Morgunblaðið - 30.03.2001, Blaðsíða 44

UMRÆÐAN
44 FÖSTUDAGUR 30. MARS 2001 MORGUNBLAÐIÐ
Í LJÓSI þess að um
90% Íslendinga horfa á
sjónvarp daglega og
eyða að jafnaði um
tveimur klukkustund-
um fyrir framan sjón-
varpið hefur orðið vart
mikils áhuga hérlendis
á stafrænu (digital)
sjónvarpi. Þó að staf-
rænt sjónvarp sé enn
ekki valkostur fyrir ís-
lenska áhorfendur er
stafrænt gagnvirkt
sjónvarp farið að njóta
mikilla vinsælda í lönd-
unum í kringum okkur.
Sem dæmi má nefna að
rétt um 25% Breta og
Frakka hafa aðgang að stafrænu
gagnvirku sjónvarpi og um 90% not-
enda nýta sér gagnvirknina reglu-
lega.
Stafræn útsending og
stafræn einkarás
Í fyrri greininni sem birtist um
stafrænt sjónvarp var fjallað um
muninn á stafrænu sjónvarpi ann-
arsvegar og stafrænu gagnvirku
sjónvarpi hinsvegar sem getur verið
stafræn útsending með bakaleið eða
stafræn einkarás með bakaleið.
Fjallað var stuttlega um þá þjónustu
sem notendur geta haft aðgang að í
gegnum gagnvirkt sjónvarp svo sem
tugi eða hundruð sjónvarpsrása,
ýmsa sjónvarpsleiki sem þeir geta
spilað við aðra sjónvarpsnotendur,
aðgang að Interneti, bankaþjónustu
og verslun í gegnum sjónarp auk
gagnvirkra auglýsinga svo eitthvað
sé nefnt. Stafrænt gagnvirkt sjón-
varp hvort heldur sem um er að ræða
stafræna útsendingu með bakaleið
eða stafræna einkarás býður því upp
á margskonar þjónustu sem ekki
hefur verið aðgengileg í sjónvarpi í
núverandi mynd.
Nágrannaþjóðir okkar hafa nú
flestar gefið út dagsetningu sem seg-
ir til um hvenær sjónvarpsstöðvar
eiga að slökkva á hliðrænu útsend-
ingum og hefja einvörðungu staf-
rænar útsendingar. Margar erlend-
ar sjónvarpsstöðvar hafa því hafið
stafrænar útsendingar á sjónvarps-
efni sínu og bjóða sumar upp á gagn-
virkni fyrir notendur. Sjónvarps-
stöðvar í nágrannalöndunum hafa
fengið nokkur ár til að undirbúa sig
Stafrænt gagn-
virkt sjónvarp
og nýir mögu-
leikar II
Davíð
Gunnarsson
Sjónvarp
Allir þeir nýju mögu-
leikar sem skapast með
stafrænni tækni, segja
Elfa Ýr Gylfadóttir og
Davíð Gunnarsson,
munu án efa fá marga
Íslendinga til að
skipta yfir í stafrænt
gagnvirkt sjónvarp
í náinni framtíð.
Elfa Ýr
Gylfadóttir
SÆLL Árni.
Fyrir þremur árum
skrifaði ég stuttan pistil
í Sunnlenska frétta-
blaðið um lýsingu á
Hellisheiði. Tilefnið var
samþykkt á aðalfundi
Sambands umferðarör-
yggisnefnda á Suður-
landi. Þar varpaði ég
fram nokkrum spurn-
ingum, sem ég hef ekki
fengið svar við ennþá.
Vegna áhuga þíns á að
vegurinn yfir Hellis-
heiði verði lýstur upp
geri ég ráð fyrir að þú
getir svarað mér strax
ef ég endurtek nokkrar
spurningar núna.
Hvað hafa orðið mörg alvarleg slys
á Hellisheiði sem lýsing hefði komið í
veg fyrir?
Hvað eru margir dagar á ári sem
lýsing yki öryggi umferðar yfir
Hellisheiði? Ég er ekki að spyrja um
hvort lýsingin flýtir fyrir umferð.
Hvað marga daga á ári eru að-
stæður þannig að lýsing skapaði
hættu af of hröðum akstri við afleitar
aðstæður? Þær aðstæður eru til
dæmis þegar fer saman snjókoma og
mikill skafrenningur.
Þá sæjust ljósin en ekki
snjóskaflarnir og bíl-
arnir sem eru fastir í
þeim.
Hvað sjást bílljós í
þoku miklu fyrr í vega-
lýsingu en í myrkri?
Er einhver sönnun
komin fyrir því að al-
varlegum umferðar-
slysum hafi fækkað á
Reykjanesbrautinni
eftir að lýsingin kom
þar?
Hvað er gert ráð fyr-
ir að reksturinn á ljósa-
dýrðinni muni kosta á
ári? Væri því fé ekki
betur varið í aukna löggæslu á þess-
ari leið?
Ég vil að þú íhugir nokkur atriði
áður en þú keyrir þetta mál áfram í
trássi við álit Vegagerðarinnar, en
talsmenn hennar hafa hingað til ekki
talið þetta forgangsverkefni. Fyrir
örfáum dögum fjallaði framkvæmda-
stjóri Umferðarráðs í Ríkisútvarpinu
um of mikinn ökuhraða miðað við að-
stæður. Það er mjög líklegt að lýsing
á Hellisheiði myndi einmitt skapa
þær aðstæður.
Opið bréf til
Árna Johnsen
Þorsteinn
Ólafsson
EINS og fram hefur
komið í fjölmiðlum
undanfarna daga í um-
fjöllunum um skýrslu
Rannsóknarnefndar
flugslysa (RNF) um
flugslysið í Skerjafirði
hinn 7. ágúst sl., hafa
flugrekstraraðilinn,
Leiguflug Ísleifs Otte-
sen (LÍO), og við-
haldsaðili flugvélar-
innar,
Flugvélaverkstæði
Guðjóns V. Sigurgeirs-
sonar, sýnt af sér óaf-
sakanlegt kæruleysi í
starfsemi sinni.
Eigandi flugvéla-
verkstæðisins er jafnframt tækni-
stjóri LÍO, svo og fjölda annarra
flugrekstraraðila, og ber því tví-
hliða ábyrgð. Svo alvarlegar ávirð-
ingar á starfsemi þessara aðila
koma fram í skýrslu RNF að þær
hljóta að leiða af sér sviptingu
rekstrarleyfa beggja aðilanna. Báð-
ir starfa þeir undir eftirliti Flug-
málastjórnar Íslands, en í 1. grein,
reglugerð nr. 441/1997 um flug-
málastjórn, skipulag og verkefni
segir: ,,Flugmálastjórn hefur eftir-
lit með því, að lögum, reglugerðum
og fyrirmælum um flugstarfsemi sé
framfylgt, með sérstakri áherslu á
flugöryggi.“ Flugöryggissvið flug-
málastjórnar, áður loftferðaeftirlit,
hefur m.a. eftirlit með viðhaldi og
skráningu flugvéla og skírteinaút-
gáfu, svo og með flugrekstri.
Í meginniðurstöðu skýrslu RNF,
tillögum í öryggisátt, er m.a. þeim
tilmælum beint til flugmálastjórnar
að bæta sig varðandi skráningu
notaðra loftfara; að koma á gæða-
kerfi fyrir starfsemi flugöryggis-
sviðs stofnunarinnar; að flugörygg-
issvið bæti sig varðandi formlegar
úttektir á flugrekendum og fram-
kvæmi þær samkvæmt viðurkennd-
um aðferðum gæðastjórnunar; að
flugmálastjórn bæti eftirlit sitt með
viðhaldsaðilum og að hún efli eft-
irlit sitt með mannflutningum í
tengslum við þjóðhátíðina í Vest-
mannaeyjum. Ljóst má vera af
þessu að flugmálastjórn hefur gjör-
samlega brugðist í hlutverki sínu.
Hvað skráningu
flugvélarinnar varðar,
þá hafa bæði flugmála-
stjóri og fram-
kvæmdastjóri flugör-
yggissviðs ítrekað
haldið því fram í fjöl-
miðlum að öll gögn
sem lágu til grundvall-
ar skráningu óhappa-
flugvélarinnar, TF–
GTI, hafi verið í stak-
asta lagi. Annað
kemur fram í skýrslu
RNF. Undirritaður
hefur undir höndum
öll umrædd gögn sem
útgáfa lofthæfiskír-
teinisins grundvallað-
ist á utan log-bækur flugvélarinnar,
en þeim mun hafa verið skilað til
eiganda. Við athugun á þeim koma í
ljós fjölmörg atriði sem alls ekki
voru í lagi og verða þau kynnt sér-
staklega. Það er alveg sama hversu
oft talsmenn flugmálastjórnar
halda því fram að skráningargögn
TF–GTI hafi veri í fullkomnu lagi –
sannleikurinn er annar. Hvað varð-
ar eftirlit með Vestmannaeyjaflugi
um þjóðhátíð er ljóst að a.m.k. sjö
manns frá flugmálastjórn, sumir
hátt settir, voru að störfum í Eyj-
um um síðustu verslunarmanna-
helgi. Hvað voru þeir að gera?
Kannski brekkusöngur formanns
samgöngunefndar hafi truflað hjá
þeim athyglina.
Í Morgunblaðinu 27. mars sl. og
Kastljósi sama dag vísa talsmenn
flugmálastjórnar og flugmálastjóri
allri gagnrýni frá sér og segja í
raun að flugmálastjórn treysti í
blindni á að allir sem koma að flug-
rekstri á Íslandi starfi samkvæmt
reglum og það sé ekki á hennar
könnu að fylgjast með að þeir geri
það í raun og veru, öðruvísi en með
því að taka þá út öðru hvoru (form-
leg úttekt á LÍO fyrir flugslysið var
síðast gerð í janúar 1998, þ.e. 2,5
árum fyrir slys, sbr. skýrslu RNF
bls. 10). Sem dæmi um starfshætti
flugmálastjórnar má nefna að í
skýrslu RNF segir orðrétt (liður
1.17.3.2, bls. 10): ,,RNF áleit fljót-
lega að hverjar svo sem orsakir
slyssins kynnu að vera þá hefðu
komið í ljós vísbendingar um
ákveðin atriði í flugrekstrinum sem
tafarlaust þyrfti að bregðast við.
Flugöryggissvið flugmálastjórnar
var látið vita af þessu með símtali
hinn 11. ágúst 2000.“ Flugmála-
stjórn brást við með því að senda
flugrekstrarstjórum landsins bréf
þar sem þeir voru áminntir að fara
nú að reglum... Flugmálastjórn
stærir sig síðan af því að hún sé
undir eftirliti erlendra aðila og hafi
hlotið bestu einkunn. Fyrir hvað?
Er ekki bara einfaldast að sam-
gönguráðherra drífi í að láta JAR-
OPS 1 reglurnar um minni flug-
vélar taka gildi, og við treystum
síðan bara öll því að allir fari að
þeim ströngu reglum. Þá er hægt
að leggja niður stóran hluta flug-
málastjórnar og nota fjármunina í
eitthvað þarfara, t.d. heilbrigðis-
kerfið. Þar veitir ekki af meiri fjár-
munum.
Það færi vel á því að flugmála-
stjóri gerði nú þjóðinni grein fyrir
því hvað hann telji hann sjálfan og
flugmálastjórn eiga að gera til að
sinna hlutverki sínu sbr. tilvitnun í
reglugerð 441/1997 hér að framan.
Ég vil minna hann á að það eru
borgaraleg réttindi þegna þessa
lands að geta treyst því að eftirlit
með öllu sem kemur að flugrekstri
á Íslandi sé með þeim hætti að
menn geti sest upp í flugvél sæmi-
lega vissir um að komast heilu og
höldnu á leiðarenda. Um leið vil ég
minna hann á að 5 borgandi farþeg-
ar TF–GTI gerðu það að kvöldi 7.
ágúst sl. Ég gerði það þegar sonur
minn bað leyfis til að fara á þjóðhá-
tíð í Eyjum.
Ljóst má vera að það sleifarlag
sem var á rekstri LÍO, meðal ann-
ars hvað varðar rekstur flugvélar-
innar TF–GTI þann rúma mánuð
sem hún var í rekstri á Íslandi, er
ekkert einsdæmi. Ekki heldur sú
staðreynd að önnur flugvél LÍO
flutti of marga farþega í a.m.k.
einni ferð sinni milli Eyja og Sel-
foss sama dag og slysið varð þrátt
fyrir 7 eftirlitsmenn frá flugmála-
stjórn á flugvellinum. Svo virðist að
a.m.k. sumir í flugrekstri á Íslandi
meti stöðuna þannig að þeir geti
hegðað sér eins og þeim sýnist; lítil
sem engin hætta sé á að flugmála-
stjórn verði þess vör. Eftirlit henn-
ar sé þess eðlis. Eftir höfðinu dansa
limirnir.
Eftir höfð-
inu dansa
limirnir
Jón Ólafur
Skarphéðinsson
Flugslys
Það eru borgaraleg rétt-
indi þegna þessa lands
að geta treyst því að
eftirlit með öllu sem
kemur að flugrekstri
á Íslandi, segir Jón
Ólafur Skarphéðinsson,
sé með þeim hætti að
menn geti sest upp í
flugvél sæmilega vissir
um að komast heilu og
höldnu á leiðarenda.
Höfundur er prófessor og
faðir fórnarlambs flugslyssins
í Skerjafirði.
Bankastræti 3,
sími 551 3635
Póstkröfusendum
24 stunda dag- og næturkrem
fyrir þurra og viðkvæma húð
Þú ert örugg með BIODROGA
BIODROGA
Lífrænar jurtasnyrtivörur