Tíminn Sunnudagsblað - 25.04.1965, Blaðsíða 9

SARA LIDMAN:
MEÐAL RÓSANNA í
TRJÁGARÐINUM
Hvítu hjónin í rósagarðinum not-
uðu ekki nema hluta af húsinu: Þau
björguðust við sömu setustofuna og
sama matsalinn, en sváfu hvort í
sínu svefnherbergi — skammbyssa og
Íitil, hálsmjó kúluflaska með port-
víni á hvítum dúki á náttborðinu
hjá sálmabókinni og hægðameðölun-
um. Hin herbergin stóðu auð og biðu
gesta, sem aldrei komu. Wachira varð
þó að strjúka þar af öllu á hverjum
degi. Hann hafði ávallt nógu að sinna
—þurrka og fága gólf og glugga-
kistur, sem aldrei sást á fis, þvo föt
húsbændanna og matreiða handa
þeim. Þau andvörpuðu armæðulega,
hjónin, og sögðust ekki geta heimt-
að lengur sömu umönnun og þegar
þau höfðu fimm þjóna. En þau voru
líka orðin gömul, sögðu þau, og áttu
kannski ekki að kvarta, þvi að hvítar
hærur væru ekki lengur að neinu
metnar.
Hvern einasta morgun fóru þau
út í garðinn eftir árbítinn og römb-
uðu þar fram og aftur með Kobba,
sem hafði þjónað þeim í þrjátíu ár,
ræddu lengi sín á milli um kvisti,
sem til mála kom að kippa af stofni
og runna, sem gat verið álitamál,
hvort ekki ætti að færa. Klukkan tiu
settust þau við einhvern trjálund-
inn — þeir voru fimm, sem þau gátu
valið um —, og þangað bar Wachira
þeim teið. Því heyrðu til dálitlar ein-
ræður um markmið lífsins. Þeim var
beint að Kobba, en látið kyrrt liggja,
?ió að Wachira stælist til þess að
eggja við eyra.
Þetta er mikill trjágarður. Og þar
vaxa hinar lýtalausu rósir. Fölskva-
laus gleðin, sem við, gamla fólkið,
höfum af því að horfa á slíkar rósir
— er hún ekki líka nokkurs virði
í sjálfu sér? Það er öfundsýkin, sem
nú fjandskapast við alla fegurð í ver-
Öldinni. Öll hin háskalegustu öfl hafa
svarizt í fóstbræðralag til þess að tor-
tíma þessum rósum — hvernig skyldi
eiginlega verða umhorfs í framtíð-
inni? En við lifuim svo sem ekki
endalaust. Þeir fá auðvitað viljann
sinn — þessir, sem fyrirlíta rósirnar
okkar. Við deyjum. Segðu okkur það,
Kobbi, sem hefur varið ævi þinni til
þess að hlynna að þessum garði — því
að þitt verk er hann, ekki síður en
okkar, -því dettur okkur ekki í hug
að bera á móti — vildir þú horfa upp
á það, að villimennirnir ryddust hér
inn og kvistuðu þessa yndislegu rósa-
runna niður með sveðjum sínum?
„Ekki segja þetta, Memsab,“
stynur Kobbi.
Og við þetta svar vöknar húsfreyj-
unni um augu. Hún fálmar til Bwana,
mannsins síns, líkt og hún sé að
leita sér styrks, leggur hönd sína á
hönd hans, og annað hvort þeirra
segir:
„Villimennskan fer eins og logi
yfir akur og treður allt undir fótum
sér. En það er satt, sém þú segir:
Við lifum ekki endalaust. Og hvers
vegna ættum við að óska okkur ann-
arra örlaga en rósanna okkar?“
„Bwana aldrei deyja — Memsab
aldrei deyja,“ segir Kobbi.
„Þú ert trúföst sál, Kobbi minn.
En þú ert barn gamla tímans eins
og við. Það skilur þú samt, að þann
dag, sem þeir ráðast á rósirnar okk-
ar, þá er úti um okkur öll“.
Kobbi berfætti var svo vel siðaður,
að hann grét líka við teborðið, enda
þótt hann fengi ekki neitt te. Wac-
hira stóð álengdar, þurr um augu,
og það var ekki enn úr því skorið,
hvort fyrir honum átti að liggja að
öðlast aðild að sáttmála þessa trjá-
garðs eða ganga í flokk villimann-
anna, sem tróðu allt undir fótum
sér.
Memsab þreyttist aldrei á því að
segja:
„My dear! Getur það hugsazt, að
sú elska, sem er á milli okkar og
rósanna, sé einskis virði? Skyldi ekki
veröldin vera ögn skárri á meðan
þessi elska er virt?“
Eitthvað svipað hafði Wachira dott-
ið í hug, áður en hann kynntist al-
vöru lífsins. Þau Wambúra
gerðu heiminn betri. En hversu skop-
leg varð ekki þessi hugsun, þegar
Memsab orðaði hana! (Og þó var
hún eðlileg: Það, sem menn fá ekki
lifað hjá ástkonu sinni, svipar til
hinnar Ijúfu fegurðar, sem þrengt er
saman í rósabikarnum — það má
ekki farast, það verður að fá að gera
veröldina ögn betri, og umfram allt
má veröldin ekki ryðjast þar inn).
En það hvíldi bölvun yfir þessum
garði — henni hafði tekizt að
smeygja sér þar inn. Gömlu hjón-
in voru ekki lengur fær um að dást
að rósunum sínum — þau táruðust,
ef þau fóru að tala um þær. Ekkert
komst að í huga þeirra nema böl-
sýnin. Og þau mönuðu villimennina
að koma og tortíma fegurðinni, svo
að þau fengju að lokum frið — þetta
rauðeygða illþýði, sem enn hikaði þó
við að vaða yfir rósirnar þeirra.
Einn morguninn, þegar Wachira
tók tebaukinn, blasti þar óvænt við
honum peningaseðill. Það var eins og
hann snoppungaði hann, þessi seðill.
Hann fór upp með teið, skrúfaði
frá krönunum í báðum baðherbergj-
unum, fór niður aftur ög lét dúk á
morgunverðarborðið, fór upp og
skrúfaði fyrir kranana, sótti bakk-
ana.
Klukkan er tuttugu mínútur yfir
sjö í Kenýu, hefðarfólkið hvíta er
alls staðar í baði og þjónustufólkið
stendur við eldhúsborðin og neytir
þess er eftir hefur orðið af teinu, sem
húsbændurnir voru vaktir með. Kobbi
er þegar kominn í dyragættina með
krús sína og ábyrgð á þessum
óreynda herbergisþjóni.
„Sefur þú ekki vel á nóttunni?"
spyr Kobbi.
Sjálfan mátti gruna hann um, að
hann hefði einhvern tíma sofið lítið,
skorpinn og hrukkóttan — það var
einna helzt af gömlum vana, að það
gljáði á svart skinnið.
„Ég svaf líka illa, þegar ég var á
þínum aldri,“ segir hann og reynir
að vekja dálitla öfund hjá Wachira.
„En það var bara af hatri.“
Annar peningaseðill lá undir
brauðhnífnum. Wambúra gat ekki
lengur mildað skap hans: Hann var
eins og rotta á gólfi, þar sem gildrur
með tælandi ostbitum voru egndar í
hverju skoti.
Hann gleymdi að láta á sig hanzk-
ana, þegar hann reiddi fram morg
unverðinn, og Bwana setti ofan í
við hann. Memsab gaut til hans aug-
um í laumi. Varir hans skulfu.
Hann tók til í svefnherbergjunu'm.
Þar var daufur þefur af stöðnu
þvagi, rósum og ilmdufti, blandaður
Sara Lidman varð kunn fyrir nokkru af bók þeirri, sem
hún skrifaði um líf og kjör blökkumanna í Suður-Afríku. Síðan
hefur hún áft langdvalir í Kenýu, bæði í Kísúme við Viktoríu-
vatn og í Nýerí. Saga sú, sem hér birtist, er kafli úr nýrri bók
um samskipfi hvítra manna og svartra í Kenýu.
T í M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ
345