Lesbók Morgunblaðsins - 02.10.2004, Blaðsíða 13

Lesbók Morgunblaðsins ˜ 2. október 2004 | 13
Svo virðist sem aðdáendur U2 getiandað léttar hinn 23. nóvember
en þá kemur út ný plata sveitarinnar
How to Dis-
mantle an Atom-
ic Bomb. Þetta er
tíunda hljóðvers-
skífa sveitarinnar
og var tekin upp
á tveggja ára
tímabili í upp-
tökuveri U2 í
Dublin og líka í
Suður-Frakk-
landi með upp-
tökumönnunum Steve Lillywhite og
Chris Thomas. Fyrr í vikunni kynnti
hljómsveitin lagalista
nýju plötunnar á vefnum
www.u2.com en rangar
upplýsingar um hann
hafði verið að finna á netinu um
nokkurt skeið. Þá kom í ljós að
nokkur lög sem fólk bjóst við að sjá
á lagalistanum eru ekki þar. Á meðal
laganna sem hafa verið skorin niður
eru „Full Metal Jacket“ og „Tough“,
en í síðara laginu minnist Bono föð-
ur síns. Alls verður að finna ellefu
lög á plötunni.
Fyrsta smáskífan, „Vertigo“, fór í
útvarp og verslun Apple, iTunes, í
síðustu viku og fékk góðar viðtökur,
fór innan sólarhrings á topp tíu hjá
iTunes.
Þótt ekkert hafi verið tilkynnt op-
inberlega um það leiðir Billboard
líkur að því að U2 hefji tónleika-
ferðalag um heiminn næsta vor
vegna plötunnar.
Einnig má geta þess að U2 er til-
nefnd í að vera tekin inn í Frægðar-
höll rokksins á næsta ári. Einnig eru
tilnefndar sveitirnar The Sex Pi-
stols, The Stooges, Grandmaster
Flash, The Pretenders, Lynyrd
Skynyrd og fleiri.
  
Beyoncé reif vöðva á fæti, aftan
og neðan við hné, þegar hún var við
dansæfingar í vikunni með Destiny’s
Child og getur það haft áhrif á fyr-
irætlanir sveitarinnar á næstunni.
„Hún ofgerði sér. Við erum að vona
að vegna þess að hún er ung og
hraust jafni þetta sig fljótt. Það er
margt sem þarf að endurskipuleggja
vegna þessa. Ekki platan, sem er
tilbúin, heldur ýmsar uppákomur.
Við vitum meira eftir viku,“ sagði
Yvette Noel-Schure, talsmaður Col-
ombia Records.
Nýja platan frá þríeykinu, sem er
einnig skipað Kelly Rowland og Mic-
helle Williams, heitir Destiny Ful-
filled og verður gefin út hinn 16.
nóvember.
Beyoncé getur gengið en var ráð-
lagt af sérfræðingi að taka því ró-
lega, sleppa dansi og öðrum líkams-
æfingum, í um viku.
  
Tvennir tónleikar Brians Wilsons
voru teknir upp í hljóðveri í Bur-
bank í Los Angeles um síðustu helgi
vegna útkomu mynddisks í apríl. Á
fimmtudag hóf Wilson tónleika-
ferðalag í tilefni útkomu plötunnar
Smile og spilar hann m.a. í Carnegie
Hall í New York.
Það tók hann „aðeins“ 37 ár að
koma plötunni út en Wilson er
ánægður. „Tónlistarmennirnir árið
1967 voru ekki næstum eins góðir og
tónlistarmennirnir sem ég er með
núna,“ sagði Wilson sem segir þá
„enn himneskari“ en Beach Boys.
Brian Wilson
Beyoncé
Bono
Erlend
tónlist
Þ
að er eins og allar skapandi hljóm-
sveitir komist á það stig á sköp-
unarferli sínum að sjá sig knúnar
til að senda frá sér tvöfalda plötu.
Ofmat segja þá sumir. Meira að
segja Bítlarnir hafa ekki farið var-
hluta af þeirri umræðu en menn eru óþreytandi
að velta vöngum yfir því hvernig Hvíta albúmið
hefði orðið ef þeir Lennon & McCartney hefðu
sæst á að hafa það „einfalt“.
En The Clash vildi hafa
þriðju plötu sína, London
Calling, tvöfalda, hvað sem
tautaði og raulaði og þeir
kröfðust þess að hún yrði seld á verði einnar,
vildu að kaupendur fengju sem mest fyrir pen-
ingana. Þeir voru líka að springa af sköp-
unargleði sumarið 1979 þegar þeir snéru úr
fyrstu tónleikaferð sinni um Bandaríkin, Pearl
Harbour-túrnum. Þar höfðu þessir drengir, sem
áður höfðu úthúðað Bandaríkjunum, farið í tón-
leikaferð með gamla blúsaranum Bo Diddley og
fallið fyrir bandarískri menningu og tónlistararfi.
Fundu samhengið milli Chess-tónlistarinnar sem
þeir ólust upp við og rokkabillýsins, Motown- og
Stax-ritmablússins og Elvis. Þeir sem sungið
höfðu tveimur árum áður: „Engan Elvis, Beatles
eða The Rolling Stones“. Þessir fordómafullu og
þröngsýnu pönkarar höfðu snúið aftur víðsýnar
og veraldarvanar rokkhetjur, að springa úr til-
raunagleði.
Veturinn áður höfðu þeir látið gamla umboðs-
manninn sinn og lærimeistara Bernie Rhodes róa
og þar með þurftu þeir að finna sér nýtt æfinga-
húsnæði. Þeim var bent á afskekkt hljóðver við
Causton Street í bílaviðgerðarhverfi. Hljóðverið
hét Vanilla Studios og þar gátu þeir verið í friði
og búið til nýja ævintýralega fjölbreytta tónlist,
sem fangaði öll þessi nýju áhrif og blandaði þeim
saman við pólitíska ergju sem stafaði af ólgunni
sem þá ríkti, Thatcher var þá nýtekin við völdum
og þegar búin að gefa tón þeirrar harðlínu sem
hún átti eftir að beita í félags- og efnahagsmálum
heima fyrir og utanríkismálunum þar sem kalda
stríðið var í algleymingi.
The Clash lokaði sig af í Vanilla Studios frá
apríl fram í júlí, djammaði, samdi og gerði prufu-
tökur á frumstætt Teacs-band.
Þaðan færði sveitin sig í Wessex Studios við
Highbury New Park, rétt hjá knattspyrnuvelli
Arsenal-liðsins. Þeir fengu hinn gamalreynda
Guy Stevens – brjálaðan Arsenal-aðdáanda – til
að stjórna upptökum en hann hafði uppgötvað
The Who og tekið upp plötur með Free, Spooky
Tooth og Traffic, verið umboðsmaður Mott The
Hoople og einn helsti guðfaðir Mod-bylgjunnar.
Útkoman varð 19 lög sem gefin voru út á tvö-
faldri plötu 14. desember 1979. Kápan var óður
til Sun-plötunnar hans Elvis frá 1956, svart-hvít
mynd tekin af hirðljósmyndara sveitarinnar,
Pennie Smith, og sýndi Paul Simonon andartaki
áður en hann mölvar bassagítar sinn á sviðinu.
Platan nefndist eftir upphafslaginu, „London
Calling“, sem var gamalt slagorð notað af Breska
ríkisútvarpinu, BBC, á stríðsárunum. Nú hafði
The Clash tekið það í þjónustu sína til að lýsa
metnaði sínum og heimsvaldastefnu. Platan fór
beint í 9. sæti á breska sölulistanum og í janúar
1980 fór hún í 27. sæti á bandaríska Billboard-
listanum. Clash-liðar voru ekki lengur pönkarar
heldur rokkstjörnur.
Fyrir viku var London Calling endurútgefin til
að minnast þess að 25 ár eru liðin síðan platan
kom út. Platan er að þessu sinni þreföld; Upp-
runalega platan er á þeirri fyrstu í heild sinni. Á
annarri plötunni eru stórmerkilegar upptökur, 21
af þeim 37 lögum sem hljóðrituð voru á Teacs-
bandið í Vanilla Studios, en lengi vel var talið að
þær væru glataðar með öllu, eða þar til Mick
Jones fann þær í rykföllnum kassa heima hjá sér
er hann var að flytja í fyrra. Þriðji diskurinn er
síðan mynddiskur sem hefur að geyma heimild-
armynd um gerð þessa meistaraverks The Clash.
Bergmál Lundúnakallsins
Eftir Skarphéðin
Guðmundsson
skarpi@mbl.is
E
nn einu sinni virðist Athens-
sveitin elskaða, R.E.M., vera á
tímamótum. Ein virtasta rokk-
sveit samtímans hefur náð að
halda í listræn heilindi sín allt
frá stofnun, 1981, en ferillinn
hefur að sönnu tekið sveigjur og beygjur, eink-
anlega undanfarin tíu ár eða svo.
Það er hægt að skipta ferli R.E.M. í tvennt,
þann tíma sem þeir voru á mála hjá hinu óháða
útgáfufyrirtæki I.R.S. (frá og með Murmur (’83)
til og með Document (’87))
og þann tíma sem þeir
hafa gefið út hjá Warner
(frá og með Green (’88)).
Auk þess er rétt að líta á tímann frá því að
Bill Berry hætti sem sérstakan kafla. Því að
hljómur R.E.M. breyttist harla mikið með hinni
tilraunakenndu en oft og tíðum fálmkenndu Up
sem var fyrsta plata sveitarinnar án hans. Tríó-
ið R.E.M., þeir Michael Stipe, Mike Mills og
Peter Buck, voru ákveðnir í að halda sveitinni
gangandi og enn ákveðnari að fara nýjar leiðir í
tónlistinni þó útkoman hafi kannski ekki verið
eins og best verður á kosið. Auðheyranlegasta
breytingin í R.E.M.-hljómnum – og það sem
þeir „hörðu“ sakna mest – var gítarinn hans
Buck sem var ýtt til hliðar að mestu. Hið
klingjandi, Byrdslega gítarspil hans var ein-
kenni sveitarinnar lengst af, þó sérstaklega
fyrstu árin.
Eins og vænta má eru skiptar skoðanir og
heitar um þessi tímabil en R.E.M. nýtur eins og
áður segir mikillar virðingar og er almennt talin
ein helsta rokksveit heims í dag. Ásamt U2
þykir hún samræma frábærlega listfengi og
markaðslegt aðgengi.
Hörðustu aðdáendur tala um hægan dauð-
daga síðan hún skipti um útgáfufyrirtæki í enda
níunda áratugarins á meðan aðrir segja að þá
fyrst hafi sveitin blómstrað, með meistara-
stykkjum eins og Out of Time og Automatic for
the People. Þriðja tímabilið, „hið Berrylausa“,
þarfnast sögulegrar fjarlægðar en algengustu
sjónarmiðin hafa verið þau að annars vegar sé
sveitin algerlega búin að tapa sér eða að hér sé
komin líklega eina miðaldra sveitin sem þori að
taka áhættu, skeyti lítt um vinsældir en leggi
sig aftur á móti í líma við að vera sískapandi og
síleitandi.
Sólarhringurinn
Hljóðmynd Around the Sun líkist tveimur síð-
ustu plötunum en sker sig engu að síður á
ákveðinn hátt frá þeim. Ekki er fyrir víraðri til-
raunamennsku að fara, líkt og prýddi sum laga
Up, og bjartur, næsta Beach Boyslegur tónn
hinnar sumpart ofunnu Reveal er heldur ekki á
stjái.
Lögin þrettán (talan hefur líklega eitthvað að
gera með það að þetta er þrettánda hljóðvers-
plata sveitarinnar) eru flest í hægum takti,
draumkennd og þéttofin hljómum og hljóð-
færum. Rennslið er lágstemmt og öruggt, eig-
inlega þægilegt.
Vinna við Around the Sun hófst árið 2002 í
Vancouver, Kanada, meðfram öðrum verkefnum
en á sama tíma var gengið frá safnplötunni In
Time: The Best Of R.E.M. 1988– 2003, sem tek-
ur á Warner-árum sveitarinnar (Til að fá yfirlit
yfir I.R.S.-árin bendi ég á hina prýðilegu, en
dólgslega titluðu, The Best of R.E.M frá 1998).
In Time... inniheldur tvö ný lög, „Bad Day“
og „Animal“ sem voru hljóðrituð í Vancouver,
lög sem minntu óþyrmilega á „gömlu“ R.E.M.
enda voru þau samin á níunda áratugnum.
Meðfram þessu öllu stóð yfir undirbúningur
fyrir yfirgripsmikið tónleikaferðalag og það var
því ekki fyrr en því lauk á síðasta ári sem með-
limir fóru af fullum krafti í plötuna. Að sögn
Mike Mills, bassaleikara, bakraddasöngvarara,
hljómborðsleikara og allra handa manns, þétti
það ferðalag hópinn og þeir félagar mættu ein-
beittir til verks. Buck segir að þeir hafi legið
lengi yfir plötunni og gefið sér tíma en um
fjörutíu lög voru meira og minna fullunnin.
Eitt af sérkennum plötunnar er sterkur póli-
tískur undirtónn og er platan líklega þeirra
pólitískasta verk síðan Life’s Rich Pageant (’86)
og er innblásin af hryðjuverkunum 11. sept-
ember og forsetatíð George W. Bush. Michael
Stipe, söngvari og textahöfundur, segist hafa
lagt áherslu á að endurspegla það sem væri að
gerast í augnablikinu og ástand mála í Banda-
ríkjunum er honum einkar hugstætt. Hann hef-
ur lýst því yfir að Bandaríkin hafi klúðrað mál-
um í kjölfar 11. september, í stað þess að
byggja skynsamlega á sorginni hafi verið snúið
út úr öllum tilfinningum og þjóðinni varpað út í
vafasamt stríð.
Stipe segir fyrrnefnda safnplötu marka enda-
lok hins margumrædda Berryvandamáls og með
henni hafi þeir lokað ákveðnum dyrum. Hann
viðurkennir fullum fetum að sveitin sé búin að
vera í kreppu fram að þessari plötu sem sé nýtt
upphaf fyrir R.E.M. – enn og aftur. Þremenn-
ingarnir eru loksins öruggir með sig og ein-
beittir að því að reyna sig til ýtrasta sem skap-
andi hljómsveit, eitthvað sem hafi alltaf legið
henni til grundvallar.
Eftirköstin
Around the Sun er þriðja plata tríósins R.E.M. en
trymbillinn Bill Berry hætti í sveitinni eftir plöt-
una New Adventures in Hi-Fi sem út kom árið
1996 og starfar nú sem hey- og hrossabóndi.
Around the Sun byggist á hinum nýja hljóðheimi
R.E.M. sem kynntur var á Up (’98) og Reveal
(’01) og einkennist jafnframt af myrkum, póli-
tískum undirtónum.
Eftir Arnar Eggert
Thoroddsen
arnart@mbl.is
R.E.M. Mike Mills, Michael Stipe, Peter Buck.
Around the Sun kemur í verslanir á mánudaginn.
www.remhq.com