Tíminn - 05.09.1969, Blaðsíða 8

8
í blaðinu HÚS OG
BÚNAHUR, sem nýlega er
komið út, er athyglisverð grein
eftir ritstjóra blaðsins, Ragnar
Ágústsson, um nýjar leiðir í
neytendasamtökum. Birtir TÍM
INN greinina með leyfi höf-
undar, en HÚS OG BÚN-
AÐUK lítur á sig sem málgagn
neyter.da:
..Máltælcið segir, að „fátt er
svo með ö>!i1'U illt. að eikiki boði
n'O'kkuo gO'tt1.. Aufcnir erfiðleik-
ar í e'f’n'ahaigS'mál'urn beina hug
un. manna. bæð: b.ióðar og ein-
staikiinga, að aafcnum sparnaði
og oetri kaupi'inj. Hirðuileysi í
þessum efnum hefur því mið-
ur. verið nokfcuð mikið á und-
aniförnuim árum. Sumt sem hef
ur verið hér á boð=tólum, hef-
ur lítið raun'hæifit gildi haft fyr
ir nieytamd'anin. Á þetta efcki eim
göngu við urn vörur og vöra-
kaup, heldur engu síður um
miargs konar þjónustu, sern
innt hefur ve-ið af höndum,
bæði hj'á einistaiklimiguim og
opiniberu'm aðiluim. Hiinir ein-
stöku nieytendur hafa verið illa
sikipiuilagði'r og efcki talið sig
þess umibomina að halda á mál-
uim sínuim sem skyildi. Vegna lít*
iil'lar þeklkirugar hefur tn'args
konar' miiiskilnimgur komið upp
og leitt miernn í þveröfuiga
stefmu frá rauniveruileifcanum.
Aflieiðki'gÍTi heíur orðið sú að
neytendur hafa hliðrað sér við
að tafca sj'álfstæða afstöðu,
heldur reynt að velta sökinni
á aðra einstafcliiniga eð'a stofn-
inir. Með þessu miótí hefur hið
fiurðOega gerzt, að í þessu ör-
smáa þiéðfélasi þar sem allir
þeklkj;: al!a hefur tefcizt að
gera e:nfökl mál svo flófcin. að
engin,.i vissi neitt, Flokkar og
hagmunahópar hafa fremur ýtt
UTidir þetta, í stað þess að
veita raumiveruileiga fræðstu. Al-
menningur átti síðan að leita
til fUVkiksins, er hefði slíkum
gaildraikörlum á að skipa, að
þeir kynnu hóikuspóku's við öli
um hiutum. Neytendasamtökin
hafa verið óþarfliega áhrifalítii
stofmun, oig miðað stai’fs’emi
sína of mikið við að sinna til-
viljanábenindu kvabbi ein-
staikra manna. í stað þess að
vera fratmikvæimdaafl fóliksins
sjállfs Yfir öllum slíkum stoín
umum vofir sú haetta, að tii
þeirra veljist aðilar, sem lít-
iiin sérstakan áhuiga hafa fyr-
ir stai-fimu, heldur leita þangað
í am'narliegum tillgamgi, lauma í
stairfi, nólitís'bra áhrifa og anm
ars slíks.
Annmarkar himna ópersóou-
legu n'eytendasamtaka hafa fyr-
ir löngu k'omið í ljós í þeim
löndun. þar sem slík samtök
TÍMINN
Neytendasamtökin hafa verið óþarflega áhrifalítil
stofnun og miðað starfsemi sína of mikið við að
sinna tilviljunarkenndu kvabbi einstaklinga í stað
jjess að vera framkvæmdaafi fólksins sjálfs.
Neytendur láta ekki nægilega til sín heyra. MeS blaðaskrifum og ályktunum er hægt að hafa áhrif á hið
opinbera.
hafa stiarfað að eimhverju
i'áði. Það hefur bomið fram, að
til þess að trygigja verulegam
áramgur varð að hága skipulagi
samtaikamina svo, að himn ein-
staiki neytandi yrðj að'ailpersón-
an, ekfci samtökin eða starfs-
lið þeirra. Slíkar hreyfingar
komu fyrst fram í EngO'amdi
1961, en hafa siíðam borizt tiO
ffleiri lamdi. Þær eru byggðar
upp af áhugiafóOOd í himum eim
sitöbu byggðarlö'gum. Hóparmir
mymdia síðam immbyrðis satn-
band, er hefur tækmimenmitað
starfsfóllc á sínum vegum til
firetoari leiðbeininga.
Starfsvettvaragur þessara á-
hrjigaimiammiah'ópa er fjölþættutr.
Að sjiállfisögðu beimist verkefma
vail hvers þeirtra fyrst og
fremst að immanhéraðsmáium,
em auk þess veita þeir upplýs-
imgar til himmar sameiginlegu
miðstöðvar og fá niðurstöður
þeirra ranmsóikna, sem þar hafa
farið fram. Með þessu móti;
verða allar _ upplýsimigar fylri
og betrf. Áhuigimm helzt lítoa
fnemrjr vakandi þar sem verk
efiraavalið er ák'veðið af ein-
stafclimgumium sj'Mfum.
Meðal verbefnia. sem slíkir
hópar rammsalia, mœtti t.d.
oefma:
Vöruverð,
Fíutnimigsgjiöld,
V erzlumarþ jiómustu,
Heilbrigðisþ j'óinu.stu,
Leikaðstöðu barna,
Póst- og símaþjónustu,
o.s.frv.
Aðiaiiicosturinn við þessa
starfss’emi er, að himn eimstaki
nieytamdi læT'ir uim leið og hamo
rammsakar. Ranmsólanir hams
eru grumdvölluirinin að fretoari
aðgerðum. Hann er orðinm
beimm þátttakamdi í stjórnum-
inni. Að sjálfsögðu starfa slík-
ir hicpar á ópóttitískum grumd-
veili, og sömuiieiðis er verk-
efnavalið það lifca, a.m.k. með
am það er í þeirra höndurn.
Tökum nú eimfalt d'æmj um
hvermig þessi starfsemi færi
fram: Huigsum okkur, að á-
kveðið væri að athuga verð á
hveiti. Setjum svo, að verðið
værj t.d. athuigiað í Vestmanma
eyjum, á ísafirði og á Akur-
eyri. Geruim r'áð fyrir að það
reymist þannig:
yestm.eyjum kr. 22,00 pr. kg.
ísafirði kr. 23,00 pr. kig.
AkurejTi br. 22,50 pr. kg.
í hverju lægi þessj verðmun
ur? Er það verðmumur á flutn
ingsgjaldi? Er það breytiilegt
immikaupsverð? E,r það mishá
álagning? o.s.frv. Þetta á kaup
amdimm að fá að vita og fá lag-
fært, ef slíles er auðið.
Geruim nú ráð fyrir, að ís-
firðimigar borgi einni krónu
hærra verð fyrir hveitikílóið,
vegna flutningsiko’Stnaðair. Nú
myndj neytemdiaihópur þeirra
athuiga, hyernig hæ,gt væri að
liækka Dennam kostmiað Hvaða
fflutminigar eru hagkvæmastir
oig á hvaða tíma árs? Á að
fflytja bæði sumar oa vetur eða
á að koma upp birgðastöð?
FÖSTUDAGUR 5. september 1969.
o.s.frv. ÁMti slíkma fumda yrði
visað til réttra aðila til fyrir-
greiðsilru eð'a frékiari athuigana.
Meðal slíkra málla, sem tafca
mætti fyrir í hinum eiinstöku
byggð'ari'ögum, mætti enofirem
ur aefma:
Opimberar byiggiingar,
Gatmagerð.
Sorpeyðingu,
Samigömigur,
HeimsÓknar- og
vitjuinartíma,
Sj ónviarps- og hljóðvarps-
efni o.m.fil.
Þá þyrftu slíkir hópar og að
ganigast fyrir mámiskeiðum og
fræðslu á sínium stöðurn um
hin miargvíslegustu efmi. Vafa
laust væri það oft hægt í sam
stöðu við aðra aðiJIa, féllög eða
nefmidir. Em eimoig væri nauð-
symleigt, a'S hóparmir gagn-
rýn'du og hefði eftMit mieð
símum eigim samtölkum tii þess
að haldia þeim valkandi í starfi.
ÖOm hvoru mynidu heildar-
samltöUdn talka fyrir sameigio-
leg miái, eins oig til diæmis:
Opmunaitím'a sölulbúða,
íbúðima og öryggi henmar,
Aitvimonuöryiggi o.fl.
EuOQkomruar raonis'ókmir á
einstötam tækjium og búmaði
er a® vísu cnikiisvert atriði.
Þó hefur stiumdum verið bvart
að undam því erlendis, að slík
ar rammsólknir kæmu elkki að
tdlæitiluðum notum, vegma þess
hve seiat þær bæmust; oft
ekki fyrr em varam sé búim að
vera á miarfciaði í niokkur ár og
* þá jiafinvefl nýjar gerðir bomm
ar á marfkaðimm, er leystu him-
ar eldri af hóimi. Kostur þess
arar hópstarfsemi er hiims veg-
aý sá, að menn venjiast á að
raBös^lka sjáifir og legigja
fram spurnimgar. T.d. hvaða
neytemdaþjönuista er mest að-
kaHamdi? Hvernig hreigzt sam-
félagið við því? Hvað ætti það
að gera? Hvað getur nieytand
imm gert?
Hór á lamdi hefiur mjög skort
á, að neytamdiinn léti sjiálfiur til
sín heyra í stað fflókka eða
stofnana sem legigja homum
orð í mumn. Með fumduim sín-
uim, blaðaskrifum og ályktum-
um gætu neytendur haft oein
áhrif á hið opimbera og þirng-
fiuUtrúa sína. Á hverjum stað
annaðist hinm svæðisbundirii
hópur samibanddð við eimstakl
ingimn og staðbumdin máiefni.
en sæi aufc þess urn gagnöffl-
un til hininar sameiigimlegu
miðstöð'var.
Him beina ábyrgð einstafcl-
imgsins gagnvairt sjálfum sér
O'g heildiinni yki efcki eimungis
þátttöbu hans í haigismumabar-
áttu neytanriiajis. hel'dur styrkti
þá lýð’"æðisuppþyig!gi,nigu, sem
við teljium mjög æskilega. Með
fræðslumámiskeiðuim öðiast neyt
amdinm aukn a reymslu og skiln
ing, og hin ýmisu vamdlkivœði,
sem upp kynmu að koma, stuðl
uðu að bættri neytendialögjöf.
Hér er alls ekki átt við það
að fininá upp nýjar aðferðir
til höfdðs kaupmöninum eða
verzlumarfélöiguim, enda er
starfsemi neytendiasamtaika
mifciu ’úðtækari em það. sem
a? verzlum lýtur Öfluig neyt-
endast-arfsemi ætti fre'kar að
verða til þess að brúa bilið.
sem sbapazt hefur milli neyt
amdanj og þess. sem anna«*
dreifinjn vörmmar Vandaim-á1
in vrðn krufii t’il m-erg.iar mi’1
b”í að skapa jmræður uir. á-
kveðin efni o-g fimma þeim hag
kvæma lauisn T’lsamsur þes«
ara samtafca vrði fyrst og
fremst sá að verka sem fsram
farahreyfing á atriðí sem heild
'ina varðar oig sfcipta hvert
heitnili megimmáii."