Tíminn Sunnudagsblað - 24.12.1967, Blaðsíða 9

En hirðmeyjarnar hvíuðu, þegar
hann henti frá sér hníf og gaffli
sem óþarfa tildri. Rússarnir héldu,
að hvalslpíðin í lífstykkjum kvenn-
anna, sem þeir föðmuðu í dans-
inum, væru þeirra eigin bein, og
Pétur skildi ekkert í. því, hvað
vestrænar konur væru stórbein-
óttar.
Hvað sem um það var! Þegar
Pétur kom heim, grundvallaði
hann það Rússaveldi, sem í dag
togast á við Bandarikin um
heimsyfirnáð. Allir hafa heyrt um,
hvernig hann eigin hendi stýfði
skegg og kyrtilermar landa sinna.
Færri vita, að hann stofnaði fastan
her, sem taldi 210.000 manns (þá
voru þegnar hans aðeins um 8
milljónir), og kenndi hermönnun-
um að syngja lofsöngva um sig
og Rússland. Með miskunnarlausri
skattpíningu aflaði hann ijár til
að greiða mála, kaupa einkennis-
búninga og vopn og smíða þús-
undir stórra og sniárra skipa,
Eystrasaltsflotann.
Pétur hafði meiri áhuga á verk-
legum framkvæmdum en æðri
menntun. Þó stofnaði hann á bana
beði fyrsta háskóla Rússa. Fannst
mörgum byrjað á öfugum enda,
því í landinu voru engir mennta-
skólar.
Meginhugsjónir Péturs lifa enn
og setja svip sinn á rússneska
stjórnarliætti. Hann lagði ofur-
kapp á að gera Rússland að öfl-
ugu ríki, hvað sem það kostaði.
Jafnframt barðist hann fyrir iðn-
væðingu landsins. En það var við
ramman reip að draga. „Til allr-
ar óhamingju“, segir í samtíma
heimild, „eru varla nema tíu
manns, sem vilja hjálpa okkar
kæru þjóð fram á við, en milljón-
ir toga aftur á bak.“
Einn af þessum tíu var Pétur.
Hann leit á sig sem þjóðar sinnar
þjón. Frá klukkan fimm á morgn-
ana til eitt á nóttunni var hann
sívinnandi að framkvæmd nýmæla
sem hann taldi þjóðarhagnum til
bóta. Nærri vitstola af ákafa reyndi
hann að rífa þegna sína upp úr
miðaldasvefninum, og datt ekki í
hug að spyrja þá, hvort þeir vildu
það eða ekki, enda mundu þeir
flestir hafa beðið um að fá að lúna
áfram. En Pétur þoldi ekkart jaml
og múður. Þeir, sem neituðu að
læra ný vinnubrögð, voru þúsund-
um saman barðir, pyntaðir, nef-
skornir, hengdir eða grafnir Iif-
Gregory
andi. Jafnvel hans eigin sonur lét
lífið í átökunum.
Og alþýðan í Rússlandi var ekki
hamingjusöm um Jians daga. Hún
varð að borga kostnaðinn við
tuttugu og fimm ára stríð Péturs
við Svía, Tirki og Persa. í ör-
væntingu hlupust margir undan
merkjum og lögðust í stiga-
mennsku. Máltæki frá þessum
tíma hljóðar svo: „í slíku árferði
mundi sjálfur Kristur stela, væru
ekki hendur hans bundnar á kross
inm.“
En Pétur sigraði. Honum tókst
að lyfta grettistakinu.
Með því að fá fjölda Evrópu-
manea til að setja upp verksmiðj-
ur vítt og breitt um Iandið, grafa
eftir járni, smíða skip, byggja borg
ir, dró hann Rússland út úr hin-
um asíska menningahheimi, sem
þá hafði um margar aldir verið
algerlega staðnaður, og fleytti því
út í straumharða menningp fivr-
ópu. Hefði hans ekki notið við,
Orloff
væri Rússland máske enn í tölu
þróunarlandanna.
Eftir Pétur ríktu Rómanoffar
og venzlalið þeirra allar götur
fram til 1917. Þetta var fólk, sem
lifði við geysilegan munað. Skai’t-
gripahirzlurnar í Kreml eru fullar
af óhemjudýrum steinum. Hver
keisarinn kepptist við að eignast
verðmætari kórónu en sá næsti á
undan. Jafnvel biblíurnar voru
bundnar í gullspjöld. En sá eini
Rússavaldur á þessu tvö hundruð
ára skeiði, seim komst í hálfkvisti
við Pétur mikla, var þýzk prins-
essa, sem kom til Pétursborgar
árið 1744, hvorki fögur né rí,k.
Stúikan frá Stettin.
Elzta dóttir Péturs rnikla hafði
gifzt hertoganum í Holstein og
átt með honurn sonlnn Pétur ÚI-
rik. Önnur dóttir Péturs, Elísabet,
hafði trúlof'azt prinsi af Holstein-
Gottorp, en hann dó nokkrum dög
T f M I N N - SUNNUDAGSBLAJÐ
1137