Tíminn Sunnudagsblað - 16.05.1965, Blaðsíða 4

Fyrir nokkrum árum var hafin
kornyrkja hér á landi í allstórum
stíl í nokkrum sveitum, og gerSust
sumir allbjartsýnir á framtíð henn-
ar. Þá gerði ég það af forvitni að
skyggnast um viðgang þessarar at-
vinnugreinar í fornum heimildum.
Fortíðin er eina leiðarljósið, sem
við eigum á brautum framtíðarinn-
ar.
Rannsóknirnar urðu tímafrekar
eins og vænta mátti, og mér vannst
ekki tóm til þess að koma þeim í
höfn. Samt sem áður þóttist ég kom-
ast að ákveðnum niðurstöðum. Þær
voru ekki ýkjanýstárlegar, en samt
sem áður mun fáum vera það Ijóst,
að sú var tíðin, að við íslendingar
fluttum út korn.
Kornyrkjusaga mín lenti ofan í
skúffu með öðru dóti, en hún rifjað-
ist upp fyrir mér í vor við hafís-
fréttirnar. „Landsins forni fjandi"
lagði íslenzk akurlönd- í auðn í gamla
daga, og við erum svo nýsloppnir
frá mesta kuldaskeiði, sem yfir land-
ið hefur gengið frá því að það byggð-
ist, að við vitum ekki, hvort árgæzk-
unni er aðeins tjaldað til nokkurra
ára, við lifum á hlýviðraskeiði á ís-
öld, eða hlýöld er gengin í garð.
Ég mun hafa ætlað mér að vinna
kornræktarfróðleik minn rækilegar,
þegar ég lagði hann til hliðar árið
1962, en þess verður enginn kostur
í bráð. Ég læt hann því fara, þeim
mönnum til ánægju, sem enn erja
islenzka mold. Þess ber að geta, að
hér er einungis um að ræða frum-
drög að sögu islenzkrar akuryrkju.
Þessi þáttur í atvinnusögu þjóðar-
innar er lítt rannsakaður eins og
flest annað.
í eina tíð settu akrar svip á Fljóts-
hlíðina, og um gervallt Suðurland,
við Faxaflóa og Breiðafjörð hefur
allmikil kornyrkja verið stunduð allt
til loka miðalda. Á þessu svæði hafa
fornar akurgirðingar staðið allt fram
á okkar daga sem gerði og nátthag-
ar. Nú jafna jarðýtur hinnar miklu
vélaaldar óðfluga yfir slík verksum-
merki járnaldarfólksins, sem hér bjó
til skamms tíma. Það væri nokkurs
virði, ef bændur og jarðyrkjumenn
vildu gefa nokkurn gaum að fornum
gerðum og garðbrotum, sem finnast
kunna í túninu. Einhvern tíma kem-
ur sá dagur, að allur sá fróðleikur
þykir góðra gjalda verður. Fyrr eða
síðar verður saga íslenzkrar akur-
yrkju rannsökuð til hlítar.
Blómaskeið íslenzks landbúnaðar.
Hafið við strendur íslands er á ýms
um stöðum og árstímum auðugt af
næringarefnum og morandi af lífi.
íslenzk fiskimið teljast með hinum
beztu í heimi — eru með frjósöm-
ustu svæðum jarðar, ef svo mætti að
orði komast. Landið sjálft hefði snið-
ið þjóðinni allþröngan vaxtarstakk,
ef hún hefði eingöngu átt að lifa
af kvikfjárrækt og jarðyrkju. „f þá
veiðistöð kem ég aldrei á gamals
aldri,“ segir Ketill flatnefur, er syn-
ir hans eggja hann til íslandsferðar.
Fiskisögur hafa verið einhver fyrstu
tíðindin, sem héðan spurðust, og alls
konar veiðiföng hafa verið landnem-
unum til mikillar bjargar meðan fátt
var um búpening og ræktun lítil
Þegar stundir iiðu, óx landbúnað
urinn, og kvikfjárrækt og jarðyrkja
varð aðalatvinnuvegur íslendinga, er
landnámsöld lauk, þótt þeir stunduðu
sjósókn jöfnum höndum. ísland vai
numið á fremur skömmum tínia
fólksflutningar út hingað voru mjög
örir, af því að landið bauð góða
kosti norrænu fólki á tæknistigi 10.
aldar. Hér voru engir þeir myrkvið-
ir, sem landnemunum veittist ekki
fremur auðvelt að breyta í tún, akra
og engi, þar sem landgæði leyfðu og
þurfa þótti.
Landnámsmennirnir voru margir
upprunnir í hálfgerðum bjargfugla-
bústöðum á strönd Vestur-Noregs,
kreppu barrskóga og brattra fjalla.
Hér var víða meira undirlendi en
nokkurs staðar í Noregi, og menn
þurftu ekki að heyja erfitt landvinn-
ingastríð við skóginn. í Egils sögu
er dregin upp sennileg mynd af bún-
aðarháttum efnaðra landnámsmanna.
Skalla-Grjmur var verklundarmaður
og hafðf um sig margt manna. Fyrstu
árin er búfé han.= fátt. og lætur hann
þá menn sína > ýmsa atvinnu.
í landnáminu itiou hann fjögur
stórbú og hefur verkaskiptingu inilli
þeirra. Á Ökrum hefur hann akur-
yrkju, á Álftanesi fiskveiði og sel-
veiði, eggjatöku og hvalveiðar. í
Grísartungu Iét hann varðveita sauð-
fé sitt, en nautgripi að Borg. Lax-
veiði stunduðu menn hans í Norðurá
og Gljúfurá. Skalla-Grímur lét flytja
að sér rekavið, en hann var hinn
mesti völundur á tré og járn. Smiðju
hafði hann alllangt frá bæ sínum,
þar sem skógurinn var beztur til
kolagerðar. Járn vann hann úr mýr-
arrauða eins og þá var títt.
Skalla-Grímur kemur snemma út,
uyggir landkostasveit og er sjálfur
mikill atorkumaður. Þess vegna verð-
ur ekki dregin sú ályktun af búskap
hans, að fjárafli allra landnáms-
manna hafi staðið með jafnmiklum
blóma, bæði til hafs og heiða. „Sumir
þeir, er fyrstir komu út, byggðu
næstir fjöllum, og merktu að því
landkostina, að kvikféð fýstist frá
sjónum til fjallanna."
Menn settust alls staðar að, þar
sem byggilegt var og hófu landbún-
að með svipuðu sniði og þeir höfðu
vanizt í átthögum sinum. Meðan
landrými var nægilegt og örtröð
hafði ekki spillt frjósemi vallarins,
gátu menn gefið sig lítt skipta að
landbúnaði. Tíunda öld var blóma-

412
ÍÍMINN - SUNNUDAGSBLAÐ