Nýja dagblaðið - 14.07.1934, Blaðsíða 3

N Ý ’
AGBLABIB
!nýja dagblaðið
ÍTtgcfandi: „Blaðaútgáfan h.f.“
Ritstjóri:
Gísli Guðmundsson,
| Tjarnargötu 39. Sími 4245.
R i tstjórnarskrifstofurnar
ÍLaugav. 10. Símar 4373 og 2353.
Afgr. og auglýsingaskrifstofa:
| Austurstrœti 12. Sími 2323.
| Áskriftargj. kr. 1,50 á mánuði.
R í lausasölu 10 aura eint.
Prentsmiðjan Acta.
Bandalag
eða werkbðnn?
Alþýðubl. hefir undanfarna
daga sagt frá því, að stjórnar-
skifti væru yfirvofandi, að
Framsóknarflokkurinn og Al-
þýðuflokkurinn væru í þann
veginn að taka höndum saman
og senda íhaldið út úr hvíta
húsinu við Lækjartorg.
íhaldið hefir svarað þessum
umræðum á tvennan hátt.
Annarsvegar hefir það boðið
socialistum bandalag um mála-
meðferð og þá væntanlega líka
um bræðingsstjórn við að gera
landið allt að einu kjördæmi.
En samhliða þessu hafa sum
útgerðarfyrirtækin tilkynnt
meira eða minna opinberlega,
að þau ætluðu að koma á
einskonar verkbanni, til að
kúga verkamenn nieð auknu
atvinnuleysi, ef þeir vildu ekki
þýðast bónorð þeirra um
bandalag.
Ef til þess kemur, að um-
bótaflokkarnir taki höndum
saman um stjórnarmyndun, þá
eiga socialistar alveg sérílagi
verkefni fyrir höndum út af
áðurnefndri hernaðaraðferð í-
haldsins. íhaldið ætlar að
svelta þá til auðmýktar, og
reyna að sanna, að verkamenn
eigi allt undir svokölluðum at-
vinnurekendum, og að draum-
ur verkamanna um að þeir
komi fram sem frjálsir menn
í starfinu, sé tómur hugar-
burður.
Ef skipaeigendur leggja
skipum sínum við festár um
hábjargræðistímann út af því
að verkamannaflokkurinn á ís-
landi talar um að hafa beina
þátttöku í landsstjórninni, þá
er það hrein og bein hólm-
gönguáskorun. Verkaménn
geta ekki tekið slíkri áskorun
nema með tvennu móti: Ann-
aðhvort með því að beygja
sig í auðmýkt fyrir íhalds-
mönnum, eða svara með föst-
um tökum og bjarga málunum
við sjálfir, líkt og þeir hafa
gert á ísafirði og Hafnarfirði.
í Danmörku kom fyrir hlið-
stætt atvik fyrir nokkru.
Skipasmiðja ein skuldaði bönk-
unum um 40 miljónir. Hún gat
ekki flotið. Hún hætti að
vinna eins og einstaka íhalds-
menn vilja nú gera. Þá tóku
umbótaménn Danmerkur til
sinna ráða. Þeir settu nýja
stjórnarnefnd í verksmiðjuna,
vegna hinna miklu skulda
hennar. Þeir endursköpuðu
hana með gætni og festu, líkt
og íslandsbanki endurfæddist
í Útvegsbankanum. Og nú er
Fuvðufallbyssan
sem ægði höfuðsíaðFrakklands
úr 120 km. fjavlægð
Það var snemma morguns
23. marz 1918, að dularfullri
sprengju laust niður í norð-
usturhluta Parísarborgar. —
Verkalýður þessa borgarhverf-
is var á leið til vinnustöðv-
anna. Allt í einu dundi við
ógurleg sprenging. Götustein-
ar, grjótflug og sandur þyrl-
aðist um loftið og braut, með-
al annara skemmda, hverja
gluggarúðu um allt nágrenn-
ið. En annars særðist enginn
og ekkert kúlubrot fannst.
Menn skildu ekki, af hverju
þetta kom. Parísarbúar voru
orðnir ýmsu vanir. Þeir höfðu
kynnzt skelfingum ófriðarins,
ekki einungis af lýsingum ætt-
ingja og vina austur á víg-
stöðvunum eða við lestur blað-
anna, heldur af eigin reynd —
af svefnlausum nóttum í sjálfri
Parísarborg, þegar háværir
lúðrablástrar tilkynntu þýzka
loftárás. Nú létu þeir, sem hér
voru á ferð, sér fátt um finn-
ast þessa dularfullu morgun-
kveðju, en tautuðu gamla við-
kvæðið: „C’est la gurre“ — það
er stríðið.
Allt fram að þessu hafði
Þjóðverjum ekki tekizt að
brjóta á bak herlínu Frakka
og Englendinga. Og þessa dag-
ana lágu næstu vígstöðvar
þeirra í 120 km. fjarlægð frá
höfuðstaðnum franska.
Fyrir tæpum tveim mánuð-
um voru hafnar flugárásir á
París og kastað niður flug-
sprengjum með samtals 4000
kg. sprengiefni. En stafaði
sprengingin á Quai de Seine
23. marz, af holkúlú úr flug-
vél eða loftfari? Það vissi
enginn. En einkennileg
sprengja hlaut það að vera,
fannst mörgum. Tæpum tutt-
ugu mínútum síðar sprakk
annað skeyti mílufjórðungi
fjær og örskammt frá einni
höfuðbrautarstöð borgarinnar.
Þar voru fyrir mörg hundruð
manna; 8 létu þegar lífið, en
allmargir særðust. Enn héldu
menn að hér væri um1 loftárás
þessi skipasmiðja farin að
vinna aftur og halda uppi at-
vinnulífi þjóðarinnar.
Alþýðufl. íslenzki stendur nú
á einkennilegum vegamótum.
íhaldið býður honum bandalag,
sem á að gera verkamenn að
þrælum undir svipum Ólafs
Thors. Á hinn bóginn er flokk-
urinn í þann vegínn, að hefja
frelsisbaráttu fyrir lífi og at-
vinnu manna sinna, og verður
að hefja þá bai-áttu með stuðn-
ingi Framsóknarílokksins, Síð-
ari leiðin er miklu erfiðari. Til
að geta endurskapað atvinnu-
lífið og þurkað út úr því blóð-
suguhátt íhaldsins, þarf mik-
ið þrek og stefnufestu.
Næstu dagar skera úr hvort
byrjað verður á þeirri umbót,
eða kjördæmamálinu.
að ræða. Samt var forseta
Frakklands og stjómarfor-
manni gert aðvart. Á næstu
stundarfjórðungum héldu þess-
ar ógnir áfram á allvíðáttu-
miklu svæði um borgina. En
sjöunda sprengingin kollvarp-
aði öllum tilgátum um flugá-
rás. Hún varð í einu fjarsta
úthverfi borgarinnar. I loft-
árásum er alltaf reynt að hitta
ákveðna staði, t. d. gasgeyma,
hergagnageymslur, þýðingar-
miklar flutningastöðvar, sem
mikill slægur þykir í að eyði-
leggja. En hér var það ber-
sýnilegt, að öll París var höfð
að skotspæni. Og nú fór að
greiðast úr þessari ráðgátu að
einu leyti. Nokkur sprengju-
brot fundust, og sérfræðingar
stórskotaliðsins komu fram
með þá fullyrðingu, að hér
væri ekki að ræða um flug-
sprengju, heldur fallbyssu-
skeyti. En drottinn minn dýri!
Hvaðan var það komið? Víg-
lína óvinanna lá á annað
hundrað km. austur í landi.
Parísarbúum lá við að brosa
að þessum furðulegu fullyrð-
ingum hernaðarfræðinganna.
En kúlubrotin fundust, og
af þeim sannaðist, að hér var
um að ræða byssu með geysi-
legum byrj unarskothraða. Og
við nánari athugun þeirra
staða, sem skotin höfðu hitt,
var hægt að finna í hvaða
átt hennar væri að leita. Skot-
línan lá gegnum borgina frá
austri til vesturs, og væri hún
íramlengd austur á bóginn, til
vígstöðvanna, varð fyrir stað-
urinn Laon, Þjóðverja megin.
En frá myndatökum úr lofti
var það kunnugt, að frá Laon
—Amiens járnbrautinni lá
hliðarspor, sem Frökkum var
ókunnugt um, til hvers var
ætlað. Nú leyfðu sérfræðingar
skotliðsins sér að varpa fram
þeirri furðulega djörfu og ó-
trúlegu fullyrðingu, að þar
— í 120 km. fjarlægð —
leyndist sú ægilega Helgríður,
er sendi höfuðstað Frakklands
svo hræðilegar kveðjur.
Gat þetta náð nokkurri átt?
Langdrægustu fallbyssur, sem
menn þekktu, skutu 40 km.
vegalengd. Þessi sendi skot-
fleyg sinn sextíu km. lengra,
eða svo fullyrtu herfræðing-
arnir. Þeir reiknuðu einnig út
hlaupvídd þessa morðvopns.
Hún var ekki áberandi, — um
20 cm.
Umferð heimsborgarinnar
var stöðvuð. Neðanjarðar-
brautirnar einar héldu hik-
laust áætlaðar leiðir. Á meðan
hvinu stórskeytin þýzku yfir
borginni til kl. rúmlega 2
þennan dag. Alls náðu París
um daginn 25 skotkúlur, sem
drápu 13 menn en særðu 30,
eyðilögðu ýmsar byggingar og
trufluðul umferðina allverulega.
Næsta dag, sem var Pálma-
sunnudagur, hélt skothríðin á-
♦K
m
♦K
♦K
♦K
+K
♦K
♦K
♦K
♦K
♦K
é
♦K
♦K
é
m
*K
Í sunnudagsmatinn
Ódýrt kjöt af rosknu fé
Spikfeitt hangikjöt
Nautakjöt í buff og steik
Alikálfakjöt
Miðdagspylsur
Vínarpylsur
Kjötfars
Frosin svið
Akureyrarsmjör og ostar
Rabarbari
Tómatar
Blómkál — Spiskál
Gulrætur — Purrur.
Kjöivevzl. Hevðubveið
i íshúsiim Herðubreið Sími 4565.
7l

fram með h. u. b. 15 mín.
i millibili. Tjónið var tiltölulega
: lítið. Einungis ein kúla hæfði
kirkju í úthverfi borgarinnar
. og drap nokkra menn og kon-
ur. Alla þessa viku til páska
hélt skotárásin áfram með
nokkrum hléum, og með
nokkru mannfalli og eigna-
tjóni. En á Föstudaginn langa
sló einum þessum voða skot-
fleyg niðúr á kirkjuna St.
Gervais í miðju Parísar. —
Kirkjan var þéttskipuð fólki,
trúuðum biðjandi söfnuði.
Fólkið hrökk upp úr bænum
sínum við ógurlegt brak. Loft-
ið yfir því rofnaði, gnæfandi
súlur og margra smálesta þung
múrbrot hrundu niður á mann-
grúann. Hvelfingin enduróm-
aði af þungum dimmum drun-
um fallandi múrsins og sáru
kvalaveini deyjandi fólks.
Sjúkralið var kvatt til hjálp-
ar. Erkibiskup Parísar stóð
með upplyftum1 höndum og
blessaði yfir þá dánu, er þeir
voru bornir út úr kirkjunni.
, Blóð flaut um bekki og gólf.
87 biðu bana, 70 hlutu meiri
sár og minni.
i Meðan á þessu gekk, héldu
herfræðingar Frakka áfram
athugunum sínum. Þeir ákváðu
furðu nákvæmlega bækistöðv-
1 ar undrabyssunnar. Þegar á
eftir var flugdeild send af stað
( til þess að rannsaka þær nán-
ar. Samtímis var og gert út
lið austur á bóginn, í því
skyni, að leita skotstöðvanna
með hljóðkönnun. Og á furðu
skömmum tíma tókst að finna
þessar sérstöku óvinastöðvar
og mæla flughraða kúlnanna.
; Þær fóru þennan 120 km. veg-
arspotta — sem, var bein loft-
lína til Parísar — á þrem mín-
útum eftir firna háum flug-
boga.
! Hér þurfti skjótra úrræða
við, enda stóð ekki á þeim.
Þegar á miðjum næsta degi,
eftir að fullvíst varð, hvaðan
Þjóðverjar skutu, hóf frönsk
30,5 cm. fallbyssa gagnsvör
sín til hinar langdrægu, þýzku
systur. Framh.
H. J.
Leiðrétting
j í 28. tbl. Framsóknar, sem
út kom 10. þ. m., stendur svo-
hljóðandi klausa í grein eftir
Jón í Stóradal:
i „Þannig lagði Samband ísl.
samvinnufélaga fram 15—20
l þúsund til styrktar Tímablöð-
unum, auk óbeins stuðnings“.
i Út af þessum ummælum vil
j ég taka fram eftirfarandi:
j Sambandið greiddi 12.000 kr.
j til blaða árið sem leið fyrir rit-
, gerðir um samvinnumál og
stuðning við samvinnustefn-
, úna. Gat ég þess í skýrslu
þeirri, er ég gaf á nýafstöðn-
, um aðalfundi S. í. S. um
, starfsemi Sambandsins síðast-
liðið ár. Var Jón í Stóradal
fulltrúi á fundinum og hefði
því átt að geta sagt rétt til
um þetta. Reikningar Sam-
bandsins, þar sem! þessi upp-
hæð er færð til gjalda, voru
samþykktir á fundinum í einu
, hljóði.
Þessu blaðatillagi skifti
stjórn Sambandsins milli Tím-
ans, Dags og Framsóknar, og
i þó að Framsókn sé talin með
! ,,Tímablöðunum“, sem ég býst
varla við að Jón geri, vantar
mikið á, að staðhæfing hans
um að Tímablöðin hafi fengið
15—20 þúsund kr., sé rétt.
Ég- veit ekki hvað Jón á við
með ummælum sínum um „ó-
beinan stuðning“ Sambandsins
við Tímablöðin og skora því
hér með á hann, að gefa skýr-
ingar á því.
Sigurður Kristinsson.
Bílferðir
á Hallgrimshátfðina
frá
Ferðaskrifstofu íslBnds
Ingólfshvoli, sími 2939.