Nýja dagblaðið - 24.12.1936, Blaðsíða 11

N Ý S A
0AGBLAÐXÐ
11
hafa þau, að líkindum, eignast óskir, sem efasamt
er, að fengið hafi fullnægingu á hlutaveltu hinnar
miklu hátíðar
*
Og nú eru jólin í nánd.
Útvarpsfréttimar drukkna í auglýsingum, og
blöðin standa á blístri af gleiðletruðu skrumi um
jólasveina, góðgæti og glys. — Það eru hrein und-
ur, hve margir hlutir og ólíklegir eru taldir „til-
valdar jólagjafir*' þessa dagana. — En hvar er boð-
skapur jólanna? — Jú, maður lifandi, hann kemur
á sínum tíma í jólamessum og jólasögum í jólablöð-
unum, sem eru prentuð með mislitu letri, til virð-
ingar við fagnaðarboðskapinn. — En þangað til
hugsa menn mest um jólagjafir og jólamat, og
hvorttveggja kostar mikla umhugsun, umstang og
peninga. Allir eru á þönum aftur og fram um bæ-
inn, til að skoða jólavaminginn og velja gjafir
handa sér og sínum. — Og svo koma jólin með
jólasálma, jólagjafir — og jólamat. — Þá era flest-
ir þreyttir. Menn óska hverjir öðram gleðilegra jóla
og þakka fyrir þessar yndælu jólagjafir, sem komu
sér einmitt svo vel, en mér er grunur á, að sumir
hefðu þó hugsað sér eitthvað annað en það, scm
þeir fengu. — Sumstaðar vantar ekkert — nema
jólagleðina, hana vantar víða, þrátt fyrir allar ósk-
imar. Svo fá menn sér „einn lítinn“ til angursbóta
ög hátíðabrigðis. — Þannig líða jólin hjá mörgum,
og árangurinn er þreyta og tómleiki, ofreyndur
magi — og pyngja,
En bömin?
: Margir foreldrar færa þungar fómir til að geta
glatt bömin sín á jólunum, en auglýsingafarganið
fær því ■ áörkað, að bömum þykir um lítið til koma í
gamanburði við allt það, sem þau hafa séð í búðar-
gluggunum. Þau hafa hugsað sér allt annað. Svo
sjá þau, hvað kunningjamir hafa fengio, og þykir
jþá oft sinn hlutur enn verri en áður. Litlu bömin
fá svo mikið, að þau vita hvorlci í þennan heim né
annan, unz þreytan og svefninn miskunnar þeim.
Svo brjóta þau og bramla, skoða innan í og kasta
burt öllu saman, nema ef til vill einhverju lítilfjör-
legu leikfangi, sem bau talca tryggð við og geyma
eins og gimstein.
Bömin virðast snemma læra að líta á jólin frá
fjárhagslegu ;sjónarmiði, fyrst og fremst, — meta
þau og meðtaka eftir ytri táknunum einum, eftir
góðgæti og glingri. Það er vitanlega okkar sök en
ekki þeirra. Og jólin veita þeim, eins og okkur, ó-
fullnægðar óskir, öánægju í stað gleði, þreytu fyrir
hvíld. — Þannig er leikið ár frá ári ævintýrið um
vitringana þrjá, sem færðu barninu gjafir: gull,
reykelsi og myrru. —
! *
I einu dagblaðinu héma var nýlega birt frétt um
það, að úti í Kaupmannahöfn væri inflúenzan orðin
svo skæð, að jólaverzlunin væri í hættu! Hugsið þið
ykkur aumingja jólaverzlunina. Hitt þótti ekki í
frásögur færandi, að lifandi menn kynnu að verða
veikinni að bráð eða lægju sjúkir um jólin. Það var
jólaverzlunin, sem var í hættu. —
En þannig eru jólin orðin í okkar sið. Þau eru
einskonar uppskeruhátíð verzlunarinnar. — Menn
streitast við að færa Mammoni stærri fórnir þá en
annars, hver eftir sinni getu. Og ilminn af fórnun-
um leggur upp til verzlunarbúða og blaða, sem með-
taka hann í bróðerni með mikilli þaklcargerð. En
hver haldið þið að borgi brúsann, auglýsingar blað-
anna og ágóða verzlananna? Auðvitað heiðraður al-
menningur, við, góðir hálsar, eins og allt annað.
Og hvað haldið þið að auglýsingarnar kosti á ári
hverju? Þú sleppur ekki hjá því að borga skrumið,
neytandi góður, þess máttu vera vís. Og hver er á-
rangurinn? Þú lætur lokkast — og fórnar. —
Ég tek það fram, að ég vil engan ásaka, hvorki
einstaklinga né stéttir. Allt þetta fargan gengur
fram „á afturfótum tíðarandans“. 0g ég skal fús-
lega játa það, að hér er erfitt um að bæta, því að
lögmál samkeppninnar, lögmálið um framboð og
eftirspurn, hlýtur að ráða hér sem ænnarstaðar i
okkar mannfélagi. Það leiðir menn til að gera slík
grimmdarverk hugsunarleysisins, sem allur þessi
auglýsingafaraldur er fyrir vesalings börnin, eink-
um þau fátæku. — En virðist ekki barnaverndaru
nefnd ástæða til að taka þetta mál til meðferðar —
og raunar sölu og auglýsingar leikfanga yfirleitt.
Eitthvað má berja í verstu brestina. Og það verður
aldrei af slcafið, að þau leikföng, sem við gefum
börnunum okkar, tfru yfirleitt óhagkvæm og lýsa
litlum skilningi á eðli þeirra og þörfum. Leikirnir
era hinn fyrsti skóli og sá, sem undirbýr allt annað
nám og þroska hins framvaxta manns. Því skyldi
leikfanganna vandlega gætt. —
*
Við, sem erum miðaldra og meira, munum jólin
í okkar æsku. Þau vora öðravísi þá en nú, að
minnsta kosti til sveita. Jólagjafirnar voru ekki
margbrotnar, en þær voru vel þegnar, því að við
þekktum svo fátt annað en það, sem við fengum
alltaf: föt, kerti og spil. Þá voru engir búðarglugg-
ar til að glepja fyrir, engar auglýsingar, sem vöktu
meting og sáðu sæði ófullnægðra óska. Allir fengu
það sama eða svipað. Og jólin vora ha’.din með lík-
um hætti á höfuðbóli og hjáleigu. Þau hvíldu ör-
uggt á ævafomum sið, þjóðlegri trú og föstum fé-
lagsháttum. Þá var engan að öfunda og furðu fáa
að aumltva. — Að vísu hafði mamma mikið að
sýsla fyrir jólin, en hún þurfti ekki að slíta sér lit
á búðargöngum. Hún reiddi það fram, sem bezt
var til í búri. Það vissu allir, og við það sat. Og
Framhald á 25. síðu