Morgunblaðið - 06.05.2004, Page 47

Morgunblaðið - 06.05.2004, Page 47
UMRÆÐAN MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 6. MAÍ 2004 47 MIKIL og afar óvægin umræða hefur farið fram í fjölmiðlum og á öðrum vettvangi um þá skipun í embætti hæstaréttardómara, sem dómsmálaráðherra kunngerði 19. ágúst 2003. Kærunefnd jafnrétt- ismála, sem starfar eftir lögum nr. 96/2000, hefur m.a. gefið formlegt álit, sem felur í sér þá niðurstöðu, að við skipun þess dómara, sem embættið fékk, hafi veitingarvalds- hafinn brotið gegn 1. mgr. 24. gr. nefndra laga, þar sem segir að atvinnurekendum sé óheimilt að mis- muna umsækjendum um starf á grundvelli kynferðis. Hafa margir aðrir sakað ráðherrann um að hafa misfarið með vald sitt við þessa embætt- isgerð og hefur hann svarað fyrir hinar meintu ávirðingar á opinber- um vettvangi, m.a. á Alþingi. Vart ætti að þurfa að fara um það mörgum orðum hversu mik- ilvægt það er, að vel sé vandað til vals á þeim mönnum (körlum og konum), sem eiga að fara með æðsta dómsvald hér á landi. Eins og kunnugt er felst einn hinna þriggja höfuðþátta ríkisvaldsins í dómsvaldinu. Réttaröryggi verður ekki tryggt nema dómstólar, bæði héraðsdómstólar og Hæstiréttur, séu vel mannaðir og þeim jafn- framt búin góð starfsaðstaða og nægilegt rekstrarfé – auk vand- aðra laga, sem marka umgjörð dómsvalds og meðferð dómsmála. Við val dómara til starfa í Hæsta- rétti verður veitingarvaldshafinn (dómsmálaráðherra) að líta til margra þátta, sem miklu skipta, m.a. menntunar og starfsreynslu umsækjenda. Verður hið end- anlega val að sjálfsögðu að byggj- ast á grunduðum röksemdum og málefnalegum sjónarmiðum, þar sem jafnræðisreglna sé m.a. gætt. Alkunna er, að ákvarðanir um stöðuveitingar af þessu tagi hafa iðulega sætt gagnrýni einhverra og valdið ágreiningi manna á með- al – og er í rauninni ekki annars að vænta. Þegar fleiri en einn sækja um laust embætti má yf- irleitt gera því skóna, að þeir, sem ekki hljóta það, verði fyrir von- brigðum og jafnvel sárindum, og er það ekki nema mannlegt. Stundum verður fjaðrafok út af embættisveitingum af þessu tagi, sem hjaðnar síðan með tímanum, einnig eftir mannlegum lögmálum. Um embættisstöðu þá, sem hér um ræðir, sóttu allmargir vel hæf- ir og gegnir menn, karlar og kon- ur. Um almennt hæfi þeirra og hæfni, allra sem eins, til að gegna þessu vandasama embætti hefur enginn efast svo að mér sé kunn- ugt um. Hins vegar hafa hörð um- mæli verið höfð um samanburð á hæfni sumra þeirra a.m.k. og þeir, sem mest hafa farið, látið svo að ráðherrann hafi beitt ólögmætum sjónarmiðum við val sitt. Hafa sumir umsækjendanna hreyft áliti sínu í þá veru, eins og kunnugt er, enda höfðu þeir mikilla hagsmuna að gæta. Hjá umræðu af þessu tagi verð- ur ekki komist í lýðræðisþjóðfélagi þar sem tjáningarfrelsi er virt. Á hinn bóginn má virðast sem op- inber ummæli sumra þeirra, er hafa tjáð sig um málið, hafi ein- kennst af ómálefnalegri rökfærslu, skammsýni og dómhörku, og er kærunefnd jafréttismála þar ekki undan skilin. Þá hefur aðgangs- harka sumra þeirra fjölmiðla, er lengst hafa gengið, verið langan veg frá öllum eðlilegum þörfum samfélagins fyrir góðan og heið- arlegan fréttaflutning og verið í andstöðu við þær hefðir, sem al- mennt hafa verið í heiðri hafðar í fjölmiðlun hér á landi. Margs kon- ar flausturs og misskilnings hefur þar gætt, sem engum er sæmandi og getur haft skaðvænar afleið- ingar sé litið til þess áhrifavalds, til góðs og ills, sem fjölmiðlarnir hafa og sem síst má misbeita. Hvergi hafa komið fram haldbær rök til stuðnings þeim full- yrðingum, sem óspart hefur verið haldið á loft í fjölmiðlaum- fjöllun, að ráðherrann hafi misbeitt valdi sínu við þessa emb- ættisveitingu. Þær ástæður, er réðu vali ráðherrans á hæfasta umsækjandanum og sem hann hefur lýst skilmerkilega, verða þvert á móti að teljast málefnalegar og fullgildar, enda hafði hann óumdeilanlega visst svigrúm í þessu sambandi. Hvergi í umsögn Hæstaréttar um hæfi og hæfni umsækjenda var tekin af- staða til sértækrar hæfni umsækj- endanna (umfram almenn ummæli um að þeir væru allir hæfir) og felst slík afstaða ekki í þeim um- mælum dómstólsins að tveir þeirra væru öðrum ‘heppilegri’ í þessu sambandi. Á þessu og sér- tæku hæfnismati er vitaskuld reg- inmunur. Í síðbúnu áliti kæru- nefndar jafnréttisráðs voru heldur ekki færð fram sannfærandi rök fyrir því, að ráðherrann hafi beitt beinni eða óbeinni mismunun ‘vegna kynferðis’ við val sitt, sem þó er skilyrði þess, skv. 3. mgr. 24. gr. jafnréttislaga, að honum verði gert að ‘sýna fram á að aðr- ar ástæður en kynferði hafi legið til grundvallar ákvörðun hans’. Óhjákvæmilegt er, að hin mikla og nærgöngula umfjöllun og sleggjudómar, sem uppi hafa verið vegna þessarar embættisveitingar, hafi með vissum hætti skaðað þann, er síst skyldi, þ.e. þann mæta lögfræðing, sem skipaður var í embættið, en hann hafði ekki unnið sér annað til ‘sakar’ en vera í hópi umsækjenda um starfið. Að öðrum ólöstuðum verður ekki bet- ur séð en að hann hafi verið mjög vel að starfinu kominn, með góða menntun og afar farsælan starfs- feril sem héraðsdómari um árabil og sem yfirmaður dómaraemb- ættis, dómstjóri. Fregnir af áhugaverðu framhaldsnámi hans og vandasömum störfum, sem og kynni af manninum sjálfum og góðum persónueigindum hans, sem laða til sátta og samstarfs, hafa um árabil hlýjað þeim, er þetta ritar, en hann er gamall kennari hæstaréttardómarans. Kennarinn treystir því, að sama farsæld og verið hefur muni ein- kenna embættisstörf nemandans fyrrverandi á því mikilvæga sviði, er hann hefur nú valist til og sem hann mun vonandi gegna með sæmd um langan aldur. Um skipun og hæfni hæstaréttardómara Páll Sigurðsson skrifar um skipan hæstaréttardómara ’Óhjákvæmilegt er, aðhin mikla og nærgöng- ula umfjöllun og sleggjudómar, sem uppi hafa verið vegna þess- arar embættisveitingar, hafi með vissum hætti skaðað þann, er síst skyldi.‘ Páll Sigurðsson Höfundur er prófessor í lögfræði við Háskóla Íslands. AUGLÝSINGADEILD netfang: augl@mbl.is eða sími 569 1111 Þjónustu- og ábyrgðaraðili fyrir OPTICAL STUDIO DUTY FREE STORE – LEIFSSTÖÐ OPTICAL STUDIO SMÁRALIND VORTILBOÐ! SÓLGLER* í þínum styrkleika fylgja kaupum á nýjum gleraugum – FRÍTT *Styrkleiki 0 til – 6.00 / 0 til + 4.00, sjónskekkja til 1.00. PX Borgartúni 28, símar 520 7901/520 7900 www.ef.is • Hagstætt verð

x

Morgunblaðið

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.