Morgunblaðið - 12.07.2002, Blaðsíða 20

ERLENT
20 FÖSTUDAGUR 12. JÚLÍ 2002 MORGUNBLAÐIÐ
GEORGE W. Bush Bandaríkjafor-
seti þáði á níunda áratugnum tvö lán
sem báru lága vexti frá olíufyrirtæki
þar sem hann var í stjórnunarstöðu.
Það eru einmitt lán af þessum toga
sem hann hefur nú hvatt til að stöðv-
uð verði í bandarísku viðskiptalífi í
þeim tilgangi m.a. að draga úr líkum
á bókhaldssvikum og auka tiltrú
fjárfesta.
Bandaríska dagblaðið The Wash-
ington Post greindi frá því í gær að
Bush hefði á árunum 1986 og 1988
fengið tvö lán á góðum kjörum hjá
Harken Energy Corp. en þá sat
hann í stjórn fyrirtækisins. Lánin
voru samtals 180.375 Bandaríkjadal-
ir. Fyrir þessa peninga keypti Bush
hlutabréf í fyrirtækinu.
Í ræðu sem Bush forseti flutti á
þriðjudag gerði hann slík lán til
stjórnenda fyrirtækja að umtalsefni
er hann freistaði þess að efla tiltrú
almennings og fjárfesta á banda-
ríska hlutabréfamarkaðnum eftir
bókhaldshneyksli undangenginna
vikna. Varð forsetanum þá tíðrætt
um trúnaðartraustið sem eina af
meginforsendum markaðshagkerfis-
ins og gat þess sérstaklega að
græðgin hefði náð völdum á forstjór-
um og stjórnendum stórfyrirtækja í
Bandaríkjunum á liðnum áratug.
Viðmið um siðlega breytni hefðu
gleymst en þau væru einn af horn-
steinum viðskipta og fjárfestinga.
Hvatti forsetinn einnig sérstaklega
til þess að hætt yrði að veita stjórn-
endum fyrirtækja fjárfestingarlán á
öðrum og betri kjörum en almennt
tíðkuðust í bandarísku fjármálalífi.
Nú hefur komið í ljós að forsetinn
fékk á sínum tíma sams konar lán og
hann vill nú að heyri sögunni til.
Upplýsingar um lánin frá Harken
eru ekki nýjar af nálinni, hafa þær
raunar verið dregnar fram í nær öll-
um þeim kosningum sem George W.
Bush hefur boðið sig fram í. Nýtt er
hins vegar að lántakan sé sett í sam-
hengi við þá siðferðislegu forustu
sem Bush reynir nú að axla þegar
óvissa og skortur á trúnaðartrausti
skekur bandarískt fjármálalíf í kjöl-
far upplýsinga um umfangsmikil
bókhaldssvik nokkurra stórfyrir-
tækja vestra. Dan Bartlett, yfirmað-
ur fjölmiðlasviðs forsetaembættis-
ins, staðfesti í samtali við The
Washington Post að forsetinn hefði
þegið þessa fjármuni að láni hjá Har-
ken. Um hefði verið að ræða annars
vegar 96.000 dollara lán árið 1986
sem notað hefði verið til að kaupa
80.000 hluti í fyrirtækinu. Tveimur
árum síðar hefði forsetinn síðan
fengið 84.375 dali að láni og keypt
fyrir þá 25.000 hluti.
Lágir vextir og
tryggingar afþakkaðar
Dagblaðið The New York Times
greindi frá því í gær að kjörin á þess-
um lánum hefðu verið sérlega góð.
Höfuðstóllinn var vaxtalaus í átta ár
og ársvextir voru fimm prósent.
Bush lagði hlutina sem hann
keypti fram sem tryggingu og bætti
við hlutabréfum í Harken sem hann
hafði fengið sem greiðslu fyrir olíu-
fyrirtæki sitt, Spectrum 7 Energy,
en það hafði hann selt Harken fyrr
um árið 1986. Átti fyrirtæki Bush þá
í rekstrarerfiðleikum.
Árið 1989 var kjörum á láninu frá
1986 breytt og fallið frá kröfunni um
keyptu hlutina sem tryggingu. Með
því móti gat Bush selt alls 212.000
hluti árið 1990. Fyrir þá fékk hann
848.000 dali. Fyrir þá fjármuni
keypti hann hlut í Texas Rangers-
hafnaboltaliðinu en þau viðskipti
urðu síðan til þess að leggja grunn að
persónulegri auðlegð hans og þátt-
töku í stjórnmálum í Texas.
Aldrei hefur fengist uppgefið hver
keypti hluti Bush í Harken. Sala á
bréfum fyrirtækisins gekk treglega
um mitt ár 1990 enda þótti fyrirtæk-
ið þá ekki sérlega freistandi fjárfest-
ingarkostur.
Harken-fyrirtækið greindi á sín-
um tíma opinberlega frá því að Bush
hefði fengið 180.000 dollara að láni
hjá fyrirtækinu til hlutabréfakaupa.
Hins vegar var ekki skýrt frá því að
kjörum á láninu frá 1986 hefði verið
breytt.
Dan Bartlett, yfirmaður fjölmiðla-
sviðs forsetaembættisins, sagði ljóst
að forsetinn hefði á engan hátt gerst
brotlegur við lög með því að þiggja
þessi lán. Forsetaembættið og stjórn
Harken hafa neitað að birta upplýs-
ingar um gjörðir og umsvif Bush er
hann sat í stjórn fyrirtækisins.
George Bush reynir að auka tiltrú fjárfesta í Bandaríkjunum
Fékk sams konar lán
og hann vill nú stöðva
Reuters
George W. Bush Bandaríkjaforseti flytur ræðu um siðferðislega ábyrgð stjórnenda stórfyrirtækja í New York.
STJÓRNVÖLD í Úkraínu
mótmæltu harðlega frétt sem
birtist á þriðjudag í breska
dagblaðinu The Financial
Times, þar sem því var haldið
fram að Írakar reyndu nú að
færa sér í nyt stóraukin sam-
skipti við ráðamenn í Úkraínu
í þeim tilgangi að komast yfir
tæknibúnað sem nýta má við
frekari vígvæðingu. Í yfirlýs-
ingu þjóðaröryggisráðs Úkra-
ínu segir að fréttin sé ósönn
og að henni hafi verið ætlað
að gera lítið úr Úkraínu og
úkraínskum stjórnvöldum í
augum vesturlanda. Breska
dagblaðið hafði fréttina eftir
vestrænum vígbúnaðarsér-
fræðingum.
Í forsíðufrétt blaðsins á
þriðjudag segir að sífellt bæt-
ist við sannanir fyrir auknum
samskiptum ríkjanna á víg-
búnaðarsviðinu.
Formleg samskipti
hafa aukist
Minnt er á áhyggjur manna
á Vesturlöndum sökum við-
leitni Íraka til að koma sér
upp kjarnorku-, efna- og
sýklavopnum. Sérfræðingar
hvetji nú til aukins eftirlits
með samskiptum ríkjanna. Í
blaðinu er vísað til þess að til
séu segulbandsupptökur þar
sem þeir Leoníd Kútsma, for-
seti Úkraínu, og Júríj Alex-
eijev, forstjóri helstu eld-
flaugaverksmiðju landsins,
lækka mjög róminn þegar
þeir taka að ræða um Íran,
Írak og eldflaugar. Blaða-
maður The Financial Times
hefur hlýtt á þessa upptöku.
Formleg samskipti Úkra-
ínu og Íraks hafa einnig farið
vaxandi.
Írösk sendinefnd var á ferð
í Úkraínu í aprílmánuði, tví-
hliða viðskiptasamningur var
undirritaður í liðnum mánuði
og sendinefnd frá Úkraínu
var í Bagdad í aprílmánuði
þegar 65 ára afmæli Saddams
Hussein Íraksforseta var
haldið hátíðlegt.
Úkraína
neitar
vopnasölu
til Íraks
Kíev. AP, AFP.
TALSMAÐUR bandaríska
símafyrirtækisins Qwest stað-
festi á miðvikudag að yfirvöld
hefðu hafið glæparannsókn í
tengslum við rekstur fyrirtæk-
isins.
Talsmaðurinn sagði að í til-
kynningu yfirvalda hefði ekki
verið nánar greint frá því hvaða
athæfi væri verið að rannsaka,
sem hugsanlega gæti talist lög-
brot. Hins vegar hefur komið
fram að Qwest er eitt þeirra
fyrirtækja sem sæta nú rann-
sókn vegna gruns um bók-
haldssvik.
Hlutabréf í fyrirtækinu
hrundu í verði er greint var frá
þessu og höfðu við lokun mark-
aða í Bandaríkjunum á miðviku-
dagskvöld lækkað um rétt tæp
32%. Var hluturinn seldur á 1,77
dollara en í marsmánuði árið
2000 var gengið 64 dollarar.
Fyrirtækið skuldar nú 26 millj-
arða Bandaríkjadala.
Qwest er fjórða stærsta síma-
fyrirtæki Bandaríkjanna og sel-
ur þjónustu sína í 14 ríkjum, allt
frá Minnesota í norðri til Wash-
ington-ríkis á vesturströndinni
og þaðan til suðurs til Arizona
og Nýju-Mexíkó.
Rannsókn á bókhaldi fyrir-
tækisins hófst í fyrra. Fram-
kvæmdastjóri Qwest, Joseph
Nacchio, sagði starfi sínu lausu í
júnímánuði. Sagt var að það
hefði Nacchio gert af fúsum og
frjálsum vilja en fullyrt var í
fjölmiðlum að hann hefði verið
þvingaður til að segja af sér.
Qwest sæt-
ir rannsókn
Fjórða stærsta símafyrirtæki
Bandaríkjanna
grunað um bókhaldssvik
Denver. Asssociated Press.
Á MYNDINNI sést sjö milljón ára
gömul hauskúpa sem vís-
indamenn vilja meina að sé af
elsta forföður nútímamannsins
sem fundist hefur hingað til.
Hauskúpan fannst á síðasta ári
af teymi vísindamanna frá Frakk-
landi og Tsjad og þykir hún
benda til þess að þróunarsöguleg
skil milli manns og apa hafi orðið
um einni til tveimur milljónum
árum fyrr en áður var talið.
Reuters
Ævaforn hauskúpa
SENDIHERRA Sviss í Lúxemborg
hefur verið handtekinn, grunaður
um peningaþvætti. Að sögn emb-
ættis svissneska
ríkissaksókn-
arans var sendi-
herrann hand-
tekinn í Bern á
mánudag í kjöl-
far þess að hann
flutti nokkur
hundruð þúsund
franka milli
reikninga.
Stjórnvöld í
Lúxemborg
gerðu yfirvöldum í Sviss viðvart
um peningaflutningana í febrúar
og saksóknari í Sviss hóf í kjöl-
farið rannsókn sem leiddi til þess
að grunur beindist að Peter
Friedrich sendiherra. Ekki liggur
fyrir hvaðan Friedrich fékk féð
en rannsókn stendur yfir. Sam-
kvæmt svissneskum lögum gæti
Friedrich átt yfir höfði sér allt að
fimm ára fangelsi eða sekt upp á
eina milljón franka, um 60 millj-
ónir króna.
Peninga-
þvætti
sendiherra
Peter
Friedrich
Bern. AP.