Morgunblaðið - 11.07.2002, Blaðsíða 32

UMRÆÐAN
32 FIMMTUDAGUR 11. JÚLÍ 2002 MORGUNBLAÐIÐ
Þ
annig var að um síð-
ustu helgi ákvað fjöl-
skyldan að bregða sér
út fyrir borg-
armörkin. Þar sem
ein helgi er frekar takmörkuð í
lengd ákváðum við að taka stefn-
una á einhvern stað sem væri
stutt frá bænum en samt þess eðl-
is að hann freistaði ekki kóf-
drukkinna ungmenna í leit að
útihátíðarstemningu. Eftir nokk-
urt japl, jaml og fuður var ákveðið
að stefna á Úlfljótsvatn.
Staðurinn uppfyllti allar okkar
óskir og við höfðum það óskaplega
notalegt. Reyndar rigndi töluvert
framan af en það var bara gott því
að lóðrétt, hlý
rigningin sló
aðeins á
hroka mý-
flugnanna
sem greini-
lega litu á
tjaldstæðið
sem sitt yfirráðasvæði. Á sunnu-
deginum var öll rigning hins veg-
ar fyrir bí. Við það var engu líkara
en að æði rynni á þessar litlu
skepnur sem mættu tvíefldar til
leiks og hömuðust við að sjá fjöl-
skyldunni fyrir húðskreytingu
sem klæjaði talsvert undan.
Þegar heim var komið dreif ég
mig í apótek til að kaupa eitthvað
við flugnabitinu. Það var þar sem
ég rak augun í kassa með marg-
litum glossstaukum, sem raðað
var eftir ávöxtum sem gljáinn dró
lit, lykt og bragð sitt af. Það var
eitthvað við þetta gloss sem fang-
aði athygli mína og eftir nokkurt
hik áttaði ég mig á staðreyndum
málsins: Þetta var nákvæmlega
eins gloss og stóra systir gaf mér
á fermingardaginn minn!
Glossið atarna, sem bæði var
með jarðaberjalykt og -bragði,
var fyrsta snyrtivaran sem ég
eignaðist um ævina. Reyndar gaf
systir mín mér líka augnablýant
og maskara og þessi amboð voru
svo notuð á afar hófsaman hátt til
að púkka upp á útlit fermingar-
barnsins.
Og ekki veitti nú af! Ég var ný-
frelsuð frá járnbrautarteinum
sem hafði verið komið fyrir á
framtönnunum á mér nokkrum
misserum áður. Auðvitað var lagt
ofurkapp á að þeir hyrfu fyrir
þennan stóra dag og það hafðist
með um það bil viku fyrirvara.
Einhvern veginn fannst mér ég
nú samt hálfálkuleg um munninn
og því fannst mér hið glæsilega
gloss sannkallaður bjargvættur á
örlagastundu.
Ekki hjálpaði hárið heldur til.
Ég hafði nokkrum árum áður
sannfært mömmu um að síður
lubbinn yrði að fjúka vegna
óbærilegs sársauka við kemb-
ingar og þótt ég hefði byrjað að
safna að nýju nokkrum mánuðum
fyrir ferminguna var strýið á
toppstykkinu hvorki fugl né fisk-
ur þegar til kastanna kom. Björg-
unaraðgerðin átti að vera perm-
anent, sem gripið var til skömmu
fyrir fermingardaginn og þrátt
fyrir að það leiddi af sér krullur,
sem voru svo kröftugar að strák-
arnir jörmuðu á mig á skólagöng-
unum, bar sléttur haddurinn þær
ofurliði á aðeins nokkrum dögum
þannig að allt lak úr og lokkarnir
hurfu eins og dögg fyrir sólu.
Mamma reddaði þó greiðslunni
fyrir horn með krullujárni og eftir
að stóra systir hafði farið fimum
fingrum um trýnið á mér með
nýju málningargræjunum gat ég
bara nokkuð skammlaust gengið
inn kirkjugólfið ásamt skólasystk-
inum mínum.
Á eftir var auðvitað fínerís
veisla og ennþá fínni gjafir. Ég
fékk ósköpin öll af viðlegudóti,
meðal annars forláta bakpoka og
svefnpoka sem enn eru í fullri
notkun. Eitthvað var um skart-
gripi og peningagjafirnar gerðu
samtals 16 þúsund krónur sem
mér þótti vera mikill peningur
enda dugðu aurarnir fyrir svell-
þykkum gönguskóm af bestu gerð
og vel það. Skótauið var síðan ætl-
að fyrir gönguferð á Hornstrandir
sem framundan var um sumarið.
Þetta var fyrsta bakpokaferðin
mín og ég fór hana með pabba og
níu öðrum fílefldum karlmönnum
sem höfðu skráð sig í ferðina.
Reyndar var einn þeirra bara tólf
ára en hann hafði oft farið í svona
ferðir áður og var því alvanur.
Það er skemmst frá því að segja
að ferðin varð mér mannraun svo
um munaði. Hún byrjaði með
þeim ósköpum að óveður geisaði
daginn sem við tókum ferjuna
Fagranesið frá Ísafirði til Að-
alvíkur. Ferðinni var þó ekki af-
lýst heldur einkenndist hún af ör-
magna mannsmyndum sem lágu
hver um aðra þvera í þeim örfáu
kojum sem voru í boði um borð í
dallinum.
Til Aðalvíkur komumst við þó
þar sem slegið var upp tjöldum og
hvílst yfir nóttina en engu síður
var undirritaður göngugarpur
hálfglær af sjóriðu daginn sem
arkað var af stað. Ég var óskap-
lega þreytt og fótafúin strax í
upphafi ferðar og ekki bætti
hreysti ferðafélaga minna úr skák
því mér fannst sem geyst væri yf-
ir hvert stórfjallið á fætur öðru á
ofurhraða, sem litlir kvenfætur
mínir höfðu ekki nokkra burði til
að fylgja eftir.
Dagana á eftir fengum við
sýnishorn af öllum þeim veðurteg-
undum sem land vort hefur upp á
að bjóða. Víst fengum við sól en
við fengum líka rigningu, slag-
viðri, snjóhríð og hressilegt rok
sem auðvitað stóð beint í fangið.
Ég veit ekki hvernig mér tókst
að lifa þetta ferðalag af en ein-
hvern veginn komst ég á áfanga-
stað. Fársjúk af unglingaveiki og
ofreynslu lofaði ég sjálfri mér há-
tíðlega að ég skyldi aldrei fara í
svona göngu aftur.
Ég stóð nú ekki við það og hef
bæði lent í hríðarbyl um miðja
nótt í Hrafntinnuskeri á leið um
Laugaveginn og vafrað um
Fimmvörðuhálsinn í þeirri þétt-
ustu þoku sem ég hef kynnst. Og
vopnuð mýbitssmyrslinu og gloss-
inu góða sem ég festi kaup á í apó-
tekinu á dögunum ætla ég að
leggja upp í göngu nú um helgina
þrátt fyrir votviðrisspár. Ég hef
þá alltaf minningar um lamba-
krullur og járnbrautarteina til að
orna mér við á leiðinni.
Gloss og
gönguferðir
Bein tengsl geta verið á milli
mýflugnabits, varagljáa með
jarðarberjabragði, fermingar,
járnbrautarteina, lambakrullna,
16 þúsund króna og örvæntingarfullrar
göngu um Hornstrandir. Ég skal reyna
að útskýra hvernig.
VIÐHORF
Eftir Bergþóru
Njálu Guð-
mundsdóttur
ben@mbl.is
UM ÞESSAR mund-
ir er verið að leika afar
sérkennilegt leikrit í
fjármálaheiminum á
Íslandi. Aðalleikendur
eru 5 strengjabrúður,
sem stjórnað er af
bankastjóra þess virðu-
lega ríkisbanka Búnað-
arbanka Íslands hf. Og
viðfangsefnið er sígilt,
græðgin.
Leikritið gengur út á
það, að fimm, af rúm-
lega ellefu hundruð
stofnfjáreigendum
Sparisjóðs Reykjavík-
ur og nágrennis, með
alþingismann sem mál-
pípu, vilja ekki, að stjórn SPRON
framfylgi einróma samþykkt aðal-
fundar ársins 2002 um að breyta
sjóðnum í hlutafélag, skv. ákvæðum
nýlega settra laga. Í staðinn freista
þeir að kollvarpa þessari ákvörðun
og hagnast sjálfir sem mest. Með
þetta að leiðarljósi leita þeir eftir
hugsanlegum gloppum í löggjöfinni,
sem geri þeim kleift að ná markmiði
sínu, en gera jafnframt bandalag við
ríkisbankann um að færa honum
sparisjóðinn á silfurfati, ekki fyrir
þrjátíu silfurpeninga, heldur fyrir
umboðslaun, sem nema allt að fjöru-
tíu milljónum króna auk kostnaðar
vegna ómaksins.
Og hver er svo aðferðin? Þegar
stjórn SPRON var að reka smiðs-
höggið á breytingu í hlutafélag og
fylgdi við það lagaákvæðum til hins
ítrasta, kom fram ósk um, að tvær
nýjar tillögur færu á dagskrá fundar,
sem halda átti í tilefni breytingarinn-
ar. Þær gengu út á, að heimila breyt-
ingar á samþykktum gamla spari-
sjóðsins um hámark stofnfjáreignar
og framsal stofnfjárhluta. Að sjálf-
sögðu var orðið við þessari beiðni,
þótt hún væri seint til komin.
Nokkru síðar sendu svo aðilarnir
fimm öllum stofnfjáreigendum bréf
þar sem þeim var boðið fjórfalt verð-
mæti stofnfjár síns, sem þó var háð
því skilyrði, að þeir felldu tillögu
stjórnar SPRON um breytingu í
hlutafélag og veittu breytingu á sam-
þykktum sparisjóðsins brautar-
gengi. Jafnframt var sáð frækornum
efans um heilindi stjórnarmanna
SPRON og þeir vændir um að hafa
ekki hagsmuni stofnfjáreigenda og
sparisjóðsins sjálfs að leiðarljósi.
Þar með var búið að smíða gullkálf
og nú átti bara að fá fólkið til að
dansa, í þessu tilfelli stofnfjáreig-
endur.
Auðvitað voru allmargir í hópi
stofnfjáreigenda, sem ráku upp stór
augu þegar þeim var allt í einu boðið
fjórfalt uppreiknað verðmæti stofn-
fjár síns. Þetta er skiljanlegt, þegar
haft er í huga, að stjórn SPRON
hafði ávallt talað um, að skiptaverð
yfir í hlutabréf yrði einungis fjórð-
ungur af hinu nýja tilboði, sem var í
réttu hlutfalli við fyrri eign. En það
gleymdist í allri umræðunni, að
stjórn SPRON var alls ekki að selja
sparisjóðinn, hún var einungis að
breyta honum í hlutafélag skv. ein-
róma samþykki þeirra sömu aðila og
nú voru á báðum áttum vegna til-
boðsins. Þar með var stjórn SPRON
að verja þá hagsmuni, sem henni bar
lögum samkvæmt. Með breyting-
unni í hlutafélag var verið að skapa
grundvöll fyrir þróun, sem seinna
hefði hugsanlega fært stofnfjáreig-
endum mun meiri verðmæti en þau,
sem aðilarnir fimm eru nú að bjóða.
Og hvert er svo markmiðið með
leikritinu? Ef fimmmenningunum
tekst að sannfæra nægilega marga
stofnfjáreigendur um, að hagsmun-
um þeirra sé best borgið með því að
selja stofnbréfin, stefnir Búnaðar-
bankinn að því að leysa þau til sín og
þar með ná algjörum yfirráðum í
SPRON fyrir aðeins tvo milljarða
króna. Bankastjóri bankans hefur að
vísu látið hafa eftir sér, að bankinn
þurfi að borga um 5,7 milljarða
króna þegar upp er staðið, en allir
vita að það er aðeins
fyrirsláttur til að fegra
yfirtökuna. Staðreynd-
in er ljós, Búnaðar-
bankinn hyggst yfir-
taka og innlima
SPRON fyrir tvo millj-
arða króna. Og þetta er
aðeins byrjunin. Eigið
fé sparisjóðanna í land-
inu nemur um átján
milljörðum króna svo
allir geta séð, að það er
eftir miklu að slægjast.
Það má þó aldrei
gerast og mun ekki
gerast, því atriðið, sem
mestu skiptir, gleymist
nefnilega í hernaðaráætlun Búnað-
arbankans og strengjabrúða hans,
en það eru viðskiptavinir SPRON og
starfsfólk.
Á sjötíu ára ævi sparisjóðsins hef-
ur orðið til afar sérstakur og góður
starfsandi innan fyrirtækisins og
samheldni starfsfólks er einstök.
Unnið hefur verið marvisst að því að
styrkja og stækka sparisjóðinn og
hefur starfsfólkið fengið að njóta
ávaxtanna þegar vel hefur gengið.
Fullyrða má, að sambandið við við-
skiptavini er með því besta sem ger-
ist, enda starfsfólkið þekkt fyrir per-
sónulega, skjóta og örugga þjónustu.
Kannanir hafa sýnt, að viðskiptavin-
ir SPRON eru meðal ánægðustu við-
skiptavina allra fjármálastofnana og
ánægja starfsfólks er sú mesta sem
þekkist í íslenskum fyrirtækjum.
Hvernig ætlar Búnaðarbankinn að
viðhalda þessum þáttum? Telur
hann að viðskiptavinirnir muni vand-
ræðalaust flytja viðskipti sín í þann
banka? Reyndar er talað um að þeir
komi til með að versla áfram við
SPRON, en hver trúir því, þegar
bankastjórinn talar tungum tveim og
segir sameining með annarri og að-
skilinn rekstur með hinni. Eða held-
ur Búnaðarbankastjórinn, að hægt
sé að viðhalda SPRON-andanum eft-
ir að hafa þvingað fram fjandsam-
lega yfirtöku í skjóli gloppótts laga-
texta, þar sem ekki tekst að koma
því til skila, sem meining Alþingis
stóð til?
Heldur bankastjóri Búnaðarbank-
ans, að SPRON-andinn sé eitthvað,
sem límt er á andlit starfsfólksins og
megi breyta að vild? Svo er ekki.
SPRON-andinn kemur innan frá.
Hann verður ekki seldur, skipt út né
breytt í Búnaðar-SPRON-anda. Í
höndum Búnaðarbankans eða ein-
hvers annars, sem reynir fjandsam-
lega yfirtöku deyr SPRON og þar
með hafa þeir, sem slíkt reyna, eyði-
lagt virtustu fjármálastofnun lands-
ins og starf þess fólks, sem á afkomu
sína undir velgengni hennar.
En starfsmenn munu ekki sætta
sig við þetta. Það eru til margar aðr-
ar leiðir en leið strengjabrúðanna í
böndum Búnaðarbankans. Ég er
þess fullviss, að endalok þessa leik-
ritsins verða allt önnur en lagt var
upp með og ef einhverjir ætla seinna
meir að semja leikrit í líkingu við
þetta, er þeim ráðlagt að semja loka-
þáttinn líka. Jafnvel byrja á honum,
því þá þurfa þeir ekki að eyða tíma
og fjármunum í að semja byrjunar-
þáttinn.
Dansað kringum
gullkálfinn
Jóhannes
Helgason
SPRON
Staðreyndin er ljós, seg-
ir Jóhannes Helgason,
Búnaðarbankinn hyggst
yfirtaka og innlima
SPRON fyrir tvo
milljarða króna.
Höfundur er starfsmaður SPRON og
stofnfjáreigandi.
VEGNA greinar lögmanns 5-
menninganna í Morgunblaðinu 10.
þ.m. undir yfirskriftinni ,,Ofríki
stjórnar SPRON“ vil ég taka fram
eftirfarandi:
1) Fyrirhugaður fundur stofn-
fjáreigenda 28. júní sl. var boðaður
til að fjalla um breytingu á
SPRON í hlutafélag en tillaga þess
efnis hafði verið undirbúin á
grundvelli laga og skv. einróma
ályktun aðalfundar 15. mars.
Yfirtökutilboð Búnaðarbank-
ans, sem gert var 25. júní, gjör-
breytti þeim viðhorfum, sem mót-
að höfðu undirbúning að breytingu
á rekstrarformi sparisjóðsins. Um
gildi tilboðsins var strax deilt og
nægir í því sambandi að vísa til
ummæla viðskiptaráðherra og for-
manns og varaformanns efnahags-
og viðskiptanefndar Alþingis. Er
nú beðið niðurstöðu um lögmæti
tilboðsins. Stjórn sparisjóðsins
taldi það ekki þjóna tilgangi að
kalla saman fund fleiri hundruð
stofnfjáreigenda til að fjalla um
framtíð sparisjóðsins meðan
óvissa ríkti um réttarstöðu í mál-
inu – og því var fundurinn 28. júní
afboðaður.
2) Stjórn SPRON hefur lýst því
yfir, að þegar réttaróvissunni hef-
ur verið eytt muni hún boða til
fundar stofnfjáreigenda. Verði
niðurstaðan sú, að viðskipti 5-
menninganna og Búnaðarbankans
fái staðist mun stjórnin haga und-
irbúningi mála í ljósi nýrra við-
horfa og leita hagkvæmari kosta
fyrir SPRON og stofnfjáreigendur
en Búnaðarbankinn býður.
3) Skrá yfir stofnfjáreigendur
liggur lögum samkvæmt frammi á
skrifstofu sparisjóðsins og eiga
stofnfjáreigendur rétt á að kynna
sér skrána. Í því felst ekki heimild
til afritunar á skránni í neinu
formi.
Hafa ber í huga að skrá yfir
stofnfjáreigendur hefur að geyma
lista yfir marga af bestu viðskipta-
vinum sparisjóðsins og upplýsing-
ar um stofnfjárinnstæður þeirra.
Stofnfjáreigandi nátengdur ein-
um 5-menninganna las í lok júní
nöfn úr skránni inn á segulband
sem síðan var afhent samkeppn-
isaðila sparisjóðsins, Búnaðar-
bankanum. Síðan hafa stofnfjár-
eigendur mátt þola stöðugt ónæði
og áreiti af hálfu bankans – hvort
sem það er gert í hans nafni eða
annarra og hefur fjöldi stofnfjár-
eigenda kvartað undan þessu. Af
hálfu sparisjóðsins er litið svo á, að
með þessu hafi af hálfu samkeppn-
isaðila verið framin brot gegn lög-
vörðum réttindum sparisjóðsins
og lögvörðum réttindum stofnfjár-
eigenda til friðhelgi einkalífs.
4) 5-menningarnir og lögmaður
þeirra hafa ítrekað borið fram þau
ósannindi, að stjórn og stjórnend-
ur SPRON beiti starfsfólk eða við-
skiptavini ofríki til að koma í veg
fyrir undirskriftir. Þessi áburður
er ekki svaraverður. Hins vegar
má benda á, að óþarft er að krefj-
ast fundar stofnfjáreigenda, þar
sem stjórn SPRON hefur ítrekað
lýst yfir að fundur verði haldinn,
þegar þeirri réttaróvissu sem
leiddi af yfirtökutilboði Búnaðar-
bankans hefur verið eytt.
Jón G. Tómasson
Hafa skal það sem
sannara reynist
Höfundur er formaður stjórnar
SPRON.