Morgunblaðið - 01.07.2001, Blaðsíða 18

LISTIR
18 SUNNUDAGUR 1. JÚLÍ 2001 MORGUNBLAÐIÐ
SAMOFIÐ minningum margra um
sumarkvöld við Tjörnina í Reykja-
vík er eflaust skilti á framhlið
Tjarnarbíós með áletruninni Light
Nights. Skilti þetta minnti Reyk-
víkinga á að nú var sumar og þeir
sem skildu ensku skildu einnig hina
íslensku merkingu orðanna, um
hina björtu íslensku sumarnótt. Að
baki skiltinu liggur heilt leikhús,
Ferðaleikhúsið, sem sett hefur upp
íslenska þjóðmenningarsýningu á
enskri tungu síðastliðin þrjátíu ár.
Sýningin mun hefja göngu sína aft-
ur í kvöld eftir árs hlé, en að þessu
sinni í Iðnó. Í kvöld er um sérstaka
hátíðarsýningu á Light Nights að
ræða, í tilefni af því að þrjátíu ár
eru liðin frá því að fyrsta upp-
færslan var sýnd. Kristín G. Magn-
ús er stofnandi og stjórnandi leik-
hússins ásamt eiginmanni sínum,
Halldóri Snorrasyni.
„Við stofnuðum Ferðaleikhúsið
árið 1965. Upphaflega var þetta
ferðaleikhús sem ferðaðist um
landið og sýndi, auk þess sem við
héldum margar sýningar í Reykja-
vík. Árið 1970 fengum við ótak-
markaðan aðgang til að sýna í
Glaumbæ, þar sem nú er Listasafn
Íslands, þegar ekki voru dansleikir.
Þá ákváðum við að prófa Light
Nights, enskumælandi leikhús. Ég
hafði lært í Bretlandi við Royal
Academy of Dramatic Art og unnið
í London í nokkur ár eftir það. Við
vorum átta í leikhópnum Light
Nights og ætluðum bara að prófa
þetta eitt sumar. En áður en maður
veit af eru árin orðin þrjátíu!“ segir
Kristín brosandi. „Á hverju einasta
sumri síðan þá höfum við sett sýn-
inguna upp með margvíslegu sniði,
fyrir utan í fyrra. Þá fór ég til Ed-
inborgar á listahátíðina þar og
setti upp sýningu eftir sjálfa mig
sem heitir The Apes’ Society. Mér
fannst við hæfi að gera eitthvað
annað á þrjátíu ára afmælinu og
það tókst mjög vel.“
Ferðaleikhúsið hefur áður tekið
þátt í listahátíðinni í Edinborg, og
þá með þrjá einþáttunga eftir Odd
Björnsson, og farið þrjár leikferðir
til Bandaríkjanna með Light
Nights. Einnig var barnaleikritið
„The Storyland“ eftir Kristínu sýnt
á leiklistarhátíð í The Arts Theatre
í West End í London. Síðar á þessu
ári verða haldnar þrjár sýningar á
Light Nights í Scandinavian House
í New York.
Í Iðnó í sumar
Light Nights-sýningin er í fyrsta
sinn í Iðnó í ár og fagnar Kristín
þeirri breytingu. „Iðnó er ákaflega
hlýlegur staður sem er búið að
gera fallega upp í gömlum stíl sem
myndar umgjörð utan um okkar
verk. Annað mjög jákvætt er að
þarna er hægt að borða ljúffengan
mat á skikkanlegu verði sem kall-
aður er Light Nights dinner. Fólk
getur komið þarna og notið kvölds-
ins og á björtu sumarkvöldi er
þetta náttúrulega einn fallegasti
staðurinn í Reykjavík. Það leggst
mjög vel í mig að sýna þarna,“ seg-
ir Kristín.
Light Nights-dagskráin hefur
breyst frá ári til árs þó að efnið sé
alltaf íslenskt en leikið á ensku.
„Fyrir hlé fáumst við meira við
þjóðsögur og eftir hlé eru víkingar,
Íslendingasögurnar og hvernig
fólk lifði hér áður fyrr. Markmið
sýningarinnar er að gefa erlendum
gestum innsýn í íslenska menningu.
En Íslendingar hafa líka haft mjög
gaman af þessu.“ Kristín mun í
sumar leika öll hlutverk Light
Nights, að undanskildum Djákn-
anum á Myrká sem Halldór tekur
að sér. Sýnt verður á sunnudags-
og mánudagskvöldum í júlí og
ágúst. „Þetta er ekki í fyrsta sinn
sem við höfum sýninguna með þeim
hætti að ég sé eini leikarinn og ég
ákvað að hafa það þannig núna,
meðal annars vegna þess að sviðið í
Iðnó er ekki stórt. Svo er maður
auðvitað aldrei einn, það eru ljósa-
maður og tæknimaður sem vinna
með mér. Svo hefur sonur okkar,
Magnús Snorri, lagt gríðarmikið af
mörkum til sýningarinnar. Hann
gerði til dæmis svokallað audio-
visual, skyggnusýningar sam-
tengdar við hljóð, sem ég sýni á
milli leikþátta.“
Leikhúsið við Tjörnina
Að sögn Kristínar hafa milli 600
og 700 listamenn komið að Light
Nights-sýningunum í gegnum árin
þrjátíu með einum eða öðrum hætti
en um þúsund manns að starfsemi
Ferðaleikhússsins frá upphafi.
Margir hafa því komið að þessu
sérstæða en rótgróna verkefni. „Ég
veit ekki til þess að verið sé að gera
sýningar svipaðar Light Nights í
öðrum löndum í heiminum. Þó eru
víða til leikhús í Evrópu í löndum
þar sem enska er ekki töluð sem
móðurmál, sem setja upp leiksýn-
ingar á ensku til að fleiri geti notið
þeirra. En þetta form, þar sem
saga landsins er sett í leikform, hef
ég hvergi séð annars staðar.“
Leiksýningin hefur ferðast
kringum Tjörnina og Vatnsmýrina
frá upphafi og sýnir nú á fimmta
staðnum. Upphaflega var sýningin
í Glaumbæ, svo í sal á Hótel Loft-
leiðum, þaðan lá leiðin að Frí-
kirkjuvegi 11 og svo í Tjarnarbíó
þar sem hún var sýnd lengst af, eða
í sautján ár. Nú er komið að fimmta
staðnum, í Iðnó, og verður sýnt öll
sunnudags- og mánudagskvöld í
júlí og ágúst.
Sýningin hefst án borðhalds kl.
20.30 en með borðhaldi hefst hún
kl. 19.15.
„Áður en maður veit af
eru árin orðin þrjátíu“
Kristín G. Magnús í hlutverki
sínu í Móðir mín í kví, kví sem er
hluti af sýningunni í ár.
ÍSLANDSLEIKHÚSIÐ tók til
starfa á Ísafirði mánudaginn 25. júní
með þátttöku 12 unglinga frá sex
þéttbýlisstöðum undir stjórn Mar-
grétar Eirar Hjartardóttur. Íslands-
leikhúsið er hugmynd Greips Gísla-
sonar nema á Ísafirði og fæddist í
framhaldi af velheppnuðu starfi ann-
arrar hugmyndar hans, Morrans, at-
vinnuleikhúss ungs fólks í Ísafjarð-
arbæ, undanfarin tvö sumur á
Ísafirði. Greipur er verkefnisstjóri
og hefur séð um undirbúning verk-
efnisins með dyggri aðstoð aðalsam-
starfsaðila þess, Gamla Apóteksins,
en hann hefur staðið óvenju stutt
miðað við hvernig kaupin gerast í
samskiptum við opinbera aðila.
12 þátttakendur frá
sex sveitarfélögum
„Íslandsleikhúsið er þannig hugs-
að að hvert sveitarfélag sem tekur
þátt leggur til tvo unglinga og þeir
koma saman hér á Ísafirði til und-
irbúnings og æfinga. Eftir æfingar í
eina viku hefjast sýningar á fjórum
gerðum sýninga, ein er sniðin fyrir
leikskóla, ein fyrir aldraða, ein fyrir
götuleikhús og jafnvel ein fyrir
vinnustaði. Lengd sýninganna er
sniðin að þörfum hvers og eins sem
og innihald,“ segir Greipur.
„Fyrir börnin verður unnið með
barnaleikrit, fyrir eldra fólkið verður
meira um tónlist og ljóð en nánari út-
færsla er í höndum leikstjórans
Margrétar Eirar sem ber listræna
ábyrgð á verkefninu. Sveitarfélögin
sjö eru Ísafjörður, Bolungarvík,
Kópavogur, Egilsstaðir, Sauðár-
krókur og Selfoss. Þau greiða leik-
endum vinnuskólalaun og sjá hópn-
um fyrir gistingu og uppihaldi
meðan hann dvelur á staðnum.“
Frumsýna á Ísafirði 29. júní
Opinber leikför Íslandsleikhússins
hófst á Ísafirði í gær með þátttöku á
götulitadegi Morrans.
„Við komum fyrst fram með Morr-
anum á götulistadegi hans og það á
vel við þar sem Morrinn er eins kon-
ar guðfaðir Íslandsleikhússins,“ seg-
ir Greipur. Nú leggur hópurinn svo
land undir fót til næsta sveitarfélags
og dvelur þar við sýningar og æfing-
ar næstu fjóra daga og svo koll af
kolli þar til öll sveitarfélögin sex hafa
fengið Íslandsleikhúsið í heimsókn.
Einnig kemur leikhópurinn til með
að dvelja á Hornafirði og á Akureyri
í einhvern tíma. Þann 1. ágúst lýkur
svo starfi Íslandsleikhússins með
sýningu í Reykjavík.
„Undirtektir sveitarfélaganna
voru góðar í upphafi og komust færri
að en vildu þar sem við treystum
okkur ekki til að hafa hópinn stærri.
Hugsanlega verður hann stærri
næsta sumar ef vel gengur og allir
verða ánægðir með árangurinn í
sumar,“ segir Greipur Gíslason
verkefnisstjóri Íslandsleikhússins.
Morgunblaðið/Halldór Sveinbjörnsson
Íslandsleikhús á Ísafirði.
Íslandsleikhúsið
hefur starfsemi
BÓKMENNTAHÁTIÐ Berlínar-
borgar 2001 var opnuð í sameig-
inlegu húsi norrænu sendiráðanna
á föstudag. Fyrr um daginn fór
fram ráðstefna í sameiginlega hús-
inu um stöðu bókaforlaga í Berlín
og tengsl stjórnmála, verslunar og
menningar. Ingimundur Sigfússon,
sendiherra Íslands, opnaði ráð-
stefnuna. Í ræðu sinni sagði hann
bókmenntir lengi hafa verið „dag-
legt brauð“ á Norðurlöndum.
Hvergi í heiminum sé skrifað, birt
og lesið jafn mikið og á Norð-
urlöndum, a.m.k. ef miðað sé við
höfðatölu. Snorra Edda, Kalevala
og fornsögurnar innihaldi boðskap
sem nái til allra.
Ráðstefnuna sóttu fulltrúar
þýskra bókaforlaga og bókaversl-
ana og voru viðskipta- og menning-
arráðherrar sambandslandsins
Berlínar meðal þeirra sem fluttu
erindi. Pallborðsumræðan sneri
m.a. að höfundarrétti, föstu bóka-
verði, bókasöfnum Berlínarborgar,
bókmenntastyrkjum og einnig
veltu menn því fyrir sér hvort
Berlínarborg gæti aftur orðið sú
miðstöð bókaútgáfu sem hún var á
3. áratugnum.
Til stóð að Gerhard Schröder,
kanslari Þýska sambandslýðveldis-
ins, flytti ræðuna „Togstreitu
stjórnmála og menningar“, en
kanslarinn hafði afboðað komu sína
daginn áður.
Að ráðstefnunni lokinni fóru
fram veisluhöld í sumarblíðu á
svæðinu milli sendiráða Norður-
landanna. Í ræðu sinni sagðist
sænski sendiherrann, Mats Hell-
ström, gleðjast yfir því hvað rithöf-
undar frá Norðurlöndum væru
mikið lesnir í Þýskalandi. Hann
rakti frásagnahefð Norðurlanda til
Íslendingasagnanna og minnti auk
þess á að Þýskaland sé það land
sem liggi næst Norðurlöndum,
menningarlega jafnt sem land-
fræðilega séð.
Í ræðu sinni sagði forseti þýska
sambandsþingsins, Wolfgang
Thierse, sem er verndari hátíðar-
innar, að spádómar um endalok
bókarinnar með tilkomu tölvutækni
hafi ekki ræst og að Bókamennta-
hátíð Berlínarborgar væri eitt af
mörgum dæmum sem staðfestu
það. Hann sagðist sannfærður um
að bókarformið, líkt og dagblaðið,
ætti eftir að lifa góðu lífi við hlið
stafrænna miðla, enda hafi tilkoma
sjónvarpsins hvorki þýtt endalok
útvarpsins né kvikmyndarinnar.
Thierse sagði lestur skemmta,
mennta og skerpa tilfinninguna
fyrir umhverfinu. Hann sagðist
gleðjast yfir því að opnunin færi
fram á þessu glæsilega svæði og
sagði samvinnu norrænu sendiráð-
anna til fyrirmyndar.
Sterk tengsl
Tengslin milli Þýskalands og
Norðurlandanna séu mun sterkari
en norrænir ferðabæklingar gefi til
kynna. Thierse minnti á að leikrit
Ibsens og Strindbergs hafi fengið
mjög góðar móttökur í þýskum
leikhúsum, og að öll þýsk börn
þekki ævintýri H.C. Andersens og
Astrid Lindgren. Hvað fullorðins-
bókmenntir varðar nefndi Thierse
fyrstan Halldór Laxness og síðan
Selmu Lagerlöf, Herman Bang og
hinn „umdeilda“ Knut Hamsun.
Hann sagði að á undanförnum ár-
um hefðu höfundar á borð við Pet-
er Hög og Jostein Gaarder náð
miklum vinsældum í Þýskalandi og
að yfirleitt væru fleiri norrænir rit-
höfundar en þýskir starfsbræður
þeirra á metsölulistum þýskra
bókaverslana. Þannig séu t.d. þrír
norrænir rithöfundar á nýjasta
metsölulista vikuritsins Spiegel en
ekkert þýskt skáld. Í kjölfarið
hefðu þýskir rithöfundar nú tæki-
færi til að læra það af starfsbræð-
um sínum á Norðurlöndum hvernig
maður gerist metsöluhöfundur í
Þýskalandi. Thierse lauk ræðu
sinni á því að opna 2. Bókamennta-
hátíð Berlínarborgar. Að lokum var
boðið upp á finnskan tangó og veit-
ingar. Á svæðinu voru flestir þeirra
fimmtán rithöfunda frá Norður-
löndum sem verða með upplestur á
Bebeltorgi um helgina, en þunga-
miðja hátíðarinnar er að þessu
sinni bókmenntir frá Norðurlönd-
um. Meðal íslenskra gesta voru
Jónína Michaelsdóttir, fulltrúi Bók-
menntakynningarsjóðs, og rithöf-
undarnir Einar Már Guðmundsson,
Andri Snær Magnason og Kristín
Marja Baldursdóttir.
Samhliða hátíðinni á Bebeltorgi
verða bókmenntauppákomur á
nokkrum öðrum stöðum í Berlín og
er búist við því að um 100.000
manns sæki hátíðina.
Bókmenntahátíð Berlínarborgar 2001 opnuð
„Spádómar um endalok
bókarinnar hafa ekki ræst“
Berlín. Morgunblaðið.
Kristín Marja Baldursdóttir, Einar Már Guðmundsson, Andri Snær
Magnason og Jónína Michaelsdóttir, fulltrúi Bókmenntakynningarsjóðs.
Ingimundur Sigfússon, sendiherra Íslands, Wolfgang Thierse, forseti
þýska sambandsþingsins, og Peter Schneider rithöfundur.
Morgunblaðið/Davíð Kristinsson