Íslendingaþættir Tímans - 17.08.1972, Blaðsíða 2

þörf. Guðmundur gerðist einn af frum-
kvöðlum þess — má vist segja aðal-
frumkvöðull — aö Vörubilastöð
Reykjavikur var stofnuð áriö 1923 með
viðhlitandi húsnæði og sima. Þetta
var að sjálfsögöu hið þarfasta verk
fyrir alla hlutaðeigendur og stöðvar
skipulagið hefur haldizt óslitið til
þessa dags, enda þótt ekki hafi alltaf
yerið um eina stöð að ræða.
Guðmundur var friður sýnum og vel
á sig kominn aðvallarsýn,prúðmenni i
framkomu, hygginn vel, hæfilátur i
hverri grein og kaus ekki að láta á sér
bera. Yfirlætisleysi hans lýsir sér vel í
þvi að hann kaus sina eigin útför i
kyrrþey, svo sem auglýst hefur verið.
Ég var ekki kunnugur heimili hans af
eigin raun, en það heyrði ég sagt, að
hann væri fyrirmyndar heimilisfaðir.
Guðmundur kvæntist 12. maí 1917
Guðriði Káradóttur bónda i Lambhaga
Loftssonar, og lifir hún mann sinn.
Börn þeirra hjóna voru tveir synir
báðir nú búandi i Reykjavik, Alfreð
forstöðumaðui, Nóatúni 26 og Kári
heilbrigðisráðunautur, Þórsgötu 12.
Við íráfall Guðmundar S. Guð
mundssonar er vissulega mætum
manni á bak að sjá. Eftirlifandi konu
hans og sonum sendi ég alúðlega sam-
úðarkveðju.
Guðlaugur Jónsson.
t
Við fráfall Guðm. S. Guð-
mundssonar verður manni efst i huga,
að þar sé góður maður genginn, sem
lokið hafi svo farsælu æviverki, að vert
sé umsagnar og þakka.
Guðmundur var fæddur i Urriðakoti
i Garðahreppi 31. okt. 1896, sonur Guð-
mundar Jónssonar og Sigurbjargar
Jónsdóttur frá Setbergi. Atti hann þvi
til góðra að telja, en óþarft að rekja
hér það ætterni lengra fram. Þau hjón-
in Sigurbjörg og Guðmundur bjuggu i
Urriðakoti alla sina búskapartið eða i
55 ár, og eignuðust 12 börn. Komust 10
þeirra til fullorðins ára, 4 synir og 6
dætur. Eru nú synirnir allir dánir, en
dæturnar lifandi.
Guðmundur S. ólst upp hjá foreldr-
um sinum i Urriðakoti og vandist strax
allri algengri vinnu eins og þá tiðkað
ist og þótti snemma liðtækur i bezta
lagi. M.a. var hann „til sjós’’ einkum á
vetrarvertiðum, en þá eins og lengi
siðan var þar meiri fjárafla von en við
stopula landvinnu. Þetta var á siðustu
árum skútualdarinnar og þótt það sé
ekki beinlinis tengt æviferli Guðmund-
ar sem hér er að nokkru rakinn get ég
ekki stillt mig um að birta eftirfarandi
frásögn, sem segja má um að sé aðeins
upphaf og endir, en ekkert þar á milli.
Arið 1916 var Guðmundur til sjós á
Keflavikinni og var ekkert sérstakt
um það að segja. Meðal skipsfélaga
hans var maður einn, sem i vertiðar-
lok hvarf honum sjónum, þar til nú að
leiðir þeirra lágu aftur saman i tvi-
býlisstofu á sjúkrahúsi. Allan þennan
tima hafði hvorugpr vitað neitt um
hinn. Nú voru þeir áftur samskipa og
örlög beggja ráðin. Sjúkdómseinkenn-
in nákvæmlega þau sömu, báðir vissu
að skammt var að biða siðustu vertið-
arlokanna. Það leið aðeins vika milli
burtfarardaganna. — Svona eru atvik-
in oft undarleg.
Vorið 1917 kvæntist Guðmundur
eftirlifandi konu sinni, Guðriði Kára-
dóttur, bónda i Lambhaga i Mosfells-
sveit og tóku þau þá við búi þar. En bú-
skapurinn þar varð skammærri en
vonir stóðu til, þvi næsta vor urðu þau
að yfirgefa jörðina, þvi nýr landeig-
andi taldi sig þurfa að leggja hana
undir fyrirhugað stórbýli, — og þar
með varð saga Lambhaga öll sem sér-
stakrar bújarðar.
Mun þeim báðum og þó Guðriði sér-
staklega hafa verið harla óljúft að
yfirgefa æskustöðvar sinar svo fljótt,
en þær voru henni einkar kærar. En þá
voru önnur ábúðarlög i gildi en nú eru.
Og dugði ekki um að sakast.
Búskapurinn var þeim ofarlega i
huga, enda á þeim árum ekki margra
góðra kosta völ. Notuðu þau tækifæri,
sem þeim bauðst og fluttust aö Keld-
um, sem þá voru i einkaeign. En bú-
skapurinn þar varð aftur skemmri en
ætlað var og aftur var sveitin kvödd og
haldið til Reykjavikur.
Hafði Guðmundur árið 1918 eignazt
litinn vöruflutningabil, en saga þeirra
var þá aö hefjast. Sá hann fram á, aö
þar mundi nokkurs mega af vænta og
reyndist hann þar framsýnn eins og
um margt annað, sem breytilegir
þjóðfélagshættir myndu hafa i för með
sér. Varð akstur vörubifreiða siðan
aðallifsstarf hans. En að þeim þætti i
æviferli hans verður nánar vikið af
öðrum.
Þótt aðal ævistarf Guðmundar yrði
annað en upphafl. var búizt við átti
sveitalifið jafnan hug hans hálfan og
vel það. Hann lét sig alltaf miklu varða
hlutskipti þess fólks, sem landnytjar
erja. Hann undi þvi illa, að hlutur
bænda væri borinn fyrir borð eða ekki
metinn að verðleikum. Af þessu leiddi,
að hann fylgdist jafnan vel með öllu
þvi sem til umbóta horfði á sviði land-
búnaðarins og gat orðið bændum til
aukins velfarnaöar. Allt það var hon
um lifandi áhugamál og hugstætt
umræðuefni. Þetta var svo snar þáttur
i lifi þeirra hjóna beggja, að tengsiin
við sveitina og lifið þar slitnuðu aldrei
til fulls, þótt segja megi, að þar hafi
skammrof á orðið. Búskaparþætti æv-
innar var ekki með öllu lokið við burt-
förina frá Keldum. 1 Reykjavik var þá
hægt að eiga sauðfé og jafnvel kýr og
það notfærði Guðmundur sér um ára-
bil. Árin 1939-47 hafði hann búskap i
Urriðakoti og átti þar bæði kindur og
kýr og mun hann vera siðasti bóndinn,
sem þar er skráður, en jafnframt
stundaði hann aðalatvinnu sina úr-
fallalaust. Við Háaleiiisveg, þar sem
hann bjó i mörg ár hafði hann lengi
nokkrar kýr og kindur, eða svo sem
aðstæður leyfðu. Og alla tið var hann
fjáreigandi þótt fjáreignin væri orðið
litil siðustu árin. Það frásagnarverð-
asta við búskap Guðmundar var með-
ferðin á þeim skepnum, sem hann
hafði undir höndum. Hann vildi aldrei
eiga annað en úrvalsgripi og meðferð
þeirra og öll umönnun var slik, að fá-
gætt er, ef ekki einsdæmi. Þetta voru
félagar hans og vinir, sem dekrað var
við. Afskipti og umönnun búfjár ásamt
umráðum yfir gróinni jörð var snar
þáttur i eðli hans og veitti honum þá
lifsfyllingu, sem ekki verður metinn til
fjár. Um þetta sem annað voru þau
hjónin mjög samhent og þeim báðum
eðlislægt hugðarefni.
Þau æviatriði Guðmundar, sem hér
hafa verið rakin að nokkru segja auð-
vitað ekki sögu hans alla. Ævin leið
áfallalitið og snurðulaust. Heimilislif
j hans var með ágætum enda skaphöfn
hans heilsteypt og jafnvæg. Hann var
manndómsmaður „þéttur á velli og
þéttur i lund", sem undi illa öllum
órétti, hver sem i hlut átti.
E.t.v. þótti hann nokkuð dómharður
á stundum. en yfirleitt gat hann þar
frómt um talað, þvi hann gerði ekki
meiri kröfur til annarra en hann ætlaði
sjálfum sér. Þótt Guðmundur hefði
hæfileika til hélt hann sig litt til frama
og var frábitinn öllu yfirlæti og tildur-
mennsku. Hann var um flest sjálfum
sér nógur. fyrirhyggjusamur og fram-
sýnn. Nutu þar ýmsir góðs af og þö
einkum þeir, sem miður máttu sin. En
hann flikaði þvi litt fremur en öðru. þvi
sem hann gerði vel.
Að lokum skal honum þakkað ævi-
starfið og óskað allra heilla á óförnum
vegum.
Guðm. Þorláksson
2
islendingaþættir