Pressan - 07.01.1993, Page 21

FIMMTUDAGUR PRCSSAN 7. JANÚAR 1993
E R L E N T
21
Streisand skemmtir Clinton
Spænskir sagn-
fræðingar hafa
varpað nýju ljósi á
einræðisherrann
Francisco Franco,
sem virðist hafa
verið mömmu-
drengur, fyrirlitinn
af föður sínum. í
tilefni hundrað ára
fæðingarafmælis
Francos hafa for-
vitnilegar bók-
menntir um harð-
stjórann litið dags-
ins ljós.
Þann 4. desember síðastliðinn
voru liðin hundrað ár frá fæðingu
einræðisherrans Franciscos
Franco, sem stjómaði Spáni með
harðri hendi í 36 ár. Fæstir Spán-
verjar hefðu munað eftir stóraf-
mælinu ef spænskir sagnffæðing-
ar og rithöfundar hefðu ekki vakið
upp gamlan draug með ítarlegum
bókmenntaverkum sínum um
ævi Francos. Bækur þessar sýna
einræðisherrann í nýju ljósi og
hafa vakið umtalsverða athygli
jafnt innan Spánar sem utan.
Ýmsir áhugasamir hafa í gegn-
um árin velt því fýrir sér hvernig
þessum grannvaxna, veiklulega,
mjóróma dreng, sem skólafélag-
arnir og systkinin kölluðu iðulega
„eldspýtuna“, tókst að eflast með
slíkum hætti; sigra lýðveldissinna
í borgarastyijöldinni og ná heljar-
tökum á spænsku þjóðinni. Meðal
þeirra sem leitað hafa svara við
þessari spumingu er spænski sál-
fræðingurinn Enrique Gonzáles
Duro og í nýrri bók hans um
Franco varpar hann ffam skýr-
ingu sinni.
LEITAÐISKJÓLS HJÁ MÓÐ-
URSINNI
Faðir Francos, Don Nicolás,
liðsforingi í sjóhemum, hafði ekki
verið kvæntur lengi þegar hann
fór að leita út fyrir hjónabandið
eftir ástaratlotum, enda þótti hon-
um eiginkona sín, móðir Francos,
óhemju guðhrædd og fráhrind-
andi. Faðirinn var af þessum sök-
um tíður gestur í vændishúsum
heimabæjarins E1 Ferrol og dragn-
aðist oft drukkinn heim til sín
seint um nætur.
Á heimilinu var hann sam-
viskulaus harðstjóri og fór ffam á
heraga innan fjölskyldunnar. Don
Nicolás varð af einhverjum ástæð-
um strax í upphafi fyrir miklum
vonbrigðum með son sinn Franco
og var alla tíð í nöp við hann.
Bitnaði stjórnsemi hans mun
meira á Paquito, eins og hann var
stundum kallaður, en systkinum
hans þremur sem fljótlega tóku
upp sömu siði og faðirinn og
gerðu lítið úr Franco.
Innan fjölskyldunnar var eng-
inn sem Franco gat hallað höfði
sínu að nema móðirin og eftir því
sem harðstjórn föðurins færðist í
aukana gerðist hann hændari að
móður sinni, Pilar. Og varð
mömmudrengur, eins og sagn-
fræðingarnir hafa kosið að kalla
það — uppáhald móður sinnar
sem nánast hékk í pilsfaldi henn-
ar. Franco fýlgdi móður sinni dag-
lega til kirkju þar sem hún bað
fyrir þeim og leitaði andlegs styrks
í eymd sinni og smán. Don Nico-
lás lét sér velferð fjölskyldunnar í
léttu rúmi liggja, niðurlægði konu
sína og sverti nafh fjölskyldunnar.
Til að bjarga fjölskylduheiðrinum
hvatti Pilar syni sína þrjá til að ná
frægð og frama, hvað sem það
kostaði. Franco brást ekki vonum
móður sinnar eins og síðar kom á
daginn.
ÞJÁÐIST AF OFSÓKNAR-
BRJÁLÆÐI
Sálfræðingurinn Gonzáles
Duro heldur því fram í bók sinni
að móðir Francos hafi verið sem
dýrlingur í huga hans. Föður sinn
hafi hann hins vegar hatað og vax-
ið úr grasi sem algjör andstæða
Francisco Franco t.v. ásamt bróður sínum Nicolás.
HEFNDISÍN Á FÖÐURNUM
Franco tókst um síðir að hefna
sína rækilega á föður sínum þótt
reyndar væri það ekki fýrr en sá
síðamefndi var kominn á líkbör-
Þótt minna hafi farið fyrir
bandarísku söng- og leikkon-
unni Barböru Streisand hin
síðari ár og hún staðið i skugg-
anum af nýrri og yngri stjöm-
um er greinilegt að hún er
ekki dauð úr öllum æðum.
Streisand hefur nú gert stóran
samning við útgáfudeild jap-
anska risafyrirtækisins Sony
sem mun afla henni 3,8 millj-
arða króna næstu tíu árin.
Ljóst er að söngkonan þarf
ekki að hafa áhyggjur af aura-
leysi í framtíðinni og hefur auk
þess skotið yngri stjörnum ref
fyrir rass. Samningurinn felur í
sér í ýmis verkefni á vegum
Sony, leikstjórn nokkurra
kvikmynda fyrirtækisins og
auk þess í það minnsta sex
hljómplötur sem áætiað er að gefa út með lögum hennar. I ofaná-
lag hefur Barbara Streisand verið beðin að syngja við athöfnina
þegar Bill Clinton verður settur í embætti sem forseti Bandaríkj-
anna 20. þessa mánaðar og er víst að margur listamaðurinn þar
vestra dauðöfundar hana.
Franco hershöfðingi glaðbeitturá svip í borgarastrfðinu á Spáni 1937.
hans. Franco hélt sig til baka sem
unglingur og var eftirlátur, guð-
hræddur hreinstefnumaður. Duro
segir stjórnsemi föðurins hafa
grafið um sig í sálarvitund Franc-
os sem barns og afleiðing þess
verið ómeðvitaður hömlulaus ótti
Francos við ógnun af einhverju
tagi. f undirmeðvitundinni hafi
hann þjáðst af ofsóknarbrjálæði
sem síðar hafi komið skýrlega í
ljós í hræðslufullu hatri hans á írí-
múrurum, frjálslyndum og
kommúnistum.
Þegar faðirinn loks yfirgaf eig-
inkonu sína og börnin fjögur var
Franco á táningsaldri. Hann leit-
aði allra leiða til að finna sér nýja
föðurímynd sem fýrst og öðlast
viðurkenningu út á við, drengur-
inn sem alla sína barnæsku hafði
staðið í skugganum af systkinum
sínum og sífellt verið dregið dár
að. Hann gerðist liðsforingjaefni í
fótgönguliðaakademíunni í Tol-
edo og þurfti að saga framan af
vopni hans vegna þess hve smá-
vaxinn hann var.
Þótt Franco væri orðinn fulltíða
og áhrifamikill óx hann aldrei í
augum föður síns. Ekki einu sinni
eftir að honum hafði tekist að
vinna borgarastyrjöldina á Spáni.
„Paquito sem einræðisherra, ég
hef nú aldrei heyrt neitt eins fá-
ránlegt um ævina,“ sagði faðir
hans og hló sig máttlausan þegar
ljóst varð í hvað stefndi. Hann fór
aldrei ofan af því að Franco væri
heimskastur sona hans þriggja.
urnar. Ekki hafði fyrr verið skýrt
frá andláti Dons Nicolás en ein-
ræðisherrann Franco sendi systur
sína ásamt lækni og hjúkrunar-
konu í líkhúsið og lét bola burt
ástkonu föðurins, sem fyrirlitin
var af öllum í fjölskyldunni.
Franco lét klæða líkið úr einkenn-
isbúningnum og að lokinni sálu-
messu var Don Nicolás jarðsettur
— við hlið eiginkonu sinnar, sem
hann hafði „flúið“ mörgum árum
áður en var nú skikkaður til að
hvíla við hliðina á af einræðisherr-
anum syni sínum.
Franco lét lítið til sín taka í
kvennamálum og þá sjaldan hann
lét til skarar skríða gekk dæmið
ekki upp og hann varð fýrir von-
brigðum. Uns hann hitti hina
sautján ára gömlu Carmen sem
tók honum opnum örmum og
gengu þau í hjónaband árið 1923.
Sálfræðingurinn Enrique Conz-
áles Duro segir í bók sinni að hin
kuldalega og hrokafulla Carmen
hafi verið móðir Francos „endur-
holdguð“. Samband hennar og
Francos hafi að mestu verið
vandamálalaust en þó gersneytt
allri ást. Þrátt fyrir allt entist
hjónabandið í 52 ár, eða þangað til
Franco lést 20. nóvember 1975.
Hulunni svipt af
harðstíóranum
Allen slær á
létta strengi
Þungt hefur verið yfir banda-
ríska leikstjóranum og kvik-
myndaffamleiðandanum Woody
Allen síðustu mánuði, enda svo
sem engin furða eftir allt sem á
undan er gengið á milli hans og
fyrrum eiginkonu hans, Miu
Farrow. Eitthvað virðist þó vera
að rofa til hjá Allen og skömmu
fýrir jól notaði hann tækifærið og
sló á létta strengi við fréttaþyrsta
blaðamenn. Sagði háðfuglinn að
ef hann aðeins hefði grunað
hvernig hjónaband hans og Miu
Farrow mundi þróast hefði hann
svo sannarlega aldrei tekið af
skarið og boðið henni í fyrsta
kvöldverðinn þegar þau kynntust
þarna um árið! Fréttamennirnir
sátu fyrir Allen fýrir utan dóms-
húsið í New York, þar sem honum
var tilkynnt að hann hefði fengið
leyfi til að senda þremur börnum
hans og Farrow jólagjafir. f ofaná-
lag var honum veitt heimild til að
fá eintak af myndbandinu sem
öllu fjaðrafokinu olli, þar sem ætt-
leidd dóttir þeirra, Dylan, er sögð
halda því fram að pabbi hennar
hafi áreitt hana kynferðislega.
Námskeið í sadó-
masókisma
f Þýskalandi geta þeir sem
haldnir eru kvalalosta og sjálfs-
píslarhvöt nú fengið leiðsögn í
þeim efnum, því lýðháskólinn í
Mullheim býður í vetur, fýrstur
þýskra menntastofnana, upp á
námskeið í sadómasókisma. Leið-
beinandinn, dósent við lýðháskól-
ann, er yfirlýstur sadómasókisti
og er hann hvergi feiminn þótt
ýmsum þyki námsefnið helst til
óþægilegt. Ekki skortir áhugann
hjá nemendum lýðháskólans þótt
sumir hafi ekki þorað að setja
nafh sitt á skrá og aðrir forðist að
nota aðalinngang skólans þegar
þeir sækja tíma. Að sögn leiðbein-
andans í sadómasókismafræðum
er markmiðið með námskeiðinu
að hjálpa þýskum sadómasókist-
um út úr einangruninni og taka á
málum þessa „kúgaða minni-
hlutahóps“. f Þýskalandi, líkt og
víðast hvar annars staðar, séu sa-
dómasókistar litnir hornauga og
þurfi að fara í felur með kynhvöt
sína. Námskeið sem þetta sé kær-
komið því þar geti fólk komið
saman og rætt opinskátt um kyn-
þarfir sínar, án þess að eiga á
hættu að missa vinnuna.