Íslendingaþættir Tímans - 25.10.1968, Blaðsíða 18

Ferfalt afmæli:
Hjónin í Stórutungu
Guðrún Sveinsdóttir og Þórólfur Jónsson
Bárðardalur gengur byggða
lengst inn í hálendi íslands. Eftir
honum fellur Skjálfandafljót.
Byggðin er báðum megin fljótsins.
Syðst eða innst í hinum eiginlega
dalbotni eru bæirnir: Mýri og Ból-
staður vestan fljóts, en Stóratunga
austan fljóts. Syðstí bær í Bárð-
dælahreppi er aftur á móti Svartár-
kot, en það er ekki í dalnum held-
ur uppi á hásléttunni sunnar og
austar. Víðiker er einnig uppi á
hásléttunni austan dalsins þarna
syðra, um 9 km. norðar en Svart-
árkot og aðeins norðar en Stóra-
tunga.
Stóratunga er 290 metra yfir sjó,
en Svartárkot um 400 metra. Frá
Norðurlandsvegi við Fosshól munu
vera nálega 40 km. suður í Stóru-
tungu.
Telja má að þeir, sem búa upp
við öræfi landsins séu landvarnar-
menn. Þeir gegna svipuðu hlut-
verki og klettarnir, sem verja
ströndina ágangi hafsins. Á þessum
íbúum landsins brotna öldur hins
órólega fcKgarfars, sem annars
staðar flæða yfir og eyða byggðir.
í skjóli staðfestu þeirra skapast
búseturó neðar í sveitum, ef þess
er nokkur kostur að hún skapist.
í haust varð Guðrún Sveinsdótt-
ir húsfreyja í Stórutungu sextug.
Hún er fædd í Stórutungu 2. sept.
1908, og hefir því staðið þar byggð
arvörðinn alla sína ævi. Hún gift-
ist Þórólfi Jónssyni 4. marz 1928.
Þau áttu því fjörutíu ára hjúskap-
arafmæli á þessu ári.
Móðir Guðrúnar var Vilborg
frá 1928, höfðu Guðrún Sveins-
rúnar Sigmundsdóttur — Jón og
Guðrún komu að Stórutungu 1886.
Faðir Guðrúnar var Sveinn Páls-
son Halldórssonar frá Ávegg í
Kelduhverfi, síðan Glaumbæ í
Reykjadal. Kona Páls var Margrét
Sigurðardóttir Sveinssonar hrepps
stj. á Hallbjarnarstöðum á Tjör-
nesi, sem hin fjölmenna og kunna
Sveinsætt er við kennd.
Viðborg og Sveinn Pálsson tóku
við Stórutungu af móður Vilborg-
ar 1903. Hún hafði þá búið þar
sem ekkja um skeið. Bjuggu þau
á jörðinni þangað til Sveinn and-
aðist 1935. Síðustu sjö árin, eða
frá 1928 höfðu Guðrún Sveins-
dóttir og Þórólfur Jónsson haft
þar einnig jarðarafnot, en tóku að
fullu við jörðinni 1935. Sama ætt-
in hefur því búið í Stórutungu í
meira en 80 ár.
Guðrún var elzt fjögurra syst-
kina, sem öll eru á lífi. Þau eru:
Páll verkstjóri í Hveragerði, Mar-
um tíðindum sætti skáldsagan
Márus á Valshamri og meistari
Jón, þar sem hinn vestfirzki heiifi-
ur stórbrotinnar náttúru og mann
lífs opnast á ný. Þar er Hagalín
aftur í essinu sínu, og sú bók er
forkunnarvel skrifuð.
Þessi grein er ekki sbrifuð til
þess að gera neina allsherjar út-
tekt á rithöfundinum Guðmundi^
G. Hagalín og verkum hans, held-’
ur tii þess eins að minna á, að
vert er að þjóðin geri sér ljóst,
þegar hann stendur á sjötugu, að
þar fer einn mikilhæfasti og sér-
stæðasti rithöfundur þjóðarinnar
á þessari öld, höfundur, sem birt
hefur þjóðlífsmyndir, sem fá
tæklegt væri að vera án í
íslenzkum bókmenntum, höfund-
ur, sem mun aukast að gildi fyr-
ir þjóðina eftir því sem tímar
líða. Verk Hagalíns eru bæði gull
og grjót, en gullið sker úr um
gildið, og grjótið skiptir framtíðina
ekki máli. Sögugull Guðmundar
Hagalíns er þjóðinni dýrmætur sjóð
ur, og eigi hann eitthvað- eftir í
hinu vestfirzka pokahorni, er hon-
um þyki frásagnar vert, væri okk-
ur mikil aufúsa, að það kæmist á
bók í sambýli við Kristrúnu í
Hamravík og Márus á Valshamri.
Andrés Kristjánsson.
18
ISLENDINGAÞÆTTIR