Heimilistíminn - 19.03.1978, Blaðsíða 5

Hver hefur ekki heyrt um munkana uppi i ölpunum,
sem koma mönnum til hjálpar, þegar vetrarstormar
geisa. í fylgd með þessum munkum eru hundarnir
þeirra sem ekki eru siður vel þekktir bæði úr kvikmynd-
um og sögum. Já', þáð hljóta allir að nafa heyrt talað um
St. Bernardshundinn, sem leitar uppi fólk, sem villzt
hefur af leið, og flytr þvi lifgefandi ,,eau de vie”, sem
hann hefur i tunnu um hálsinn. Nú sækja ferðamenn
mjög á þessar slóöir aö sumarlagi. Þeir aka upp i St.
Bernards-skarðið á bilum sinum, nema þar staðar og
fara út til þess að taka myndir af hundum, munkum og
veðurbörðu klaustrinu. Margir kaupa sér þarna eitthvað
til minja, og sumir fara inn i veitingahúsið, sem þarna er
og fá sér ofurlitið tár, en ekki er svo langt gengið enn, að
hægt sé að kaupa sér áfylltar St. Bernards-tunnur, þótt
eflaust verði það hægt i framtiðinni.
Napoleon reið yfir Alpana með herjum
sinum. Sú ferð var gerö ódauöleg með
málverki hirðmálara hans, J.L. Davis.
Það var ekki svo Iltiö fyrirtæki að komast
yfir Alpana.
Vetrarveðrin á þessum slóöum koma i
veg fyrir, að þarna séu ferðamenn á
flakki á þeim árstima. bá er skarðið lok-
að, og klaustrið er einna likast virki, sem
ekki er hægt að komast að frá nokkurri
hlið. Stundum eru snjóskaflarnir i kring-
um það allt með 20 metra háir. Munkarnir
lifa nú rétt eins og þeir alltaf hafa gert.
Ferðamannastraumurinn hefur engin á-
hrif á lif þeirra eða lifnaðarhætti. Þeir eru
ekki margir, sem gætu lifað I þessu harð-
býla og kaldranalega landi þarna i efstu
brúnum Alpafjallanna. St. Bernards-
skarðiðliggur i 2468 metra hæð en til sam-
anburðar má geta þess að öræfajökull er i
2119 m hæð.
Hjartarúm og húsrými
Eitt af þýðingarmestu verkefnum St.
Bernard-munkanna er að hjálpa fólki við
að komast yfir skarðið, og veita þvi næt-
urgistingu. Klaustur St. Bernard-munk-
anna var einhver þýðingarmesti staður-
inn á leiðinni milli Norður- og Suður-
Evrópu þar til fyrir 75 árum siðan, er
göngin voru gerð i gegnum Alpana. Göng
bessi gerðu mönnum kleift aö komast
þessa leið jafnt að sumri sem vetri.
1 gestabókum má sjá, að áriö 1817 gistu
20 þúsund manns hjá munkunum. Hundr-
að árum siðar var þessi gestatala komin
niður i 500 og i dag eru það aðeins örfáir
skíðamenn og göngugarpar, sem notfæra
sér gestrisni íbúanna i klaustrinu. Aldrei
hafa menn verið látnir greiða fyrir gist-
inguna hjá munkunum, en gestirnir geta
gefið gjafir, ef þeir óska þess, og finna hjá
sér þörf fyrir að endurgjalda gestrisn-
ina, sem þeim hefur verið sýnd. Þess
vegna hafa klaustrinu borizt kveðjur jafnt
frá fátækum sem rikum, lærðum sem
leikum.
1 dag er ekki aðalverkefni munkanna
fólgiö iaðannast gesti þá, er að garði ber.
Eftir að ljós og rafmagn gerðu mönnum
lifið auðveldara, og siminn kom i staðinn
fyrir daglegar ferðir munkanna niður aö
útsýnisstöðinni, hafa þeir getað farið að
sinna öörum málefnum meira en áður
var. Munkarnir hafa alltaf sinnt margvis-
legum náttúrufræðilegum athugunum, en
auk þess eru þeir nú farnir aö annast
kennslustörf og trúboð. Þeir eru sérfræð-
ingar á sinu sviði. Þeir eru fengnir til
þorpanna í Alpafjöllunum, og þeir senda
trúboða til Köreu. Svo hafa þeir komið
upp klaustri i Tibet — i 3800 metra hæð yf-
ir sjávarmáli.
Þrátt fyrir St. Bernard-nafnið tilheyra
þessir munkar Augustinusarreglunni og
heyra beint undir páfann. Aöalbækistöð
þeirra er i svissneska bænum Martigny,
sem stendur við rætur Alpafjallanna. Allt
frá þvi klaustrið var byggt árið 1438 hefur
þar verið búið, en saga munkanna nær
mun lengra aftur I aldir.
Sagan hefst raunverulega með munkin-
um og hundinum, sem gáfu þessu skarði i
Alpafjöllunum nafn. Bernard hét hann og
var prestur við dómkirkjuna i Aosta, niðri
i dalskorningunum Italiu-megin við Alp-
ana. Hann var uppi á dögum Ölafs
Noregskonungs, á þeim tima er víking-
arnir herjuðu strandlengjur landanna i
Evrópu og alls kyns ræningjar geröu lifiö
ótryggt fyrir þá, sem bjuggu niðri á slétt-
lendinu. Ræningjar höfðu reyndar llka
komiðsérfyrirmeöfram veginum, sem lá
upp I gegn um skarðið, og fáir voru þeir,
sem þoröu að fara þessa leiö. Bernard
setti sér það takmark að ráða niðurlögum
„fjallavikinganna”. Með hjálp trúbræðra
sinna og reglubræöra tókst honum aö
friða skarðÖ, og reisti þar tvo kofa, sem
menn gátu hvilt sig I og leitað skjóls i
vondum veðrum. Allt frá þessu hafa þaö
einungis verið náttúruöflin, sem menn
hafa þurft aö óttast á þessari leiö.
1 dag er stytta af St. Bernard á fjalls-
tindi þarna skammt undan. Þangað er
hægt að fara, og sé skyggni gott geta
menn séð alla leiö aö Mont Blanc, Matter-
horn og á tind Monte-Rosá og Grand
Raradiso fjallgarðsins.
Napoleon og her hans
1 annarri viku mai árið 1800 fór 40 þús-
und manna her um skarðiö. Þetta var
enginn venjulegur her. betta var hluti
þess hers, sem stóö að baki veldis Napo-
léons, þegar hann fjórum árum siðar
krýndi sjálfan sig Frakka-keisara. Það
hefur aldeilis verið sjón að sjá þennan
her, 5000 hesta og 58 fallbyssur sniglast
upp eftir mjóum klettastigunum i átt til
klaustursins. Napoleon hafði þó haft vit á
því að leggja ekki upp i þessa ferö fyrr en
vetur konungur hafði sleppt tökum á
þessu yfirráöasvæði sinu.
5