Morgunblaðið - 26.07.2003, Síða 4

Morgunblaðið - 26.07.2003, Síða 4
FRÉTTIR 4 LAUGARDAGUR 26. JÚLÍ 2003 MORGUNBLAÐIÐ Verð á mann frá 19.500 kr. ÍS LE NS KA A UG LÝ SI NG AS TO FA N EH F/ SI A. IS IC E 21 53 5 0 5. 20 03 ÁKI Ármann Jónsson, yfirmaður veiðistjórnunar- sviðs Umhverfisstofnunar, segir að ákvörðun um- hverfisráðherra um að banna veiðar á rjúpu í þrjú ár hafi komið sér á óvart. Í kjölfar þess að Nátt- úrufræðistofnun lagði fram tillögur sínar um að friða rjúpuna í fimm ár var meðal annars leitað eftir um- sögn Umhverfisstofnunar og í henni kom fram að stofnunin væri mótfallin tillögum um al- friðun en legði í staðinn til styttingu veiðitímabilsins og bann við veiðum á ákveðnum vikudögum. „Greinargerð okkar byggðist á því að rjúpan er ekki í sögu- legu lágmarki eins og Náttúru- fræðistofnun heldur fram. Lág- mark rjúpnastofnsins er ekki lægra nú en áður,“ segir Áki en rjúpnastofninn sveiflast frá hámarki niður í lágmark á um tíu ára fresti. „Þegar Nátt- úrufræðistofnun talar um sögulegt lágmark á hún við að topparnir fara lækkandi. Við töldum að al- friðun væri einungis réttlætanleg ef stofninn stefndi í allsherjarhrun, sem er ekki því hann hef- ur áður verið í sömu lægð og hann er núna og náð sér upp aftur,“ segir Áki og bætir við að alfriðun væri einnig réttlætanleg ef öðrum friðuðum teg- undum, t.d. fálkanum, stafaði hætta af fækkun tegundarinnar. „Það á ekki heldur við núna, fálk- inn er ekki í hættu samkvæmt okkar gögnum, heldur hefur hann styrkst undanfarin ár ef eitt- hvað er.“ Að mati Umhverfisstofnunar var því friðun rjúpunnar ekki réttlætanleg að svo komnu máli. „Að okkar mati var sölubann á rjúpuna besti kost- urinn í stöðunni og það hefði farið langt með að draga nægjanlega úr veiðum. Það gekk hins vegar ekki eftir og því lögðum við til að flýta fyrir upp- sveiflu rjúpunnar með því að stytta veiðitímabilið og banna veiðar á sunnudögum og jafnvel mið- vikudögum líka, til að draga úr veiðiálaginu á rjúp- unni en sú aðferð er notuð við veiðistjórnun í öðr- um löndum. Auk þess lögðum við til að griðsvæði rjúpunnar yrðu kortlögð og griðasvæðum í fram- haldinu fjölgað,“ segir Áki. Afleiðingar styttri veiðitíma ekki nákvæmlega þekktar Í greinargerð Náttúrufræðistofnunar til um- hverfisráðherra var fjallað um styttingu veiði- tímabilsins og kom þar meðal annars fram að stytting veiðitímabilsins leiddi til aukins álags á rjúpuna þann tíma sem má veiða hana og að veiðin væri allajafna mest fyrstu vikurnar. Áki segir að það sé rétt hjá Náttúrufræðistofnun að veiðiálagið sé mest fyrstu vikurnar en ekki sé vitað nákvæm- lega hvaða afleiðingar stytting veiðitímans muni í raun hafa og á meðan er aðeins um vangaveltur að ræða. Hann segir að ef hugmyndir Umhverfis- stofnunar um styttingu tímabilsins og frídaga hefðu náð fram að ganga hefði verið hægt að sjá með mælingum á veiðum og sóknardögum hvaða árangri þær skiluðu og ef í ljós kæmi að þær að- gerðir hefðu ekki skilað árangri mætti taka upp al- friðun. Áki bendir jafnframt á að lækkandi toppar hjá rjúpunni á Íslandi séu ekki einsdæmi, heldur sé þetta raunin í öðrum rjúpnastofnum á Skandinav- íu og raunar hjá öðrum fuglastofnum líka. „Vaxt- artoppar hjá læmingjum eru til dæmis næstum því horfnir þrátt fyrir að læmingjar séu ekki veiddir.“ Að sögn Áka hafa vísindamenn á Skandanavíu í auknum mæli bent á að aðrir þættir gætu verið or- sakavaldar, t.d. mengun, ósonlagið, gróðurhúsa- áhrif og önnur umhverfisáhrif sem sjáist ekki og það gæti verið það, ekki síður en veiðiálagið, sem valdi vandanum. „Að vísu hefur Náttúrufræðistofnun réttilega bent á að veiðarnar eru eini þátturinn sem hægt er að hafa áhrif á enda lögðum við fram okkar til- lögur um hvernig draga mætti úr veiðinni.“ Eftirlit með veiðum á rjúpunni rofnar Áki segir að veiðibannið muni ennfremur hafa þær afleiðingar að það eftirlit sem fór af stað árið 1995 með veiðikortakerfinu, rofni nú þegar stofn- inn er í lágmarki en engar veiðitölur eru til um rjúpnastofninn í því ástandi. Áki telur endurkröf- ur vegna greiddra veiðikorta sanngjarnar enda séu um 60% þeirra sem stunda veiðar rjúpnaveiði- menn og bendir á að þeir peningar sem komið hafi inn í veiðikortasjóð hafi staðið undir rannsóknum á fuglalífi en innkoma sjóðsins mun minnka veru- lega næstu árin og því sé umhugsunarvert hvort ríkið ætli að taka að sér að greiða fyrir þær rann- sóknir. Áki Ármann Jónsson, yfirmaður veiðistjórnunarsviðs Umhverfisstofnunar Segir ákvörðun ráðherra koma sér á óvart Morgunblaðið/Ingó Áki Ármann Jónsson Í NÓVEMBER í fyrra gerði Ásgeir Halldórsson í Sportvörugerðinni samninga við framleiðanda um kaup á hátt í 200 þúsund rjúpnaskotum sem hann nú mun sitja uppi með næstu þrjú árin vegna banns við veiði á rjúpu en skotin eru sér- staklega ætluð til veiða á rjúpu. Ás- geir segir þetta koma illa við rekst- ur á ekki stærra fyrirtæki. Auk útlagðs kostnaðar við kaup og flutn- ing á skotunum og fjárbindingar á þeim þarf hann greiða verulega upp- hæðir vegna geymslu á þeim næstu þrjú árin. Talað um að stytta veiðitímann „Á þeim tíma gekk ég út frá því, eins og um var talað, að rjúpnaveiði- tímabilið yrði stytt um tvær vikur og hugsanlega yrði bannað að selja hana og við héldum okkar áætlunum samkvæmt því en okkur grunaði ekki að veiðar yrðu alfarið bann- aðar. Það sem ég var búinn að selja fyrirfram til smásala um allt land og ætlaði mér líka er að söluverði um sjö milljónir króna sem við verðum nú af. Það lítur út fyrir að rjúpna- skotin verði frosin næstu þrjú árin. Þetta er ekki bara spurning um vexti og bindingu fjár. Skotin eru komin í vöruhús Samskipa og geymsla á svona vöru er óhemju dýr. Ég var að slá á að ef við þurfum að setja megnið af þessu í formlega geymslu í þrjú ár myndi það kosta eina og hálfa milljón, þ.e. bara geymslugjaldið.“ Ásgeir segir samkeppnina vera harða í sínum geira og hann hafi samið við framleiðanda með svona löngum fyrirvara til þess að fá sem besta verð og geta staðið sig í sam- keppninni. Ásgeir segist vera ósáttastur við að ekki hafi verið gefinn neinn að- lögunartími að veiðibanninu. „Það er allt gott og blessað með alfriðun á rjúpu ef það er nauðsynlegt. En í fyrra var rætt um styttingu veiði- tímans og bann við sölu og þá var talað um að þetta myndi ekki koma til framkvæmda fyrr en eftir rúmt ár þannig að menn gætu lagað sig að breytingunum. Ef ráðherra hefði sagt, þegar rjúpnavertíðin byrjaði í fyrra, að næsta ár yrði bann við veiði á rjúpu hefði ég get hagað mín- um áætlunum í samræmi við það og þá hefði ég ekki setið uppi með þessa vöru næstu þrjú árin,“ segir Ásgeir. Situr uppi með með hátt í 200 þús- und rjúpnaskot FYRIRTÆKIÐ Hlað á Húsa- vík hefur framleitt skot í tvo áratugi en stjórnendur þess telja að með banni umhverfis- ráðherra við veiði á rjúpu án nokkurs aðlögunartíma hafi fót- unum algerlega verið kippt undan framleiðslunni. Jónas Hallgrímsson, fram- kvæmdastjóri Hlaðs, segist fyr- ir stuttu hafa fengið fullan gám af hráefni, sem kosti milljónir, til framleiðslu á rjúpnaskotum. Ekki sé hægt að nota efnið í framleiðslu á öðrum skotum. „Í fyrra var rætt um að taka tíu daga framan og aftan af veiðitímabilinu. Það hefði í sjálfu sér verið í fínu lagi en nú sit ég uppi hráefni og vöru í mörg ár. Það er ákaflega lítill fyrirvari á þessu banni og við erum auðvitað ósáttir við það. Þetta kippir alveg fótunum undan framleiðslu hjá okkur, við framleiðum 300-500 þúsund skot á ári í gæs og rjúpu, þar af 100-300 þúsund skot í rjúpuna.“ Jónas segist hafa pantað hrá- efnið í febrúar eða byrjun mars. „Við rekum einnig verslun í Reykjavík og seljum óhemju af byssum út á rjúpnaveiðina og sitjum uppi með þetta meira eða minna. Þetta er allt á lánum og maður veit alveg hvernig það endar. Þetta eru tugir milljóna í skotunum og í kringum skot- veiðina, fatnaði, byssum og öðru sem við erum búnir að taka inn. Það er gert með margra mán- aða fyrirvara og bannið er því gífurlegt kjaftshögg. Við klár- um gæsavertíðina en svo er ómögulegt segja til um hvað gerist. Við höfum ekkert fjár- magn til þess að standa undir þessu. Þetta er íslenskur iðnað- ur, við erum búnir framleiða skot í tuttugu ár hér á Húsavík og það er ansi hart þegar þetta er gert svona fyrirvaralaust,“ segir Jónas. Hlað hefur framleitt skot í um 20 ár „Gífurlegt kjafts- högg“ ÁRNI Snæbjörnsson, hlunn- indaráðunautur hjá Bænda- samtökunum, segir að hans skoðun sé að friðun rjúpunnar eigi rétt á sér og í viðtölum sínum við bændur og aðra sem hafa nýtt sér þessi veiðihlunn- indi segist Árni hafa fundið fyrir því að bændur eru mjög margir hlynntir veiðibanninu. „Það er alveg ljóst að rjúpnastofninn er í sögulegri lægð og að þær miklu skot- veiðar sem stundaðar hafa verið hafa áhrif á stofninn. Auðvitað spila aðrir þættir inn í, tófu og mink hefur fjölgað og mávum einnig en mávarnir liggja í eggjum rjúpunnar og raunar eggjum annarra fugla líka. Hér áður fyrr þekktist það ekki að mávar væru inn til landsins en það hefur breyst í seinni tíð. Friðun rjúpunnar er því nauðsynleg en það þarf að grípa til annarra ráðstafana í leiðinni til að halda hinum tegundunum í skefjum, það þyrfti helst að útrýma mink og fækka tófu og mávum,“ segir Árni. Árni Snæbjörnsson hlunnindaráðunautur Margir bændur hlynntir MÖRG fordæmi eru fyrir ákvörðun um- hverfisráðherra um tímabundið bann við veiðum á rjúpu en þó þarf að fara ein sextíu ár aftur í tímann til þess. Í bók Skúla Magnússonar, Rjúpan, kemur fram að útflutningur á rjúpu frá Íslandi hafi að öllum líkindum hafist um miðja nítjándu öldina. Upp úr aldamótunum síð- ustu var hann á bilinu 100 til 200 þúsund rjúpur á ári en náði hámarki á árunum 1924-1927 en þá voru fluttar út um 250 þús- und rjúpur á ári. Árið 1915 var fyrst gripið þess ráðs að alfriða rjúpuna, aftur var hún alfriðuð árin 1920-1923, 1930-1932 og svo tíu árum síðar eða árin 1940-1942 en þá lagðist útflutningur á rjúpunni með öllu af. Rúm sextíu ár frá því rjúpan var alfriðuð

x

Morgunblaðið

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.