Íslendingaþættir Tímans - 04.03.1970, Blaðsíða 12

Tómas Þórarinn Jónsson
F. 20. nóv. 1805 D. 28. des. 1969.
Þess mun mega nefna ekki fá
dæmi, að þeim ',em koma af hafi
og fá landsýn til norðurstranda
vestan Húnaflóa, sýnist þar stór-
brotið og telji, að ekki mumi blíð-
mái sú byggð, er þar stendur. Þeim
hinum, sem lögðu land undir fót
með ströndinni fram, fannst víst
mörgum, sem nóg væri komið, er
kenndi Kaldbakskleif.
Milli Reykjarfjarðar og Trékyil-
isvíkur gengur fram hár fjallskagi
Svo virðist þó sem herra landssköp-
unarinnar hafi sýnzt, að of mikill
tröllaskapur fylgdi þvi verki að
mýkja hvergi brún, þar til hauð-
ur rnætti hafi. Lág gróin hvilft
liggur utarlega milli fjarðar o-g
víkur. En fvrr en hafi er náð skiptir
þó aftur um svip, yzt á skaganum
ris hár fagurskapaður fjallstoppur,
vafinn mjúkum gróðurfeldi vestan
í móti, en úfinn og svartur hamra-
veggur út og austur. — Reykjanes
hyrna — sem um alda bil var Ieið-
armerki og veðurviti siglinga- og
fiskimanna á Húnaflóa. Yzt á strönd
inni, sunnan Hyrnunnar nokkru
utar en hin forna og fengsæla
verstöð Gjögur, stendur býlið
Reykjanes. Hafa þar allt frá því
manntal fyrst er skráð ouið at-
kvæöamenn og vitrar rausnarkon-
uir.
„Hér rísa hæst þín fjoh þau
fylg’.a þér
sem fögur minning, hvrrt sem
líf þitt ber .
Tómas Þórarinn Jónsson fædd-
i«t að Reykjanesi 20 '1. 1905 Fað-
ir hans var Jón Jörundsson Gísla-
sonar bónda á Halnarhóimi og
konu hans Guðbjargar Jónsdóttur
prests í Garpsdalsþingum. Faðir
Jörundar, Gísli Sigurðsson hrepp-
stjóri í Bæ á Selströnd, var á sinni
tíð mikill athafnamaður og fésæll.
Fundum okkar Tómasar frá
Reykjanesi bar fyrst saman síldar-
lítið sumar á Djúpuvík norður. Ég
var þar fremur fákunnandi vinmu-
12
stauli, en uann var — einn aí þeim
stóru — skipstjónnarmdður á lvsti-
og ferðasnekkju, hraðskreiðari far-
kosti en ég hafði áður séð. Ýmsir,
sem vit þóttust hafa á, sögðu að
nokkuð skorti á sjóhæfni skipsins.
Hafi svo verið kom það ekki að sök.
Tómas fór með fyrirmenn þegar
hann var til kvaddur, og Tómas
flutti lækni og sjúklinga jafnvel oft
ar en menn bjuggust við að hann
mundi sinna því kalli, eða bauð
fram liðveizlu sína. „Það liggur
mikið við og sjálfsagt að reyna“
Svo steig hann um borð, hár og
vörpulegur og kallaði brosandi til
þeirra, sem á bryggjunni stóðu: —
„Kastið þið spottanum piltar."
Þótt Tómas væri þetta stærri í
sniðum en ég, mætti ég frá hans
hendi aldrei öðru en alúð og hlýju
Það var sem hann sæi ekki smæð
mína og t.eldi mig fullhlutgengan
í sinn kunningjahóp.
Næst lágu leiðir okkar saman,
þegar ég tók við stjórn heimavist-
arskóians á Fimnbogastöðum. Þótt
segja mætti að á yfirborðinu hefði
éig eitthvað hækkað í manmfélags-
stiganum, fannst mér Tómas engu
minrni í sniðum en áður.
„í fámennri byggð um
vetrarkvöld vökulöng
eir vorþránmi stundum hátt ‘.
Öll þau ár, sem ég átti heima j
Víkursveit, áttum við saman marga
glaða stund. En að baki þeirri
gleði lá þó sú alvara, sem ger'ði
hana innihaldsrika og eftirininni-
lega. Návist hans, hið glaða og hisp-
urslausa viðmót, eyddi innri vetr-
arkvíða og skammdegisórum.
Á göngu minni gegnum lífið,
hel ég fáa memn hitt sem fjarri
hafa verið því að setja fram áfellis-
dóma um náungann. Væri
hann spurður um áiit á emhverjum
manni var svar hans venjulega
eitthvað á þessa ieið:
— Ég veit ekki annað en þetta
sé allra bezti maður. — Góðlátlegt
bros eitt gat gefið til kynna, að ef
til vill gæti verið um misgóða
menn að ræða.
Árið 1927 lézt íaðir hans, Jón
Jörundsson. Gerðist Tómas þá stoð
og stytta móður sinnar og héizt svo
meðan hún þurfti þess með. Mun
samband þeirra mæðgina hafa ver-
ið sérstaklega trútt Jg náið
-- Reykjanesheimilinu dvaldi
lengi piltur, vangefið olnbogabarn.
Þótt víst megi telja að hann hafi
átt þar 'rem’- góða ævi almennt
taiað þá mun þó Tómas umfram
flesta aðra hafa sýnt honum nær-
færnj og lagt sig eftir að finr.a þær
ieiðir, sem lýst gátu hug þessa
vanskynja drengs og orðið honum
gleðigjafi. Þessi þáttur í iífi Tóm-
asar Jónssonar sýndi snemma
hvers báttar maður var á fe>"ð
Ég get ekki látið vera að nefna
eitt atvik frá samskiptum okkar
Tómasar meðan ég enn var ? Vík
ursveit. Svo hafði ráðizt, að ég fær
með börn til sundnáms suður að
Laugum í Hvammssveit og hann,
sem þá var skipstjóri á þeim hin-
um sama farkosti og ég hef áður
getið, skyldi flytja okkur til Smá-
hamra í Steingrímsfirði. Þaðan fór
um við svo landleið suður yfir. Að
hálfum mánuði liðnum lá leiðin
hin sama til baka og Tómas staddur
á Smáhömrum til að flytja okkur
norður flóann. En nú var mörgu
verr komið en í fyrri ferðinni.
ÍSLENDINGAÞÆTTIR