Alþýðublaðið - 08.09.1983, Blaðsíða 2

Fimmtudagur 8. september 1983
-RITSTJÚRNARGREIN-
Alþýðuflokkurinn og Bandalag jafnaðarmanna
rlugmyndir hafa vaknað um samvinnu Aiþýöu-
flokksins og Bandalags jafnaðarmanna,- Þær
gangavút á það fyrst og fremst að þingmenn flokk-
anna taki upp samstarf á ýmsum sviðum á Alþingi.
Hér er um athyglisverðár hugmyndir aö ræöa,
sem vert er að skoða gaumgæfilega. Það er Ijóst,
að báðir þessir flokkar byggja á grundvelli jafnaö-
arstefnunnar og eiga fleira sameiginlegt, en þaö
sem skilur þá að.
Sighvatur Björgvinsson fyrrum þingmaður Al-
þýðuflokksins gérði þessi mál að umtalsefni í Kjall-
aragrein í DVnú í byrjun vikunnar. STghvatur benti
réttilega á, að samkvæmt hefð, þá væri kastljós
fjölmiðla og þá sérílagi ríkisfjölmiöla einatt á
stærsta stjórnarahdstöðuflokknum; í þessu tilfelli
Alþýðubandalaginu. Sighvatur sagði í grein sinni,
að Alþýðubandalagið væri hins vegar ekki hið
æskilega andlit stjórnarandstöðunnar út á við.
Ferill Alþýðubandalagsins í síðustu ríkisstjórn
gerði það að verkum. Þess-vegna væri nauösyn-
legt að jafnaöarmannaflokkarnir tveir, Alþýöu-
flokkurinn og Bandalag jafnaðarmanna, tækju
höndum saman og mynduðu sterkt afl innan
stjórnarandstööunnar. Afl sem ekki væri hægt að
ganga framhjá, afl meö jafnrr\arga þingmenn inn-
anborðs og Alþýðubandalagið.
Framhjá því verður ekki horft að staöa Aiþýöu-
bandalagsins til harðrar gagnrýni á gjörðir núver-
andi ríkisstjórnar er allt annaö en sterk. Unnt er að
staöhæfa, að óstjórnin í tíð ríkisstjórnar Gunnars
og Alþýðubandalagsins, hafi verið hvatinn að því
ástandi sem nú ríkir. Þessu er hins vegar ekki
þannig varið hvað snertir aðra flokka stjórnarand-
stöðunnar. Alþýöuflokkurinn gagnrýndi harkalega
hringlandann og endaleysuna í efnahagsstefnu
ríkisstjórnar Alþýðubandalags, Framsóknarflokks
og sjálfstæðismanna, nákvæmlega eins og fiokk-
urinn fordæmir nú ieiftursóknarstefnu íhalds og
framsóknar. Hvorki f núverandi ríkisstjórn né í
þeirri sem áður sat, er ráðist aö rótum vandans;
meingölluöum þáttum efnahagskerfisins sjálfs.
Aðeins er tekið á einum þætti málsins; kjörum
fólksins í lándinu. Og þau skorin niöur. Bandalag
jafnaðarmanna og Samtök um kvennalista bera
heldur enga ábyrgð á því hvernig komiö er í efna-
hags- og atvinnumálum þjóöarinnar. Þetta eru ný
framboö, sem komu fyrst fram á sjónarsviðið fyrir
síðustu kosningar. Að þessu leytinu til er því staða
Alþýðuflokks, Bandalags jafnaðarmanna og Sam-
taka um kvennalista, önnur en Alþýðubandaiags-
ins, 1 harðri en sanngjarnri stjórnarandstöðu.
Hitt ber þó að varast að slita í sundur streng sam-
stöðu innan stjórnarandstöðunnar. Stjórnarand-
staðan þarf á öllu sínu að halda, svo unnt sé aö
halda uppi öflugu andófi gegn árásum ríkisstjórn-
arinnar á kjör launafólks. Þess vegna ber aö undir-
strika, að hugsanlegt samstarf Alþýöuflokksins,
Bandalags jafnaðarmanna og mögulega Samtaka
um kvennalista, er ekki hugsaö sem afneitun á
sameiginlegri baráttu allra stjórnarandstööuflokk-
anna gegn vondri ríkisstjórn og miskunnarlausum
aðgerðum hennar í garö láglaunafólks.
Þessar hugmyndir — og það skal ítrekað að enn
er aðeins um hugmyndir að ræða — hafa lítillega
verið ræddar innan áöurnefndra flokka. Full á-
stæða er hins vegar til að þessir möguleikar verði
kannaðir ofan í kjölinn.
Þaö skal ekki undan dregið, aö ýmsir Alþýðu-
flokksmenn urðu allt annað en ánægðir, þegar
Bandalag jafnaðarmanna sá dagsins Ijós. Mörg-
um þótti, sem enn á ný væri veriö að stía jafnaðar-
mönnum í sundur og dreifa þeim miili fjokka.
Orsakaöi þetta sárindi meðal nokkurs fjölda Al-
þýðuflokksmanna, sem sáu á eftir mörgum góðum
flokksmanninum yfir í Bandalag jafnaðarmanna.
En það er liðin tíð. Persónuleg sárindi verða að
víkja fyrir meiri hagsrnunum — nefnilega þeim
málum sem jafnaöarmenn, hvar í flokki sem þeir
kunna að standa, berjast fyrir. Bandalag jafnaðar-
manna aðhyllist jafnaðarstefnuna. Þess vegna er
skynsamlegt að láta reyna á það, hvort ekki er
grunnur fyrir samstarfi þessara aöila.
Á hinn bóginn er rétt aö taka það fram, vegna
blaðafrétta um aö í gangi séu umræður um hugs-
anlegan samruna flokkanna, að þær fréttir eru
ekki á rökum reistar. Ekkert slíkt hefur verið rætt.
Þær hugmyndir hafa a.m.k. ekki verið á borðum
Alþýöuflokksmanna. Slíkir þankar eru og ekki
tímabærir, hvað sem framtíðin kann að bera í
skauti sér í því sambandi.
En samstarf tveggja eða fleiri sjálfstæðra póli-
tískra samtaka þarf að vera meira en nafnið tómt.
Það eru sameiginleg markmið, sem eiga að
vera hv^ti slíkrar samvinnu. Þá hlið máls þarf nú að
gaumgæfa og síðan taka um það ákvörðun hvert
verði næsta skref.
— GÁS.
Kreppan 4
getur þann ávinning sem fengist
hefur afnámi nýlendustefnunnar.
Mörg þeirra þjóðríkja sem nýlega
hafa hlotið sjálfstæði standa nú
frammi fyrir þeirri áhættu að lenda
í því að vera æ ósjálfstæðari í sam-
skiptum sínum við ríkari löndin og
við hinar ýmsu alþjóðastofnanir.
Svo gæti farið að á næstu árum
glati þeir því sjálfstæði sem tók
áratugabaráttu að ná fram.
I þeim vestrænu ríkjum þar sem
íhaldsstjórnir ríkja hefur kreppan
leitt til þess að horfið hefur verið
frá því markmiði að halda fullri
atvinnu, en það er gert til að auð-
velda slaginn við verðbólguna, sem
og hefur verið gripið til þess að ráð-
ast á nokkra af mikilvægustu þátt-
um velferðarríkisins. Á sama tíma
er æ stærri hluta íbúanna mismun-
að með því að útiloka þá frá heimi
vinnunnar — og þá sérstaklega hin-
um ungu, konunum og hinum ýmsu
minnihlutahópum kynþáttar og
þjóðernis".
Áætlun í átta liðum
„Það er auðvitað ekki til nein
galdralausn á því hvernig endalok
kreppunnar náist fram. En það eru
til grundvallarreglur og sumar
þeirra hafa þegar sannað gildi sitt í
verki. Við sjáum til dæmis að
austurrískum jafnaðarmönnum
hefur með nákvæmri greiningu á
tekjum og gjöldum og með lýð-
ræðislegri áætlanagerð sem byggir
á samvinnu, tekist að ná eftirtektar-
verðum árangri í þeim stormi breyt-
inga sem nú blæs í alþjóðaefna-
hagskerfinu. Á grundvelli þeirra
reynslu og annarra leggjum við
fram áætlun í átta liðum, sem
ramma fyrir aðgerðir jafnaðar-
manna.
Nýskipan alþjóðlegra
efnahagsmála
í fyrsta lagi. Efnahagslegur bati í
iðnríkjunum, með minnkandi
atvinnuleysi og verðbólgu, er það
upphafsmarkmið sem valkostur
jafnaðarstefnunnar byggir út frá.
Enaðgerðiriðnríkjanna munu ekki
skila árangri til langframa ef ekki
ríkir raunveruleg samstaða á milli
Norðursins og Suðursins. Samstaða
verður að nást um nýskipan alþjóð-
legra efnahagsmála, það er meira
en siðferðilegt grundvallarmark-
mið í okkar augum, það er knýjandi
efnahagsleg nauðsyn.
Áætlanagerð og efnahags
legt lýðræði
I öðru lagi. Spurningin er ekki
hvort um áætlunargerð verði að
ræða, heldur hverjir munu áætla og
hvernig. Jafnvel hernaðarsinnuð
ríkisstjórn einkaframtaks, eins og
ríkisstjórn Reagans, undirbýr vand-
lega skattlagningu og annað til að
ákvarða fyrirfram markaðsþróun-
ina. Jafnaðarmenn boða opnustu
og lýðræðislegustu aðferðina við
áætlanagerð. Til dæmis byggja
bæði franskir og sænskir jafnaðar-
menn á ómiðstýrðu félagslegu
eignarhaldi, sem vel má vera að
verði ein af mikilvægustu nýjung-
um þessa tímabils. Við litum á efna-
hagslegt Iýðræði sem leiðina að
aukinni framleiðni jafnt sem rétt-
látari dreifingu valdsins.
Arðbærar félagslegar
fjárfestingar
í þriðja lagi. Jafnaðarmenn
munu beita ráðum sem beina björg-
um til raunverulega arðbærra fjár-
festinga. í mörgum kapítalískum
löndum hefur á síðari árum nægt
fjármagn verið til fyrir tilrauna-
starfsemi en of lítið til að skapa
raunveruleg atvinnutækifæri og
auka framleiðsluna. Það eru til
ýmsar leiðir — til dæmis félagslegt
eignarhald — til að bregðast við
þessari sóun kapítalismans. Til
dæmis má nefna sjóði til verndar
umhverfinu.til nýtingar nýrra orku-
linda, til húsnæðisrnála, til endur-
skipulagningar í þéttbýli, til heil-
brigðis- og menntamála og til sam-
göngumála, en allt getur þetta
stuðlað að arðbærri atvinnu fyrir
milljónir manna í Suðrinu sem í
Norðrinu.
Jafnvægi í gengis- og
vaxtamálum
í fjórða lagi. Það hefur greinilega
komið í ljós að óstöðug fjármála-
stjórn hefur haft alvarlegri afleið-
ingar fyrir þriðja heiminn en fyrir
iðnríkin. Alþjóðasamband
jafnaðarmanna leggur því til að
samningar hefjist milli allra áhuga-
samra ríkisstjórna um að koma á
jafnvægi í gengismálum og til að ná
taki á sveiflukenndum vöxtum. Við
viljum að útkoman verði nýtt
alþjóðlegt fjármála- og peninga-
kerfi. Á þessari stundu búa fjöl-
margar þjóðir við skuldasöfnun og
erfiðleika af þeim sökum, sérstak-
Iega þjóðir þriðja heimsins og kall-
ar þetta á neyðaraðgerðir. Við
hvetjum til þess að endurskipulagn-
ing hefjist þannig að komið verði í
veg fyrir að skuldabyrðin í þróunar-
löndunum eyðileggi þær litlu fram-
farir sem þó hafa náðst í Suðrinu
frá lokum síðari heimsstyrjaldar-
innar.
Réttlátari dreifing auðs og
tekna
í fimmta lagi. Við teljum að jafn-
ræði og árangri megi ná fram með
réttlátari dreifingu tekna og auðs.
Dæmið um jafnræðið er augljóst:
Hætta er á mikilli röskun og ef þeir
Aðalfundur
Sjóefnavinnslunnar h/f
verður haldinn í Glóðinni (efri hæð), Hafnargötu 62,
Keflavík, þann 10. september 1983, kl. 14.
Dagskrá:
1. Venjuleg aðalfundarstörf.
2. Tillaga um aukningu hlutafjár.
3. Önnur mál.
Sjóefnavinnslan h/f
sem minna mega sín eiga að gjalda
þess mun fylgja sú afturför að auð-
ur færist frá launþegum til hinna
ríku. í nafni grundvallarmarkmiðs-
ins um réttlæti sem öll lýðræðisríki
viðurkenna í orði, verður að nýta
hluta þess arðs sem af tæknilegum
framförum fæst til að skapa tekjur
og atvinnu til handa þeim sem
halloka hafa farið í þeirri sömu þró-
un — annars verður ekki um fram-
farir að ræða — heldur tæknilega
framkallaða eymd.
Auk þess er það sjálfgefið að
meira félagslegt og efnahagslegt
jafnræði er kraftmikil uppspretta
hagvaxtar, bæði innan iðnríkjanna
og milli Norðursins og Suðursins.
Með því að auka tekjur og kaup-
mátt hinna lægstlaunuðu og einnig
þeirra sem við meðaltekjur búa,
sem og á milli þjóðríkjanna sjálfra,
skapast aðstæður sem allir hafa hag
af.
Full borgararéttindi auka
framleiðni
í sjötta lagi. Félagsleg og efna-
hagsleg stefnumörkun getur og ætti
að samtvinnast. Konur, unga fólkið
og minnihlutahóparnir hafa ekki
einasta orðið fyrir kerfisbundinni.
mismunun kreppunnar vegna,
heldur er það einnig svo, að kúgun-
in hefur virkað sem dragbítur á
efnahagskerfið í heild. FuII efna-
hagsleg, félagsleg og stjórnmálaleg
borgararéttindi til handa öllum geta
aukið verulega á framleiðnina í
þjóðfélaginu.
Frítími og viunutími
í sjöunda lagi. Baráttan fyrir því
að stytta vinnudaginn, vikuna, árið
og starfsævina hefur staðið yfir í
meira en öld. Á þessari öld tækni-
legrar byltingar er kominn tími til
þess að þjóðfélögin meti upp á nýtt
forsendurnar fyrir skiptingunni á
milli frítímans og vinnutímans.
Þetta eru aðeins fáeinar útfærsl-
ur á grundvallarkenningum okkar:
Að hina efnahagslegu kreppu
níunda áratugsins er ekki hægt að
leysa í fundarherbergjum valda-
kjarnanna, heldur verður að beita
lýðræðislegum vinnubrögðum er
ná til allra sviða þjóðfélagsins og til
hins alþjóðlega efnahagskerfis í
heild.
Vettvangur Alþjóða-
sambands jafnaðarmanna
í áttunda lagi. Alþjóðasamband
jafnaðarmanna getur og verður að
vera stefnumarkandi vettvangur
lýðræðislegrar og óþvingaðrar sam-
hæfingar hvað þessar leiðir varðar
þegar jafnaðarmannaflokkar eru
annars vegar og almennt framfara-
sinnuð öfi í heiminum“.
; N
A mölinni mætumst með
bros á vör — ef bensíngjöfin
yUMFEROAR
Ungir jafnaöarmenn
athugið
Stjórn F.U.J. í Reykjavík hefur ákveðið að efna til ritgerða -
samkeppni.
Ritgerðir skulu vera 3-4 blaðsíður og vera málefnalegar.
Þrenn peningaverðlaun eru og er ungum jafnaðarmönn-
um um allt land heimilt að taka þátt í keppninni. Ritgerðum
skal skila inn fyrir 15. september, til núverandi stjórnar-
meðlima:
Kristín í síma: 78077
Viðars í síma: 75362
Guðrúnar Helgu:73307
Gylfa í síma: 20178
Sigurður í slma: 83275
Nánari upplýsingar eru hjá þeim.
Stjórnin