Alþýðublaðið - 17.12.1987, Blaðsíða 5

Fimmtudagur 17. desember 1987
5
BOKMENNTIR
Gylfi Gröndai
skrifar:
SORGIN STENDUR Á MIDJU GÓLFI
Ragnhildur Ófeigsdóttir:
Andlit í bláum vötnum
73 Ijóö
Bókrún hf.
Reykjavík, 1987
Áriö 1971 gaf Almenna bókafélagið
út Ijóöakveriö Hvisl eftir Ragnhildi
Ófeigsdóttur, sem þá var kornung.
Síöan hefur hún ekki sent frá sér
Ijóðabók fyrr en nú, þegar Andlit í blá-
um vötnum kemur út að sextán árum
liðnum. Meö nýju bókinni kemur
Ragnhildur fram sem fullmótað og
sjálfstætt Ijóöskáld, og satt að segja
kemur á óvart, hve mikið vald hún hef-
ur á myndmáli og líkingum.
Dauði móðurinnar
í fyrri Ijóðabók Ragnhildar eru þess-
ar hendingar:
Sorg mín
ber mynd fjarlægðarinnar
og bláma hafsins...
„Sorgin stendur á miðju gólfi“ segir
hins vegar í nýju bókinni, en fyrstu
nítján Ijóðin mynda eins konar Ijóða-
flokk, sem ortur er í tilefni af dauða
móður skáldkonunnar, Ragnhildar
Ásgeirsdóttur frá Hvammi í Dölum
(1910-1981), og bókin er tileinkuð
henni.
Lýst er banalegu móðurinnar, þegar
„gestirnir koma inn á hvíta sjúkrastof-
una og færa deyjandi sjúklingnum
rósir og liljur", og siðan:
eitt augnablik voru augu þín steintöfiur
þar sem á voru rituð rök lífs og dauða
eitt augnablik
áður en þœr voru brolnar.
Lýst er að því búnu harmi og eftir-
sjá í hverju Ijóði á fætur öðru á opin-
skáan og einlægan hátt, með nýjum
og nýjurh myndum og llkingum. Best
finnst undirrituðum annað Ijóð flokks-
ins, en í það er nafn bókarinnar sótt:
Dauði þinn breytti hjarta mínu
í hvíta marmarahöll
þakta speglum að innan
sorgin stendur á miðju gólfi
ijómi hennar speglast i þeim öllum
sem fuliur máni
er speglar andlitt sitt
í bláum vötnum.
Rómantískt viðhorf
Ljóðin eru formföst, þótt hvorki séu
þau stuðluð eða rímuð, og búa yfir
mjúkri hrynjandi. Flest þeirra eru stutt
stemmningsljóð byggð um eina mynd
eða líkingu, eins og til dæmis Haust-
ið:
Haustið
helsœrt hvítt dýr
með ör Guðs í hjartanu
sem blœðir út
í sólarupprásinni
á heiðinni
lyngið er rautt
af helgu blóði
einhyrningsins
á morgun
verður blóð hans
runnið til himins
og hvítur feldur hans
og hylur heiðina.
En einnig eru í bókinni lengri frá-
sagnarljóð, eins og til að mynda
Næturfjólan, Skáldfákurinn hennar
ömmu, Hin jDríeina og Nornin.
Yrkisefnin eru hvorki smá né hvers-
dagsleg; hérerfjallað um hinstu rök
tilverunnar, líf og dauða, ástina og
baráttuna milli góðs og ills. Lotning
og tilbeiðsla eru ríkur þáttur þessara
Ijóða, og oft er efnið sótt í biblíuna,
eins og eftirfarandi Ijóðaheiti bera
með sér: Veggir Jerúsalem, Dans um
Ragnhiidur Ófeigsdóttir.
Davíð og Batsebu, Eva. Einnig er ort
til Afródítu og brugðið upp skemmti-
legum myndum úr ferðalögum til
Feneyja og Los Angeles.
Viðhorf Ragnhildar er gjarnan
rómantískt og einkennist af næmri til-
finningu fremuren rökréttri hugsun
— og einmitt það veldur sérstöðu
hennar í hópi Ijóöskálda.
Vel heppnuö hönnun
Ástæða er ii'l að vekja sérstaka
athygli á útliti og hönnun þessarar
bókar, sem Elísabet Anna Cochran
hefur annast og heppnast hefur ein-
staklega vel. Brotið er breitt, hvert Ijóð
hefst á hægrisíðu, heiti kvæðanna eru
handskrifuð, og við kaflaskipti er
fallegt myndverk úr tveimur plastþynn-
um.
Útgefandinn, sem er Bókrún hf.,
hefur bersýnilega vandað frágang og
gerð bókarinnar eftir föngum og leitað
til Elísabetar Önnu, sem áður hefur
hannað fyrir forlagið með góðum
árangri Bókina utan vegar eftir Stein-
unni Eyjólfsdóttur að ógleymdu stór-
virki Bjargar Einarsdóttur um ævi og
starf íslenskra kvenna í þremur bind-
um.
Það er orðið langt síðan undirritað-
ur hefur fengið jafn fallega Ijóðabók í
hendur og þessa. Þótt innihaldið
skipti að sjálfsögðu mestu máli, eykur
listrænt útlit ánægju lesandans til
muna.
í glitrandi þögn
Andlit i bláum vötnum eftir Ragn-
hiidi Ófeigsdóttur er heilsteypt Ijóða-
bók, viðamikil og metnaðarfull. Yfir
henni er samfelldur blær og ekki kem-
ur að sök, þótt oft sé ort aftur og aftur
um sama efni með ýmsum tilbrigðum.
Stemmningsljóðin eru áhrifaríkust,
fíngerð og myndræn, og mörg þeirra
skilja eftir óm að lestri loknum, eins
og til dæmis Sunnudagur við Þing-
vallavatn:
Hljómur kirkjuklukknanna
bersl yfir vatnið
eins og silfur þeirra
hafi breyst í sindrandi duj't
hvitt eins og mjöll fjallanna
sem dreifist
yfir heiminn
og breytir honum í giitrandi þögn.
Gylfi Gröndal
(Höfundur er ritstjóri
Samvinnunnar)
BÓKMENNTIR nj
Matthildur Siguröardóttir skrifar:
RARMAFULL AF ROÐSKAP
Pottþéttur vinur
Eftir Eðvarð Ingólfsson
Útg. Æskan 1987.
Það er orðin árlegur við-
burður að Eðvarð Ingólfsson
sendi frá sér bók. Bókin í ár
ber nefnið Pottþéttur vinur.
Hún fjallar um Pétur, fremur
lokaðan strák sem er strítt í
skólanum vegna helti og
hvernig hann kemst úr skel
sinni. I byrjun sögunnarer
Pétur svartsýnn einfari og
hefur lítið sjálfstraust þótt
hann sé góði gæinn í bók-
inni. Hvernig sem á það er
litið er Pétur glataður náungi.
Þá kynnist hann bekkjar-
systur sinni (þau eru að klára
9. bekk) Þóreyju, sem hefur
svolítinn áhuga á honum
(þrátt fyrir allt). Með festu og
bjargfastri trú tekst Þóreyju
og fleirum að draga Pétur
upp úr þunglyndinu og smám
saman fær Pétur sjálfstraust-
ið á ný. Þórey er hreinskilin,
lagleg, skapgóö og afskap-
lega trúuð (enda kemur hún
frá drykkjumannsheimili).
Tína þingmannsdóttir og
vinkona Þóreyjar kemur einn-
ig við sögu. Hún er sætasta
gellan í skólanum og er með
sætasta gæjanum. En hann
er svolítið upp á kvenhöndina
og því koma upp erfiðleikar í
sambandi þeirra.
í bókinni er líka sagt frá
Stínu og Valda, vinum Péturs
sem eiga lika við vandamál
að stríða. Miklu fleiri koma
við sögu, en of langt mál yrði
að telja alla upp hér.
Bókin endar svo með því
aö Pétur og Þórey... Nei, ann-
ars best að láta lesendum
eftir að finna það út.
Mér finnst bókin góð á
sinn hátt, hún hefur sína
kosti og galla.
Kostirnir eru þeir helstir að
mér finnst bókin vera skrifuð
af einlægni og áhuga. Bókin
er auðveld aflestrar og málið
eðlilegt. Hún er ágætis af-
þreying.
Gallarnir aftur á móti, eru
aðallega tveir. í fyrsta lagi er,
þar sem ég þekki til, fötluð-
um ekki stritt. Þarna eru f
sama bekk tveir fatlaðir
krakkar og bæði eru þau lögð
I einelti! Hins vegar er þaö
rétt að sumir þeirra eru veikir
fyrir stríðni og verða þvi
kannski frekar fyrir barðinu á
henni.
I öðru lagi finnst mér að
poppstjarnan Rikki Breiöfjörð
hefði vel mátt missa sin.
Hann kemur þarna eins og
skrattinn úr sauðarleggnum,
einhver uppdópaður poppari,
dýrkaðasti maður íslands. Og
kynni krakkanna af honum
finnast mér vægast sagt
ótrúleg. Greifarnirog Bruce
Springsteen eru vinsælastir I
bókinni, auðvitað fyrir utan
Rikka Breiðfjörö!
Bókin er barmafull af boð-
skap og höfundi er mikið
niðri fyrir. Samt finnst mei
vanta þennan kraft eöa ná-
lægð við unglingana sem var
i fyrstu bókum Eðvarðs. í
gegnum bernskumúrinn,
Birgir og Ásdís.
Þótt mér hafi fundist bókin
ágæt, held ég samt að hún
henti betur fyrir aðeins yngri
krakka, til dæmis las tólf ára
bróðir minn hana og fannst
hún vera pottþétt bók.
Matthildur Sigurðardóttir.
Höf. er 15 ára grunnskóla-
nemi.