Morgunblaðið - 15.03.2002, Síða 42

MINNINGAR
42 FÖSTUDAGUR 15. MARS 2002 MORGUNBLAÐIÐ
✝ Elínborg Ágústs-dóttir fæddist í
Mávahlíð í Fróðár-
hreppi á Snæfellsnesi
17. september 1922.
Hún lést á dvalar-
heimilinu Hrafnistu í
Reykjavík miðviku-
daginn 6. mars síðast-
liðinn. Foreldrar
hennar voru hjónin
Þuríður Þorsteins-
dóttir, f. í Sjávargötu
í Njarðvík 10.7. 1899,
d. 9.4. 1976, og Ágúst
Ólason, f. á Stakk-
hamri í Miklaholts-
hreppi 21.8. 1897, d. 13.9. 1975.
Systkini Elínborgar eru Jóna Unn-
ur, f. 30.6. 1925, Þorsteinn, f. 6.3.
1929, Ragnar, f. 16.3. 1931, Hólm-
fríður, f. 20.5. 1933, og Leifur Þór,
f. 27.11. 1943.
Árið 1941 giftist Elínborg Böðv-
ari Bjarnasyni, byggingarmeistara
og byggingafulltrúa Ólafsvíkur-
hrepps, f. 30.3. 1911, d. 15.5. 1986.
Elínborg og Böðvar hófu búskap á
Borg í Ólafsvík 1941, síðan byggðu
þau húsið Borgartún sem nú er
Grundarbraut 12 og fluttu þangað
1955. Þau slitu samvistum 1971.
Börn Elínborgar og Böðvars eru:
1) Auður leiðbeinandi, f. 17.3. 1941,
gift Kristófer Jónassyni vélgæslu-
manni, f. 12.4. 1935. Þau eru búsett
í Ólafsvík. Börn þeirra: a) Lilja, f.
1.9. 1957, gift Halli Skúlasyni, börn
þeirra eru Auður og Hallur. b) Jón-
as, f. 18.2. 1959, kvæntur Hafdísi
Bylgju Konráðsdóttur, börn þeirra
eru Íris og Kristófer. c) Böðvar, f.
4.1. 1966, kvæntur Lucille Terry,
börn þeirra eru Flores Axel og
India Bríet. d) Þorleifur, f. 16.11.
1972. 2) Sturla samgönguráð-
herra, f. 23.11. 1945, kvæntur Hall-
gerði Gunnarsdóttur laganema, f.
13.12. 1948. Þau eru búsett í Stykk-
ishólmi. Börn þeirra eru: a) Gunn-
ar, f. 17.7. 1967, sambýliskona hans
er Guðrún Margrét Baldursdóttir,
dóttir þeirra er Borghildur, b) El-
ínborg, f. 21.12. 1968, gift Jóni Ás-
geiri Sigurvinssyni, dóttir þeirra
er Hallgerður Kol-
brún, c) Ásthildur, f.
10.6. 1974, d) Böðvar,
f. 12.6. 1983, og e)
Sigríður Erla, f. 8.7.
1992. 3) Snorri raf-
virki, f. 17.6. 1947,
kvæntur Guðlaugu
Önnu Ámundadóttur
verslunarmanni, f.
26.1. 1947. Þau eru
búsett í Ólafsvík.
Dætur þeirra eru: a)
Elín, f. 18.2. 1970,
gift Pálmari Einars-
syni. Dætur hennar
eru Margrét Sif og
Karen Anna Sævarsdætur. b) Inga,
f. 29.12. 1972, gift Árna Birgissyni.
Þeirra börn eru Andrea Valdís og
Snorri. c) Þuríður, f. 15.6. 1977, í
sambúð með Arnari Þór Ragnars-
syni. Dóttir þeirra er Ragna Stein-
unn.
Elínborg stundaði nám við Hér-
aðsskólann í Reykholti. Hún tók
mikinn þátt í félagsmálum og var
ein af stofnendum Kvenfélags
Ólafsvíkur og formaður þess um
árabil. Hún var einnig félagi í
slysavarnadeildinni Sumargjöf í
Ólafsvík. Þá starfaði Elínborg með
Leikfélagi Ólafsvíkur þar sem hún
var virkur félagi og lék mörg hlut-
verk í leikritum sem félagið setti
upp. Hún starfaði sem formaður
orlofsnefndar húsmæðra í mörg ár
og stjórnaði orlofsdvöl kvenna
m.a. á Búðum á Snæfellsnesi, Stað-
arfelli og Laugum í Dalasýslu og
Hrafnagili í Eyjafirði. Eftir að hún
flutti til Reykjavíkur starfaði hún
m.a. á barnaheimili Landsspítalans
meðan heilsan leyfði. Sambýlis-
maður Elínborgar frá 1974 var
Sigurvin Finnbogason verkstjóri,
f. í Bolungarvík 28.5. 1918, d. 14.4.
2001. Þau bjuggu á Kaplaskjóls-
vegi 41 í Reykjavík þar til þau
fluttu á Hrafnistu í Reykjavík árið
1996.
Útför Elínborgar fer fram frá
Ólafsvíkurkirkju í dag og hefst at-
höfnin klukkan 14. Jarðsett verður
á Brimilsvöllum.
Drottinn vakir, Drottinn vakir
daga’ og nætur yfir þér.
Blíðlynd eins og besta móðir
ber hann þig í faðmi sér.
Allir þótt þér aðrir bregðist,
aldrei hann á burtu fer.
Drottinn elskar, – Drottinn vakir
daga og nætur yfir þér.
(Sigurður K. Pétursson.)
Tengdamóðir mín, Elínborg
Ágústsdóttir frá Mávahlíð, lést mið-
vikudaginn 6. mars sl. Hún átti þá
trúarvissu sem glöggt kemur fram í
sálminum Drottinn vakir eftir sveit-
unga hennar, Sigurð Kristófer Pét-
ursson. Sú sterka trú létti henni
marga raun um ævina, ekki síst í
langvarandi veikindum. Hún lagði í
erfiðar skurðaðgerðir erlendis
bjartsýn, en tilbúin að taka því sem
að höndum bæri, sátt við guð og
menn.
Það var á skírdagskvöldi fyrir
hartnær 36 árum, að mig bar fyrst
að garði í hennar húsi. Hún tók á
móti mér, unglingnum, með glað-
værð og hispursleysi og bauð mér
strax að borða kvöldverð með fjöl-
skyldunni. Vafalaust hefur Elín-
borgu þótt við sonur hennar fullung
til að hefja búskap og barneignir en
hún nefndi það aldrei en leiðbeindi
mér við barnauppeldi og heimilis-
hald þegar henni þótti þörf á.
Tvö sumur dvaldi ég á heimili
tengdaforeldra minna, Elínborgar
og Böðvars Bjarnasonar, fyrst með
eitt barn en seinna sumarið voru
þau tvö. Þau hjónin vildu allt fyrir
okkur unga fólkið gera og sem
dæmi um það gengu þau úr her-
bergi fyrir okkur svo að sem best
færi um okkur ungu hjónin og börn-
in. Mikill erill var á heimilinu og
gestakomur tíðar. Sjaldan var svo
að eingöngu heimilsfólk settist að
matar- eða kaffiborði, ættingjar, ná-
grannar og sveitungar voru daglegir
gestir og öllum var borinn beini.
Á þessum árum tóku tengdafor-
eldrar mínir virkan þátt í félagsmál-
um í Ólafsvík. Böðvar var umsvifa-
mikill byggingarmeistari, hann var
hreppsnefndarmaður og byggingar-
fulltrúi í ört vaxandi bæjarfélagi.
Elínborg var ein af stofnendum
Kvenfélags Ólafsvíkur og um tíma
formaður þess, tók þátt í starfi
Leikfélags Ólafsvíkur og lék í mörg-
um uppfærslum þess og síðast en
ekki síst var hún formaður í Orlofs-
nefnd húsmæðra á Snæfellsnesi.
Formennskan í Orlofsnefndinni
leiddi til þess að hún tók að sér að
stjórna orlofsvikum húsmæðra á 7.
og 8. áratugnum. Í fyrstu voru or-
lofsvikurnar haldnar á Búðum í
Staðarsveit en síðar á Staðarfelli og
á Laugum í Dölum. Seinna varð hún
starfsmaður Orlofsnefndar hús-
mæðra í Reykjavík og stjórnaði or-
lofsvikum á hennar vegum á
Hrafnagili í Eyjafirði og á Laug-
arvatni. Elínborg kynntist við þetta
fjölda kvenna bæði á Snæfellsnesi
og í Reykjavík og eignaðist vináttu
þeirra og þakklæti. Í orlofsvikunum
nutu húsmæður hvíldar og skemmt-
unar og oft komu í ljós áður óþekkt-
ir hæfileikar kvenna til að stíga á
svið og lesa ljóð, sögur eða setja upp
lítinn leikþátt. Í þessu starfi kom
sér vel að Elínborg var sviðsvön og
ekki síður að hún var mikill ljóða-
unnandi og vel lesin í þeim.
Elínborg var bókhneigð, en eins
og títt var um fólk af hennar kyn-
slóð átti hún ekki kost á langri
skólagöngu. Eftir að barnaskóla-
námi lauk var hún einn vetur í Hér-
aðsskólanum í Reykholti og eign-
aðist þar vinkonur sem hún bast
ævilöngum vináttuböndum. Elín-
borg minntist vetursins í Reykholti
ætíð með gleði.
Elínborg var ung þegar hún gift-
ist og tók við húsmóðurstarfi í Ólafs-
vík. Á þeim árum tíðkaðist í sjáv-
arþorpum að fólk væri með kýr og
kindur til að tryggja mjólk og kjöt
til heimilisins.
Tengdaforeldrar mínir voru þar
engin undantekning og það kom að-
allega í Elínborgar hlut að sinna
skepnunum og fórst henni það vel
úr hendi enda alvön þeim störfum á
búi foreldra sinna. Hún hafði gengið
til útiverka með föður sínum og fall-
ið það vel.
Elínborg og Böðvar stofnuðu
heimili sitt í gamla læknishúsinu á
Borg í Ólafsvík en byggðu síðar hús
í túnfætinum og nefndu Borgartún.
Heimilið var mannmargt, auk þeirra
hjónanna og barna þeirra þriggja
bjuggu á heimilinu bræður þeirra
hjóna sem stunduðu vinnu í Ólafsvík
auk ættingja og sveitunga sem
fengu þar vist oft vikum og mán-
uðum saman. Sumir heimilismanna
stunduðu sjó og á þeim árum þurftu
sjómenn að hafa með sér bitakassa
með nesti til dagsins. Sú vinna sem í
því fólst lenti að sjálfsögðu á hús-
móðurinni.
Húsið á Borg var á þessum tíma
tvíbýlishús og bjó fjölskyldan þar
ásamt hjónunum Önnu Þórðar-
dóttur og Eyjólfi Snæbjörnssyni og
dætrum þeirra. Sú sambúð
einkenndist af gagnkvæmri vináttu
og virðingu og börnin léku sér
saman eins og systkini. Elínborg
minntist þeirra hjóna ætíð með
þakklæti.
Elínborg var heilsuhraust framan
af ævi en aðeins 45 ára að aldri tók
hún hjartasjúkdóm sem breytti
miklu í lífi hennar. Hún gekkst
undir mikla aðgerð erlendis sem
tókst vel miðað við tækni þess tíma
en bjó við skerta heilsu eftir það og
tvær aðrar stórar hjartaaðgerðir
gekkst hún undir allmörgum árum
síðar.
Skilnaður varð með þeim hjónum
eftir þrjátíu ára hjónaband og El-
ínborg flutti til Reykjavíkur. Hún
vann við leikskóla ríkisspítalanna
meðan heilsan leyfði. Það starf átti
vel við Elínborgu. Henni lét vel að
umgangast börn og hafði mikinn
áhuga á uppeldismálum. Barna-
börnum sínum sýndi hún mikla ást-
úð og umhyggju. Hún las fyrir þau,
kenndi þeim bænir og vers og síðast
en ekki síst sagði hún þeim sögur.
Sögurnar voru stundum frá upp-
vaxtarárunum í Mávahlíð en oftar af
bernskubrekum barna hennar og
samferðafólki í Ólafsvík á árum áð-
ur. Barnabörnunum þótti alltaf jafn-
gaman að heyra frá þessum löngu
liðnu dögum. Atburðir liðins tíma
urðu ljóslifandi í frásögn hennar svo
oft þótti áheyrandanum sem hann
hefði sjálfur verið á vettvangi og
upplifað atvikið. Hún fylgdist vel
með hverju barnabarni og vildi vita
hvað hvert og eitt tók sér fyrir
hendur hverju sinni. Síðustu árin
var það hennar mesta gleði að fylgj-
ast með yngstu börnunum í fjöl-
skyldunni og fá þau í heimsókn.
Árið 1974 hóf Elínborg sambúð
með Sigurvini Finnbogasyni verk-
stjóra. Heimili þeirra var á Kapla-
skjólsvegi 41 í Reykjavík. Þau fluttu
á Hrafnistu í Reykjavík árið 1996.
Sigurvin lést sl. vor.
Ég kveð tengdamóður mína með
virðingu og þakklæti fyrir ást henn-
ar og umhyggju fyrir mér og mín-
um.
Þegar æviröðull rennur,
rökkvar fyrir sjónum þér,
hræðstu eigi, hel er fortjald,
hinum megin birtan er.
Höndin, sem þig hingað leiddi,
himins til þig aftur ber.
Drottinn elskar, – Drottinn vakir
daga’ og nætur yfir þér.
(Sigurður K. Pétursson.)
Hallgerður Gunnarsdóttir.
Elskuleg amma mín, Elínborg
Ágústsdóttir, er látin. Hún ólst upp í
Mávahlíð í Fróðárhreppi á ástríku
heimili foreldra sinna, Þuríðar Þor-
steinsdóttur húsfreyju og Ágústar
Ólasonar pósts. Náttúrufegurð er
mikil í Mávahlíð. Gegnt bænum vak-
ir fannhvítur Snæfellsjökull og bæj-
arhúsin speglast í Mávahlíðarvaðl-
inum. Úr eldhúsglugganum blasir
Hlíðin við og snarbrattur Búlands-
höfðinn innar, þar sem þræða þurfti
einstigi af stakri varkárni til að
komast fyrir Höfðann heilu og
höldnu. Af bæjarstæðinu er horft út
á bláan Breiðafjörðinn, sem gat
heldur betur orðið úfinn ef blés. Lít-
il stúlka óx úr grasi á þessu forna
býli og fuglarnir, lömbin, hestarnir
og hundurinn á bænum áttu hug
hennar allan. Henni þótti gaman að
ganga upp í Fjall eða gleyma sér hjá
kríunum niðri á Rifinu og við Vað-
alinn, ellegar að skottast í kringum
hann afa sinn í útihúsunum eða
hlusta á hana ömmu sína segja sér
sögu. Á kvöldin þegar gengið var til
náða dró hún að sér ilminn af píp-
unni hennar ömmu Lilju.
Amma mín var elst í hópi sex
systkina og bar þess nokkur merki
alla tíð að vera forystusauður og
frumburður foreldra sinna. Hún var
hörð af sér, sagði skoðanir sínar af-
dráttarlaust og átti sérlega auðvelt
með að segja fólki til verka og fá
það til að vinna með sér og/eða fyrir
sig. Það kom líka snemma í ljós
hvað hún var glaðvær, rösk, sterk
og úrræðagóð. Á þessa eðliskosti
reyndi þegar hún fór í svaðilfarir
fyrir foreldra sína í þeim tilgangi að
leita uppi hross eða fé. Hún þótti
góður leiðsögumaður fyrir hinn
hættulega Höfða og ekki síðri send-
ill í kaupstaðarferðir til Ólafsvíkur.
Þetta fór hún ýmist ríðandi eða fót-
gangandi.
Það átti sérlega vel við hana að
sinna útiverkum og hirða um skepn-
ur. Dýrum tengdist hún nánum
böndum sem einkenndust af virð-
ingu og væntumþykju, enda urðu
þau miklir vinir hennar. Heimilis-
dýrin í Mávahlíð á æskuárum ömmu
breyttust með tímanum í lifandi
persónur, sem við barnabörnin
fengum að kynnast í sögum, sem
amma festi á blað síðar á lífsleiðinni.
Þegar ég man fyrst eftir mér
höfðu Böðvar afi minn og amma slit-
ið samvistir. Þau höfðu verið búsett
í Ólafsvík þar sem börnin þeirra
Auður, Sturla og Snorri ólust upp. Í
Ólafsvík hafði amma mín látið að sér
kveða með sinni smitandi glaðværð
og persónutöfrum. Hún var um
skeið potturinn og pannan í starfi
leikfélagsins, tók virkan þátt í starfi
kvenfélagsins og var um hríð for-
maður þess. Amma gerði sér vel
grein fyrir því hve miklar annir
íþyngdu mörgum konum og beitti
sér fyrir því að opnaður yrði gæslu-
völlur fyrir börn í plássinu. Hún
beitti sér ekki einungis fyrir því að
„rólóinn“ yrði opnaður heldur tók
hún að sér að sjá um hann. Það var
eins með börnin og dýrin, þau
hændust að ömmu. Þeir sem ómálga
voru fundu hjá henni þá hlýju og yf-
irvegun sem kallar fram traust og
ró.
Eftir að amma mín varð eigin-
kona og móðir urðu kjör húsmæðra
henni nokkuð hugleikin. Hún lagði
sig fram um að ala börnin sín vel
upp og siða þau til. Á sama tíma og
amma mín bar djúpa virðingu fyrir
starfi kvenna gerði hún sér einnig
grein fyrir að konur þyrftu á því að
halda að taka sér frí frá vinnunni
sinni, heimilinu, og lyfta sér upp.
Hún var virk í því ævintýri sem á 7.
og 8. áratugnum var nefnt „orlof
húsmæðra“. Amma Bogga tók að
sér að stýra mörgum slíkum orlofs-
vikum. Ár eftir ár söfnuðust konur
saman á Búðum, Laugagerði, Laug-
um, Staðarfelli, á Hrafnagili og víð-
ar í þeim tilgangi að skemmta sér og
hvíla sig. Á þessum vettvangi tengd-
ust konur hvaðanæva af landinu
sterkum böndum og á milli þeirra
myndaðist vinátta sem fylgdi þeim
ævina á enda.
Það var mikið áfall þegar amma
Bogga, þessi kraftmikla og hrífandi
kona, missti heilsuna 45 ára gömul.
Haustið 1967 kom í ljós að hún var
orðin hjartveik og þurfti að fara ut-
an í stóra hjartaaðgerð. Til allrar
lukku gekk aðgerðin vonum framar
og amma komst til nokkurrar heilsu
á ný, en gekk aldrei heil til skógar
þaðan í frá. Þessi fyrsta hjartaað-
gerð sem amma fór í til Edinborgar
reyndist ekki vera sú síðasta, því
tvisvar sinnum enn þurfti hún að
leggja land undir fót til að leggjast á
skurðarborðið hjá hjartasérfræð-
ingum í Bretlandi. Í veikindum
sínum og mótlæti leitaði hún styrks
í trúnni á góðan Guð og í bæninni
sem leiddi hana yfir sérhverja
torfæru. Sálmabókina sína hafði hún
alltaf nærri sér og stakk henni í
veskið sitt á ferðalögum eða ef hún
þurfti að leggjast á sjúkrahús.
Persónulega á ég ömmu minni og
nöfnu mikið að þakka. Hún hefur
leitt mig í gegnum lífið og verið mér
einlæg vinkona. Hún mótaði mig um
leið og hún var mér fyrirmynd. Hún
reyndist mér bæði skilningsrík og
örlát, hvort sem ég var spurult
barn, ástfanginn unglingur eða full-
tíða kona og móðir. Hún kenndi mér
að biðja, fara með ljóð og meta góð-
an skáldskap. Hún kenndi mér líka
að drekka sterkt kaffi og hversu
dýrmætt það er að gefa sér tíma til
að vera með fólkinu, sem er manni
kært.
Þrátt fyrir að lífið færi ekki ávallt
um ömmu mína mjúkum höndum
erum við barnabörnin hennar svo
heppin að eiga minningar um
ástríka ömmu og sjálfstæða og
sterka konu, sem tók okkur alltaf
opnum örmum. Þessar minningar
ylja okkur nú þegar komið er að
kveðjustund og vonin um komandi
endurfundi veitir okkur styrk.
Elínborg Sturludóttir.
Elsku amma.
Sárt er að líta
sætið auða,
heyra ekki rödd þína
hljóma lengur.
Stirðnuð er mundin,
styrk er veitti,
græddi sjúka
og gladdi snauða.
(Þórhildur Sveinsd.)
Efst í huga okkar þegar við
kveðjum þig er þakklæti fyrir allt
sem þú varst okkur, gerðir fyrir
okkur og hugsaðir til okkar. Ávallt
vorum við velkomin á heimilið þitt
bæði í stuttar heimsóknir og til
lengri dvalar. Það var þér mikið
hjartans mál að við gengjum
menntaveginn og þegar við sem
unglingar komum til Reykjavíkur í
skóla varst þú öll af vilja gerð að
greiða götu okkar og vildir helst að
við dveldum sem mest hjá þér. Mik-
ið varstu líka glöð þegar við eign-
uðumst okkar heimili og er við kom-
um í heimsóknir með börnin okkar
þá ljómaðir þú.
Heitasta óskin þín er fór að vora
var að komast í heimahagana í
Mávahlíð. Þegar þú komst með okk-
ur vestur varstu óþreytandi við að
fræða okkur um fjöll, firði og voga
sem ekið var hjá. Sveitin þín var
þér alltaf ofarlega í huga og sagðir
þú okkur margar sögur af því þegar
þú varst barn og saman bjuggu þrír
ættliðir í gamla torfbænum í Máva-
hlíð. Við eigum örugglega oft eftir
að lesa sögurnar sem þú skrifaðir
um æskuárin í sveitinni þinni.
Elsku amma, þú hafðir ákveðnar
skoðanir á hlutunum og varst trú
þinni sannfæringu. Þú varst mikil
félagsvera og vildir helst hafa sem
mest líf í kringum þig. Þegar þú
fluttist frá Mávahlíð til Ólafsvíkur
og varst komin með heimili og fjöl-
skyldu fórstu að starfa með leik-
félaginu, varst einn af stofnendum
kvenfélagsins og stóðst fyrir að
stofnaður yrði barnaleikvöllur. Þú
eignaðist margar vinkonur í störfum
þínum fyrir húsmæðraorlofið og
naust samverustundanna með þeim.
Þú virtist alltaf hafa tíma til að
sinna þessum áhugamálum þínum
þó svo að heimilið væri mannmargt.
En svo brást heilsa þín. Þú, þessi
sterka kona, þurftir að fara í þrjár
erfiðar hjartaaðgerðir til útlanda.
Eftir það varstu oft veik og þá var
gott að geta endurgoldið þann
stuðning sem þú hafðir alltaf sýnt
okkur.
Það er ómetanlegt að hafa átt
svona góða ömmu eins og þig sem
bar hag allra í fjölskyldunni fyrir
brjósti. Við söknum þín sárt og
munum ylja okkur við minningar
um þig alla ævi.
Lilja, Jónas, Böðvar
og Þorleifur.
ELÍNBORG
ÁGÚSTSDÓTTIR
 Fleiri minningargreinar um El-
ínborgu Ágústsdóttur bíða birt-
ingar og munu birtast í blaðinu
næstu daga.