Morgunblaðið - 10.09.2004, Blaðsíða 8

FRÉTTIR
8 FÖSTUDAGUR 10. SEPTEMBER 2004 MORGUNBLAÐIÐ
SKIPULAGSSTOFNUN hefur
með úrskurði sínum um mat á um-
hverfisáhrifum fallist á 340 þúsund
tonna rafskautaverksmiðju á Kata-
nesi við Hvalfjörð en með nokkrum
skilyrðum þó, m.a. með mælingum
og vöktun á umhverfisáhrifum,
stækkun þynningarsvæðis og end-
urheimt votlendis.
Fyrirtækið Kapla hf. ráðgerir að
reisa rafskautaverksmiðjuna um
tveimur kílómetrum norður af
Grundartanga, en rafskaut eru
notuð við framleiðslu áls. Sér fyr-
irtækið fram á mikinn vöxt í áliðn-
aði hér á landi með stækkun Norð-
uráls á Grundartanga, álveri Alcoa
í Reyðarfirði og fyrirhugaðri
stækkun Alcan í Straumsvík. Áætl-
að er að um 400 manns muni starfa
við byggingu verksmiðjunnar þeg-
ar mest verður og við sjálfan rekst-
ur hennar muni starfa um 140
manns. Stefnt er að því að fram-
kvæmdir hefjist sem fyrst á árinu
2005 og áætlaður byggingartími er
tvö ár. Helstu mannvirki eru
17.500 fermetra skáli, ásamt við-
byggingum og 50 metra háum
skorsteini.
Ekki umtalsverð
umhverfisáhrif
Skipulagsstofnun segir m.a. í úr-
skurði sínum að rafskautaverk-
smiðan muni ekki hafa í för með
sér umtalsverð umhverfisáhrif.
Setur stofnunin þau skilyrði að
Kapla hf. standi fyrir reglubundn-
um mælingum á styrk PAH-efna
(fjölhringa kolvatnsefna) í Grunna-
firði, Urriðaá og Eiðisvatni áður en
rafskautaverksmiðjan tekur til
starfa og eftir að starfsemi hennar
hefst. Einnig er fyrirtækinu gert
að framkvæma reglubundnar mæl-
ingar á þekju og tegundasamsetn-
ingu mosa og fléttna á Katanesi.
Í úrskurðinum kemur m.a. fram
að heildarlosun koltvísýrings frá
verksmiðjunni verður um 125 þús-
und tonn á ári. Miðað við útstreym-
isspá íslenskra stjórnvalda fyrir
viðmiðunartímabil Kyoto-bókunar-
innar mun losunarheimildum Ís-
lands á tímabilinu vera nærri náð,
þegar losun rafskautaverksmiðj-
unnar er tekin með í reikninginn.
Mótvægisaðgerðir
þurfa að liggja fyrir
Skipulagsstofnun telur því að áð-
ur en kemur til leyfisveitinga þurfi
að liggja fyrir hvort og hvaða mót-
vægisaðgerðir stjórnvöld telja
nauðsynlegar til að vega upp á
móti útstreymi gróðurhúsaloftteg-
unda frá rafskautaverksmiðju á
Katanesi.
Skipulagsstofnun bárust um-
sagnir frá tíu aðilum og á kynning-
artíma komu fjórar athugasemdir.
Eftir að kynningartíma lauk barst
yfirlýsing um verksmiðjuna frá
stjórn Landverndar.
Úrskurðinn má kæra til um-
hverfisráðherra og rennur kæru-
frestur út 13. október.
Fallist á rafskautaverk-
smiðju með skilyrðum
Eru bara engin lög á þessu skeri…? Hann þykist líka vera orðinn sjónvarpsstjarna.
StjórnarformaðurSamherja telur eðli-legt að opna fyrir
fjárfestingu erlendra aðila
beint í íslenskum félögum í
sjávarútvegi sem skráð eru
á markaði en slíkt er ekki
mögulegt í dag. Telur hann
að til greina komi að miða
reglurnar við að saman-
lögð fjárfesting erlendra
aðila, og nefnir sérstaklega
erlenda lífeyrissjóði og fag-
fjárfesta sem oft eru aðeins
að kaupa 1–5% hlutafjár-
ins, geti numið allt að 40%
af heildarhlutafé viðkom-
andi félags.
Halldór Ásgrímsson ut-
anríkisráðherra ræddi um
fjárfestingarstefnu Íslendinga í
sjávarútvegi á alþjóðlegri ráð-
stefnu Íslandsbanka um sjávarút-
veg sem haldin var á Akureyri á
miðvikudag. Sagði Halldór að í
stefnunni fælist ákveðin þversögn:
„Það má deila um það hvort íslensk
útgerðarfyrirtæki þurfi meira oln-
bogarými til að vinna með og renna
saman við erlend fyrirtæki og leyfð
verði erlend fjárfesting í þeim. Þó
svo verði ekki í fyrirsjáanlegri
framtíð, er ég sannfærður um að
þær aðstæður eigi eftir að skapast
að takmarkanir á erlendum fjár-
festingum verði ekki lengur nauð-
synlegar,“ sagði Halldór í ræðu
sinni á ráðstefnunni.
Um fjárfestingar erlendra aðila í
sjávarútvegi gilda lög nr. 34/1991
um fjárfestingar erlendra aðila í at-
vinnurekstri. Þau eru að grunni til
hvað sjávarútveg varðar, frá árinu
1993 og hafa verið óbreytt að
mestu frá árinu 1996. Samkvæmt
þeim getur erlendur aðili átt allt að
25% í félagi sem er 100% eigandi að
félagi sem rekur útgerð og/eða
frumvinnslu á fiski og allt að 33% ef
eignarhluti er lítill þ.e. minni en 5%
og allt að 49,9% á 3. stigi, þ.e. í
gegnum tvö félög.
Opnað verði fyrir beina fjár-
festingu í skráðum félögum
Finnbogi Jónsson, formaður
stjórnar Samherja, telur eðlilegra
að opna fyrir fjárfestingu erlendra
aðila beint í félögum skráðum á
markaði upp að ákveðnu marki.
Hann segist hins vegar ekki sjá
sérstaka ástæðu til að breyta
reglum varðandi óskráð félög. „Að-
ili sem hefði áhuga á að fjárfesta í
slíkum félögum mundi væntanlega
vera að gera það af einhverjum
„strategískum“ ástæðum, til dæm-
is til að tryggja sér aðgang að hrá-
efni eða afurðum.“ Fyrir slíkan að-
ila sé auðvelt að stofna félög hér á
landi sem síðan gætu átt allt að
49% í íslensku sjávarútvegsfyrir-
tæki og þannig tryggt sér afger-
andi áhrif í stjórn viðkomandi fé-
lags. Allt öðru máli gegni um skráð
félög og hugsanlega aðkomu er-
lendra lífeyrissjóða eða fagfjár-
festa að þeim því slíkir fjárfestar
séu fyrst og fremst að hugsa um
ávöxtun og arðsemi af sjálfri hluta-
bréfaeigninni. Oftar en ekki sé um
að ræða hlutfallslega litla fjárfest-
ingu, eða 1–5% hjá hverjum fyrir
sig. „Auðvitað væri áhugavert að fá
slíka fjárfesta að íslenskum sjávar-
útvegi. Í heild myndi það eingöngu
hafa mjög jákvæð áhrif á efnahags-
líf og um leið efla hlutafjármark-
aðinn hér á landi.“ Finnbogi telur
að til greina kæmi að miða regl-
urnar við að samanlögð fjárfesting
erlendra aðila með þessum hætti
gæti numið allt að 40% af heildar-
hlutafé viðkomandi félags.
Hann segir breytingar á fjár-
festingastefnunni í þessa veru
myndi ekki hafa áhrif á útrás Sam-
herja en félagið á aðild að útgerð-
arfyrirtækjum í fjórum löndum;
Færeyjum, Bretlandi, Þýskalandi
og Póllandi. Takmarkanir séu á
fjárfestingu félagsins í öðrum lönd-
um, t.d. í Færeyjum og Noregi en
engar takmarkanir séu á fjárfest-
ingum erlendra aðila innan Evr-
ópusambandsins. „Hvort opnað
verði fyrir fjárfestingar hér hefur
engin áhrif á það hvort við getum
fjárfest erlendis,“ ítrekar Finn-
bogi. „Við gætum vissulega boðið
hlutabréf sem greiðslu sem ekki er
hægt í dag og í einhverjum tilvik-
um gæti það ef til vill verið áhuga-
vert fyrir hinn erlenda aðila.“
Belgar eiga 25% í Bylgjunni
En hugsanlega líta minni fyrir-
tæki sem ekki eru á markaði tak-
markanir í fjárfestingum öðrum
augum. Fiskiðjan Bylgjan í Ólafs-
vík er í 25% eigu belgíska fyrirtæk-
isins Fjord seafood Pieters, í gegn-
um íslenska félagið Belisco. Þrátt
fyrir að hafa mjög góða reynslu af
samstarfi við Belgana segist Leifur
Ívarsson, aðaleigandi Bylgjunnar,
ekki telja að heimila eigi frekari
fjárfestingar erlendra aðila í ís-
lenskum sjávarútvegsfyrirtækjum
að svo stöddu. Hann telur þó koma
til greina að einfalda reglurnar,
þannig að erlendir aðilar geti upp
að vissu marki, fjárfest beint hér-
lendis. „Ég held að það gæti verið
mjög tvíeggjað að breyta [reglun-
um]“, segir Leifur og bendir á að
hagkerfi okkar sé lítið og við-
kvæmt. „Ýmiskonar yfirgangur
gæti komið inn í þetta,“ segir hann
og segist sjá fyrir sér að þegar út-
lendingar væru komnir með ráð-
andi eignarhlut myndu þeir flytja
hráefnið úr landi að miklu leyti í
stað þess að vinna það hér.
Fréttaskýring | Fjárfestingar útlendinga í
íslenskum sjávarútvegsfyrirtækjum
Bein fjárfest-
ing verði leyfð
Samanlögð fjárfesting erlendra aðila
nemi 40% í félagi skráðu á markaði
Erlendir aðilar geta ekki fjárfest beint í ís-
lenskum sjávarútvegi.
Áhugi útlendinga lítill á
íslenskum sjávarútvegi

Sjávarútvegsráðuneytið hefur
ekki fundið fyrir miklum áhuga
erlendra fjárfesta á auknu frelsi
hvað varðar fjárfestingar í ís-
lenskum sjávarútvegi. Í sama
streng taka aðaleigandi Fiskiðj-
unnar Bylgjunnar og stjórn-
arformaður Samherja sem tekur
þó fram að hugsanlega kynnu er-
lendir lífeyrissjóðir eða fagfjár-
festar að fá áhuga ef rekstr-
arumhverfi greinarinnar batnar
og heimildir verða rýmkaðar.
sunna@mbl.is
Náttúruverndarsamtök Íslands
fagna framkominni tillögu umhverf-
isráðherra þess efnis að fyrsti áfangi
í stofnun Vatnajökulsþjóðgarðs
verði stækkun þjóðgarðsins í Skafta-
felli. Þjóðgarðurinn mun, auk núver-
andi þjóðgarðs, ná yfir syðsta hluta
Vatnajökuls og friðlýsta svæðið í
Lakagígum. Samtökin telja hins veg-
ar að ekki nægi að vernda Lakagíga
eins og gert sé ráð fyrir heldur beri
jafnframt að vernda Langasjó sem
rómaður sé fyrir fegurð sína.
Ennfremur beri ríkisstjórninni að
fylgja eftir vinnu þingmannanefndar
um stofnun þjóðgarðs norðan Vatna-
jökuls og friðlýsa allt vatnasvið Jök-
ulsár á Fjöllum innan þjóðgarðsins.
Hafa þurfi í huga að loftslags-
breytingar geti breytt stærð Vatna-
jökuls. „Því er mikilvægt að mörk
Vatnajökulsþjóðgarðs verði föst en
fylgi ekki hopi jökulsins.“
NÍ fagna stækk-
un Skaftafells-
þjóðgarðs