
er komið í dvalarstöð varnar
Prammarnir
Kastali þessi er ekki stór mið
að við sumar þær hallir, sem
stórhöfðingjar byggðu áður, en
hann er mjög rammgerður o g
stóðst því árásir ; óvina um
aldir, enda ekki auðsóttur.
Til þess að komast að kastaJ
anum þarf að fara upp brattar
hlíðar. Nú er hægt að aka mest
alla leiðina, en óaðgengilegt
hefur verið fyrir óvinaher að
sækja á brattann á fyrri ár-
um. Kastalinn er umluktur há
um múrum og er fellibrú við
innganginn. Frá henni er geng
ið upp alllangan stíg, sem ligg
ur að innri múmum, eða kast
alanum sjálfum. Þeir óvinir, sem
komust inn á stíg þennan, gátu
átt von á því að velt yrði að
þeim hnullungum, eða jafnvel
liðsins og taka síðan við her
bergin hvert af öðru. Þar er
stórt eldhús með mjög miklum
hlóðum, setustofa, svefnher-
bergi, kapella, o. fl. fyrir
höfðingjann, venzlalið hans og
gesti.
Þarna eru sýndir ýmsir mun
ir, sem tilheyrðu íbúum kastal
ans á fyrri öldum. í einum saln
um er raðað upp brynjum og
vopnum allt frá fyrstu tímum
kastalans. í fyrstu voru brynj
ur fremur lélegar en léttar, síð
an komu hringbrynjur og smám
saman verða þær þyngri og úr
járni frá hvirfli til ilja. Það
er engin furða, þótt jafnvel
hraustum mönnum hafi gengið
erfiðlega að komast á bak hesti
sfnurn í tlikum klæðnaði. Það
er einnig athyglisvert að yfir
leitt hafa þeir menn, sem þesái
klæði báru, verið töluvert
minni en nú er algengt. Þó
voru innan um brynjur meðal
stórra manna á nútímavísu.
í þessu herbergi mátti sjá
í einni svipan 800 ára þróun
hernaðartækni. Þarna gat að
líta hið ljósasta dæmi um hinn
stóraukna hraða allrar tækni
þróunar á undanförnum árum.
Engum, sem ber þessi hernaðar
tæki saman við þrýstiloftsvél
ar og kjarnorkusprengjur nú-
tímans, getur dulizt sú stað
reynd, að „framfarir“ hafa orð
ið langtum meiri á undanförn
um fáum áratugum en í' aliri
mannkynssögunni áður. Svo
er ekki aðeins í hernaði, sem
betur fer, heldur einnig á
flestum öðrum sviðum tækn
innar.
í öðru herbergi voru til sýn
iis pyntingartæki alls konar,
sem staðsett höfðu verið í
kjallara kastalans. Þau báru
vott um mikla hugvitsemi á
þessu sviði og hrottalega
grimmd.
Ekki hefur lífið í kastala sem
þessum verið skemmtilegt.
Byggingin er öll kuldaleg og
upphitun var eðlilega lítil, enda
mun heilsufar hafa verið lé-
legt og er sagt að meðalaldur
hafi varla náð 30 árum.
Höllin í Heidelberg var raun
ar einnig byggð sem vígi eða
kastali, en allt annars eðlis en
sá, sem við skoðuðum fyrr við
Rin. Hún var byggð á miðöld
um og er borg út af fyrir sig
með stórum og glæsilegum
görðum og svölum. Þarna
bjuggu kjörfurstar áður fyrr
með miklum glæsibrag, en nú
er hluti af höllinni rústir, en
annar hluti notaður fyrir veizl
ur. Kastalanum og svæðinu er
haldið við af opinberum aðil
um.
Höll þessi bar lengi ægis
hjálm yfir háskólaborgina
Heidelberg, sem liggur við fæt
ur hallarrústanna. Heidelberg
er elzta háskólaborgin í Þýzka
landi og er enn mjög mikið
menntasetur með miklum
fjölda nemenda, sem ennþá
sækja hinar gömlu bjórkrár og
eru meðlimir alls konar bræðra
félaga, sem yfir hvílir enn mik
il ieynd. í sumum þessara fél
aga eru stundaðar íþróttir, eins
og t. d. skylmingar. Allt fram
að fyrri heimsstyrjöld og jafn
vel töluvert lengur voru þær
stundaðar þannig, að sumir fé
kgarnir bera ör frá þeim leik
til æfiloka. Erfiðlega hefur geng
ið að afnema slík einvígi.
Gaman var að líta inn á
stúdentakrárnar, þar sem borð
in eru útskorin og finna má
nöfn ýmissa þekktra einstakl
inga, og veggir allir eru hlaðn
ir af myndum af nemendahóp
um og félögum.
Sumarhöll konungsins í
Alpafjöllum fyrir sunnan
Miinchen var byggð á seinni
hluta 19. aldar af Louis II.
sem var þá konungur í Bæjara
landi. Hann þótti geðveill og
kom veikleiki hans m. a. fram
í því, að hann sýndi málefnum
rikisins lítinn áhuga, en keppt
ist við að eyða fjármunum
Jþess í byggingu alls konar
halla. Frægastar eru sumarhall
irnar þrjár suður í Alpafjöll
um.
Við heimsóttum minnstu
sumarhöllina. Hún nefnist
Lindenhof og stendur í þröng
um skógivöxnum dal á milli
himinhárra og tignarlegra fjalla
rétt suður við landamæri Aust
urríkis. Varla er hægt að hugsa
sér áhrifaríkari og dásamlegri
stað. Hin djúpa kyrrð náttúrunn
ar var þó rofin sem snöggvast
af flugi orrustuþotu. Það var
ein af hinum fljúgandi líkist
um, sem Þjóðverjar kalla svo.
Höllin, sem er ekki mjög
stór, er í byggingarstíl endur
reisnartímabilsins. Öll herberg
in eru hlaðin óhemju af gylltu
skrauti og málverk eru á öll
um veggjum. Mörg eru þau frá
hirðinni í Versölum, sem kon
ungur dáðist mjög að. Louis II.
var ókvæntur. Sagt er að heit
mey hans, sem var austurrísk
og unni óspilltri náttúrufegurð,
hafi ekki getað hugsað sér slíkt
tildur og snúið heim eftir fyrstu
heimsókn til konungs. Svefn
herbergi konungs er stærst og
einna skrautlegast. Yfir stóru
rúminu hangir mikill hjálmur
hlaðinn skrauti. Ef hann félli
niður, má ætla að hverjum
manni, sem undir yrði, væri
bani búinn. Ef til vill hefur
prinsessunni ekki litizt á að
hvíla í rekkju konungs.
Næst höllinni eru ótal gos
brunnar og fossar og vandlega
skipulagðir blómagarðar. Síð
an taka við grasi grónar og
skógi vaxnar brekkur. Um
þær liðast langir göngustígar,
en hingað og þangað eru sett
niður minni garðshús. Þar er
kinverskt tehús méð öllu sínu
skrauti.
Framhald á bls Ið