Tíminn Sunnudagsblað - 24.12.1967, Blaðsíða 8

Kafrín keisaradrottning
Fátœka ag ófríhstúlk-
an, sem vari drottning
Oft sjást á prenti feikna spak-
legar vangaveltur um konur. Er
gjarna deilt um, hvort þeim hæfi
að taka meiri eða minni þátt í
atvinnulífinu og hvort þær hafi
hæfileika til að sitja á þingi eða
ræikja hálaunuð störf. Gáfuleg rök
með og móti eru borin fram og
gætu fyllt mörg bindi. Endanlegri
niðurstöðu er erfitt að komast að.
En nú er það svo skrýtið, að
íaki ein þessara veiku vera, sem
%venkyns kallast, sér fyrir hend-
ur að sigrast á ölum hindrunum,
*em tálma leið að einíhverju settu
marki, þá er eins og hvorki eld-
ur né brennisteinn né sá gamli
sjálfur fái rönd við reist. Konan
verður þó að hafa ódrepandi vilja
og vera reiðubúin að fórna ást,
flekkleysi og nokkrum hinna
gömlu boðorða, sem Móses lærði á
fjallinu forðum. Þau eru misjafn-
lega haldin, hvort sem er.
Mannkynssagan kann að greina
frá ýmsum slíkum kvinnum. Ein
kvað meira að segja hafa smogið
upp í sjálfan páfastól og alið barn
fyrir altarinu, en það getur varla
verið satt. Hins vegar eru óyggj-
andi sannanir fyrir öðru afreki:
Á átjándu öld tókst þýzkri stúlku,
sem var fátæk, og það sem verra
var, ófrið, að verða einvöld keis-
aradrottning yfir hinu forneskju-
lega, geysistóra Rússaveldi. Sem
arftaki Péturs mikla og fyrirrenn-
ari Jósefs Stalíns, leitaðist hún
við að stækka og styrkja ríkis-
heildina og hún á nokkurn heið-
ur af þeim stórveldisljóma, sem
stundum hefur leikið um Sovét-
ríkin. Iíún tók sér nafnið Katrin,
og sakir landvinninga er hún köll-
uð Katrín hin mikla.
Rússland á 17. og 18. öld.
Það væri ekki úr vegi að líta
aðeins^á landið og þjóðina, sem
Katrín vann með kænsku sinni.
Þeir, sem hafa séð snilldarverk
Eisensteins, kvikmyndina um Ivan
grimma, hafa fengið dágóða
hugmynd um rússneska aðalinn,
bojarana, á 15. öld. Þessir höfð-
ingjar þóttu framúrskarandi iIIa
að sér í öllum bóklegum fræðum
og voru frægir fyrir ofát, of-
drykkju og .hrottalega meðferð
á undirsátum sínum. Þeir höfðu
engan skilning á hagfræði og sner
ust öndverðir gegn ívani grimmá,
sem barðist fyrir öflugri ríkis-
heild og heilbrigðri utanríkisverzl-
un .Hann stofnaði til verzlunar-
viðskipta við England, sem urðu
síðar umfangsmikil, og til að
treysta þau, sendi hann menn í
bónorðsför til Elísabetar drottn-
ingar. Hinn klóki meykóngur kaus
óskoruð völd fremur en einfaldan
giiftingarhring og vísaði honum á
bug, ásamt tugum annarra biðla.
óvild bojaranna kom í veg fyr-
ir, að ívani tækist að sigra Pól-
verja og Svía, sem sátu á austur-
strönd Eystrasalts. Það var Pétur
mikli, sem endanlega lagði hinar
íslausu hafnir við Eystrasalt undir
Rússland í byrjun 18. aldar.
Pétur mikli.
Hafnir eru lítils virði, ef engar
eru skonnorturnar. Pétur fór sjálf
ur til Vesturlanda, fyrstur Rússa-
keisara, með miklu fylgdarliði, til
að kynna sér skipasmíðar. Reynd-
ar var hann fullur áhuga á allri
verkmenningu. Sagt er, að hann
hafi meðal annars lært að sóla
skó og draga út tennur í ferðinni.
Skartgjarnar hirðir gerðu bæði
að dást að og hneykslast á þessum
þróttmikla ofurhuga. Hann var
gæddur eldlegu fjöri, snarræði og
framkvæmdasemi. Hann þoldi svall
Oig vökur betur en nokkur annar.
1136
TtUlNN - SUNNUDAGSBLAÐ