Íslendingaþættir Tímans - 15.01.1977, Blaðsíða 13

Býr hann nú viö björk og viöi
bústaönum til skjóls og prýöi.
Kembdan elur klár viö stall.
Guöi sinum greiöir pundiö. —
Gleöst aö lita yfir sundiö,
Esjuna og Akrafjall.
Unglegri ég engum mæti
áttræöum á borgarstræti,
vörpulegri velli á. —
Liföu Björgvin lengi hraustur.
Liföu vinur, sannur, traustur,
sæll i ró viö sundin blá.
Bj.H.
Til Björgvins Filippussonar
1/12 1976
Andans máttur ekki dvin,
enn er gott til fanga.
Attatiu árin þin
eru sigur-ganga.
Verndaö sé þitt vizku pund.
Vermdu hörpu lengur.
Eins nær þú á aöra grund
æöri heima gengur.
M.S.
Þann 1. desember slöastliöinn varö
Björgvin Filippusson frá Hellum i
Landssveit áttræöur. Engan sem hittir
Björgvin á förnum vegi mun gruna aö
hann eigi svo mörg ár aö baki, svo vel
er hann á sig kominn bæöi andlega og
likamlega. Astæöan fyrir þvi aö ég tek
mér penna i hönd á þessum merku
timamótum i lifi Björgvins er sú, aö
mér finnst hann svo litrikur og sér-
stæöur persónuleiki og góöur fulltrúi
islenzkrar bændamenningar, aö nafn
hans megi ekki niöur falla i Islend-
ingaþáttum Tímans, þvi ágæta
heimildarriti.
Björgvin er fæddur aö Hellum i
Landssveit 1. desember 1896, sonur
hjónanna Ingibjargar Jónsdóttur ljós-
móöur og Filippusar Guölaugssonar
bónda á Hellum. Þau Ingibjörg og
Filippus voru bæöi af Vikingslækjar-
ætt, valinkunn sæmdarhjón, samtaka
um aö veita hinum minnsta bróöur
hjálparhönd. Á þeirra heimili rikti
andi trúar og mannkærleika, enda
fylgdi blessun búi, og gæfa afkomend-
um þeirra hjóna.
Ungur fór Björgvin aö hjálpa fööur
sinum viö bústörfin.og hefur þaö veriö
íslendingaþættir
honum góöur skóli, þvi faöir hans var
ágætur bóndi, og sérstakt snyrtimenni
i allri umgengni.
Fljóttkom iljós, aö hinn ungi sveinn
haföi áhuga á fleiri en hugsa um bú-
pening. Þriggja ára gamall fer hann
meö fööur sinum á bæ þar i sveitinni,
og þar heyrir hann dreng vera að spila
á munnhörpu. Björgvin varö svo hrif-
inn af þessum hljóöfæraleik, aö hann
spyr drenginn hvort hann vilji ekki
láta sig fá munnhörpuna. Drengurinn
er til i það, en segir aö hún kosti 50
aura. Nú vandast máliö, þvi Björgvin
áttienga aura, og hljóður sat hann fyr-
iraftan föbur sinn á hestinum heim að
Hellum, og hugsaöi ekki um annaö en
munnhörpuna góöu, og hvernig hann
gæti eignazt 50 aura. Sjálfsagt hefur
hann eitthvað talaö um þennan vanda
þegar heim kom. Og vandinn leystist á
óvæntan hátt. Björgvin átti leið fram
hjá fjósdyrum. Þá heyrir hann kallaö:
„Komdu hérna drengur minn”. Það
var Margrét vinnukona, sem kallaði.
Hún rétti Björgvin 50 aura, og sagði aö
hann mættieiga þetta svo hann gæti
keypt munnhörpuna af honum Fúsa I
Skarði.
Nú varö litill drengur glaður. Hann
þakkaði Margréti vel fyrir gjöfina,
hljóp til bæjar og sagöi tiðindi. Þá var
að sækja hljóöfærið, en er þangaö
kom, sagði faöir drengins, er munn-
hörpuna átti, aö 50 aurar væru of mikið
fyrir hana, þvi hún heföi kostað 50
aura ný, en væri nú tveggja ára gömul,
og skyldi kosta 35 aura. Björgvin fór
þviheim meö munnhörpuna og lðaura
i vasanum, sem hann ætlaði aö skila
Margréti en hún vildi ekki taka viö.
Þetta hefur verið stór dagur 1 lifi litils
drengs.
Nú hófst tónlistarferill Björgvins, og
fyrst ég fór aö minnast á þetta, má ég
til meö aö segja frá ööru atviki, sem
geröist er Björgvin var átta ára. Þá
var haldin brúðkaupsveizla i sveitinni,
og þegar fólki fór að liöa vel eftir góö-
ar veitingar, langaöi það til aö dansa,
en þá vantaöi mússik, og enginn var
þarástaönum.semgatbættúr þvi. Þá
var tekið þaö ráö aö senda eftir Björg-
vini litla á Hellum, og var hann vakinn
af værum blundi kl. 11 um kvöldiö, og
er ekki aö orölengja þaö, að hann spil-
aöi á harmonikku til morguns, og allir
skemmtu sér hiö bezta. Þaö kom fljótt
i ljós, aö Björgvin var góöum gáfum
gæddur, og er hann tók fullnaöarpróf
úr barnaskóla, var hann með ágætis
einkunn, og hæstur af öllum krökkun-
um. Nú þótti Björgvins sjálfsagt, aö
hann gengi menntaveginn, og færðu
þaö I tal viö fööur hans, en þegar talaö
var um þab viö Björgvin aö ganga
menntaveginn svaraöi hann: „Ég ætla
að veröa bóndi”. Björgvin var fljótt
einaröur, og tók sinar ákvaröanir, og
þá meö þaö i huga aö láta ekki á móti
betri vitund.
Þann 28. nóvember 1922 kvæntist
Björgvin Jarþrúði Pétursdóttur ætt-
aðri frá Eskifirði. Var hún kona glæsi-
leg, og hin ákjósanlegasti lífsförunaut-
ur, vel gefinn á alla lund.
Nú hófst hiö raunverulega lifsstarf
Björgvins. Þau hjón hófu búskap á
Hellum i félagi við Magnús Jónsson og
Vilhjálminu Ingibjörgu, systur Björg-
vins. Fljótt sá Björgvin, að of þröngt
yröi um þá báöa á Hellum, og fór þvl
aö leita sér aö öðru jarðnæði, þvi hann
taldi, aö Villa systir hans ætti frekar
að búa á Hellum, þar sem hún var þá
orðin ljósmóðir I Landssveit. Þar
hefur sagt til sin réttlætiskenndin, sem
er svo rik i skapgerð Björgvins. Þaö
varð úr, aö hann festi kaup á jöröinni
Voðmúlastaða-Suðurhjáleigu I Austur-
Landeyjum, er hann nefndi siöar Ból-
stað, og átti þar með frumkvæði aö
þvi, að mörgum bæjarnöfnum i Land-
eyjum var breytt úr hjáleigum I ágæt
bæjarnöfn.
Vorið 1923 flytur Björgvin niður I
Landeyjar, og hljóta það að hafa veriö
honum erfiö spor, aö flytja frá fööur-
leifö sinni, þar sem hann hafði slitið
barnsskónum, og ef til vill dreymt sina
framtiðardrauma sem bónda. Það er
lika fagurt bæjarstæði á Hellum, og
seiðmagnaö umhverfi.
Þaö var góö sending, sem Austur-
Landeyingar fengu þetta vor, þar sem
vóru þau Björgvin og Jarþrúöur,
glæsileg ung hjón, góöumkostum búin,
og það má segja, aö meö þeim bærust
nýir menningarstraumar i Landeyj-
arnar. Þar var aö visu gott félagslif,
ogmikið af ungufólki.en nú lifnaöi allt
sönglif. Björgvin varö söngstjóri,
kirkjuspilari, gegndi margvislegum
félagsmálastörfum, er ég kann ekki
upp aö telja, hrókur alls fagnaöar á
skemmtisamkomum, en hófsmaöur I
öllum hlutum, hagmæltur, lagasmiöur
og hafa lög eftir hann veriö sungin
bæöi af einsöngvurum og kórum.
Núerþaögamaltmáltæki, aö oftséu
skáldin auönu sljó, en þetta á ekki við
um Björgvin þvihann var góöur bóndi,
forsjáll, fór vel með allan búpening,
enda gaf bú hans góöan arð. Fjárrækt-
armaöur ágætur, átti gott hrossakyn,
ogeignaðist þvi marga góöa gæöinga I
sinum búskap, sem eflaust hafa veitt
honum marga ánægjustund.
Þaö var oft gestkvæmt á heimili
þeirra Björgvins og Jarþrúbar, þvi þar
var gott aö koma. Þar bjó gleði i höll,
og þess vegna sótti unga fólkiö þangað
sérstaklega. Þá var oft tekið lagiö,
húsbóndinn spilaöi undir, og söng viö
raust. Hann haföi á heimili sinu vel
æföan blandaöan kór. Þaö voru börn
13