Íslendingaþættir Tímans - 24.11.1971, Blaðsíða 16

Hjónin á Hólum.
Anna Þorleifsdóttir og
Hjalti Jónsson
Þann 21. júlí s.l. andaðist Hjalti
Jónsson bóndi og fyrrverandi
hreppstjóri í Hólum eftir alllanga
vanheilsu. Hálfum öðrum mánuði
áður, þann 7. júní lézt kona hans
Anna Þorleifsdóttir. Verður frá-
fall þessara merku hjóna á sumr-
inu 1971, lengi ofarlega í hugum
manna hér um slóðir og minnzt
með söknuði.
Hjalti Jónsson fæddist að Hof-
felli 6. ágúst 1884. Foreldrar hans
voru hjónin, Jón Guðmundsson
bóndi og söðlasmiður þar (1845—
1927) og kona hans Halldóra
Björnsdóttir frá Flugustöðum í
Álftafirði, (1844—1927). Hjalti var
kominn af merkum og þekktum
ættum. Hann var í karllegg 5. mað
ur frá séra Bergi Guðmundssyni
prófasti í Bjarnanesi og 4. maður
frá Jóni Helgasyni í Hofíelli, er
fyrstur þeirra kynsmanna bjó þar.
Ennfremur var Hjalti í föður og
móðurætt af Eydalaætt. Er nokkuð
nánar greint frá ættum þessum í
minningargrein um bróðurson
hans Leif Guðmundsson oddvita í
Hoffelli, í íslendingaþáttum frá 28.
apríl s.l.
Hjalti ólst upp á miklu myndar-
og menningar heimili, sem nokkru
er lýst í nefndri minningar-
grein. Það var jafnan mann-
margt og unnin fjölbreytt störf.
Þetta allt var góður skóli fyrir
hinn unga og mannvænlega svein.
Skólaganga hans var stutt, aðeins
nokkrir mánuðir hjá Þorgrími
Þórðarssyni lækni í Borgum. Þetta
varð Hjálta samt notadrjúgt og
síðan framhaldið með sjálfsnámi
heima. Hjalti hafði í vöggugjöf öðl
azt fjölþættar gáfur. Hann leysti
með prýði öll andleg og verkleg
verkefni, sem hann fékkst við. Var
listrænn smiður á tré og járn, enda
oft til hans leitað, meðan hann
dvaldi í Hoffelli og eins eftir að
hann fluttist að Hólum. Var þetta
allt unnið samhliða umfangsmikl-
um bústörfum, jarða- og húsabót-
um, sem unnin voru af stórhug og
hagsýni. Auk þessa átti Hjalti sér
mörg andleg hugðarefni. Var víð-
sýnn og fjölfróður. Hann var ágæt-
ur hagyrðingur og létt um að
yrkja. Hafði næman smekk fyrir
íslenzku máli og var mikill mál-
hreinsunarmaður. í framhaldi af
þessu hafði hann síðar ritað mik-
ið fyrir þjóðháttaskráningu þjóð-
minjasafnsins og orðabókarnefnd.
Nokkuð mun Hjalti hafa skrifað
um aðra þætti þjóðlegra fræða.
Mjög eftirminnilegt við Hjalta í
Hólum var hin sérstæða skapgerð
hans. Prúðmennska var honum í
blóð borin, enda sérkenni margra
ættmenna hans. Jafnvægi í skap-
gerð hans og ljúfmennska var svo
að af bar. Göfgi og festu lýsti af
í svip hans. Mér kom oft í hug í
samstarfi við hann og allri kynn-
ingu, að vel væri því mannfélagi
borgið, ef margir væru honum lík-
ir. Slikir menn verða minnisstæð-
ir. Að vallarsýn var hann mikill
og fyrirmannlegur. Hélt sér vel
fram á elliár.
Sem að líkum lætur hlóðust á
Hjalta ýms opinber störf. Hann var
einn af stofnendum ungmennafé-
lagsins Mána og formaður þess frá
1910—1924. Verður okkur sem
genguro í félagið, á öndverðum
öðrum tug þessarar aldar Hjalti
minnisstæður, fyrir hinn mikla
áhuga hans á málefnum ungmenna
félagshreyfingarinnar. Hann var í
skólanefnd Nesjaskóla og prófdóm-
ari við liann lengi. Formaður Bún-
aðrfélagsins Afturelding. í sóknar-
nefnd Bjarnanessóknar, formað-
ur þar um skeið og safnaðarfull-
trúi. í yfirkjörstjórn var hann
1941—1959. Veðurathuganir hafði
hann frá 1924—1960. í stjórn
kaupfélags Austur-Skaftfellinga
lengi. Hreppstjóri var hann frá
1944—1967 Að auki skal hér
nefna, að hann var ritari á fund-
um ýmissa félagssamtaka hér, um
áratuga skeið. Þann 17. júni 1922
kvæntist Hjalti Önnu Þórunni Vil-
borgu Þorleifsdóttir í Hólum.
Hún fæddist þar 13. nóv. 1893.
Foreldrar hennar voru hjónin Þor-
leifur Jónsson bóndi og alþm. í
Hólum (1864—1956) og kona lians
Sigurborg Sigurðardóttir frá
Krossbæjargerði (1866—1935).
Hjalti og Anna bjuggu tvö fyrstu
árin í Hoffelli, en fluttu árið 1924
að Hólum. Þau voru fyrst í sam-
búi við foreldra Önnu og Þorberg
bróður hennar, síðar alþm. Hann
andaðist árið 1939. Síðan um miðja
18. öld, hafa forfeður Önnu búið
í Hólum og jörðin verið í eigu ætt-
arinnar. Foreldrar Önnu voru af
merkum og þekktum ættum. Lang
feðgar Þorleifs voru meiri og
minni valdamenn langt fram í ald-
ir. Hór skal aðeins nefna að Þor-
leifur var þar fjórði maður frá
séra Magnúsi Ólafssyni í Bjarna-
nesi, sem ættaður var af Vestfjörð-
um (1746—1834). Anna var mikil-
hæf kona, dugleg húsfreyja, vinnu
glöð og bjartsýn. Voru þau hjón
mjög samhent í hinum umfangs-
U
ÍSLENDINGAÞÆTTIR