Vikublaðið - 02.07.1993, Blaðsíða 2

2
VIKUBLAÐIÐ 2. JÚLÍ 1993
Útgefandi: Alþýðubandalagið
Ritstjóri og ábm.: Hildur Jónsdóttir
Blaðamenn: Páll Vilhjálmsson og Ólafur Pórðarson
Auglýsingar: Ólafur Þórðarson
Ritstjórn og afgreiðsla:
Laugavegur 3 (4. hæð) 101 Reykjavík
Sími á ritstjórn: (91)-17500
Útlit og umbrot: Leturval
Prentvinna: Prentsmiðjan Oddi hf.
Uppgjöf Davíðs og
Jóns Baldvins
Með dramatískum fundahöldum yfir helgina og véfrétta-
stíl í viðtölum við fjölmiðla bjó ríkisstjórnin til spennu sem
náði hámarki þegar tilkynnt var um efnahagsráðstafanirnar í
fjöliniðlum. Um hvað? Jú, ríkisstjórn Davíðs Oddssonar,
þessi hin sama og mest ræddi um fortíðarvandann og
skammaðist yfir öllu ábyrgðarleysinu, gengisfellingunum og
sjóðasukkinu, hafði nú ekkert annað ffam að færa til lausnar
efnahagsvandanum en að fella gengið og skuldbreyta.
Gengisfellingin lagar rekstrarstöðu útflutningsgreinanna
aðeins í skamma stund. Þegar kemur fram á veturinn verðúr
tapið orðið nálægt 8% á nýjan leik. Það að fresta afborgun-
um fyrirtækjanna, sem hvort eð er hefðu fæst getað borgað
nokkuð, eru lítil tíðindi.
Ráðstafanir ríkisstjórnarinnar, sem þó engan veginn verð-
skulda það nafn, eru því hrein skammtímalausn, verkjalyf til
haustsins. Þær boða uppgjöf á mörgum sviðum. Uppgjöf
gagnvart atvinnuleysinu sem mun aukast gríðarlega með
haustinu og uppgjöf gagnvart tekjusamdrætti þjóðarbúsins,
því ekki örlar á aðgerðum til að mæta minni þorskafla með
aukinni verðmætasköpun, svo sem með aukinni fullvinnslu
aflans, sókn í aðra stofna og á ný mið, eða átaki í öðrum
greinum. Ráðstafanirnar eru uppgjöf gagnvart innri vanda
sjávarútvegsins, - alger uppgjöf við stjórn efnahagsmála.
Davíð hrósar sjálfum sér og stjórn sinni fyrir þrekvirkið,
gamaldags gengisfellingu, og skrifar síðan nánast upp á til-
lögur fiskiffæðinga um þorskafla sem hann taldi óhugsandi
að fara eftir fyrir nokkrum vikum.
Jón Baldvin hefur í tvígang á átta mánuðum hafriað geng-
isfellingu sem úrræði, en í kjölfarið fellt gengið. Fræg varð
ræða krataforingjans á aðalfundi LÍÚ norður á Akureyri í
vetur leið þar sem hann sagði að gengisfelling væri jafn
skammgóður vermir og að pissa í skóinn sinn. Nokkrum
dögum seinna felldu þeir gengið. Nú tókst Jóni enn betur
upp, því í sjónvarpsfréttum sama kvöld og ríkisstjómin á-
kvað að fella gengið lýsti hann því yfir að gengisfelling væri
gagnslaus. Hvernig skyldu þeir Jón Baldvin og Davíð hafa
það núna í hlandblautum skónum?
Jóhanna og jafnaðarmennskan
Afsögn Jóhönnu Sigurðardóttur sem varaformanns Al-
þýðuflokksins er tíðindi í íslenskum stjómmálum. Jóhanna
hefur á sinn sérstaka hátt verið foringi í margföldum skiln-
ingi, ekki aðeins sem varaformaður flokks og ráðherra í rík-
isstjórn, heldur einnig sem oddvití ákveðinna viðhorfa og
eina konan á ráðherrastóli.
í aðalatriðum virðist mega greina þrenns konar ástæður
fyrir ákvörðun Jóhönnu. I fyrsta lagi erfiðleikar í persónu-
legum samskiptum Jóhönnu og Jóns Baldvins, hvern hún
sakar um einleik og yfirgang. I öðm lagi baráttu Jóhönnu í
jafnréttismálum og stuðning hennar við kynsystur sína sem
gerði tilkall til ráðherrasætis en varð að lúta í lægra haldi fyr-
ir baktjaldasamningum karlpeningsins í þingflokknum. Síð-
ast en ekki síst er ljóst að ágreiningur um málefhi og áhersl-
ur blandast inn í uppgjör Jóhönnu og Jóns Baldvins. Jó-
hanna hefur sýnt tilburði í þá átt að andæfa gegn hægri sigl-
ingu Alþýðuflokksins undir stjórn Jóns.
Fróðlegt verður að fylgjast með því næstu mánuði hvaða
afleiðingar afsögn Jóhönnu hefúr. Með henni tekur hún á-
hættu; áhættu af því að Jón Baldvin, með Össur og fleiri
fyrmm andófsmenn frjálshyggjunnar í flokknum í bandi,
sigli ótrauður áfram hinn breiða sjó borgaralegrar frjáls-
hyggju hægra megin við miðju íslenskra stjórnmála. En sá
sem enga áhættu þorir að taka í pólitík vinnur sjaldan stórt.
Með ákvörðun sinni hefur Jóhanna sýnt kjark og tekið sér
stöðu sem ótvíræður foringi ákveðinna viðhorfa, málefna og
fólks sem enn þraukar í Alþýðuflokknum í þeirri trú að hann
standi undir nafni. Spurningin er hvort uppreisn Jóhönnu
komi of seint og renni út í sandinn. Fari svo er enn einni
rekunni kastað á gröf jafnaðarmennskunnar í Alþýðuflokkn-
um.
Sjónarhorn
S
I tilefni yfirlýsingar
ríkisstjórnarinnar
Iyfirlýsingu ríkisstjórnarinnar
um aðgerðir til að mæta afla-
samdrættd segir m.a.: „Kjara-
samningar á almennum vinnumar-
kaði era í gildi til loka næsta árs og
þær aðgerðir, sem nú hefúr verið
gripið til raska ekki kjarasamn-
igum, með tilliti til þeirra forsenda
sem þar var miðað við.“
Þetta er fúllyrðing sem að mínu
mati stenst ekki og hefur valdið
þeim misskilningi að í samninginn
sé innbyggt að hægt sé að t.d. að
fella gengið (rýra kaupmátt ein-
hliða) til þess að ákveðnar forsend-
ur samningsins standist.
1 7. grein samningsins segir: „A
samningstímabilinu skal starfa
sérstök launanefnd skipuð þremur
fúlltrúum firá hvoram samnings-
aðila og skal hún á samningstíman-
um fylgjast með framvindu efna-
hags-, atvinnu- og verðlagsmála og
gera tillögur um viðbrögð saintak-
anna og stjómvalda eftir því sem
aðstæður krefjast á hverjum tíma.
Launanefndin skal endurmeta
samningsforsendur og hugsanleg
tilefiii til uppsagnar samnings þessa
fyrir 10. nóvember 1993. Heimilt
er hvoram hluta launnefúdar að
segja samningnum lausum ef mark-
tæk ffávik hafa orðið á samnings-
forsendum skv. 6. gr. að mati
hlutaðeigandi fulltrúa í nefndinni.
Við mat töluliða 2-4 í 6. gr. skal
miða við heildaráhrif þeirra. Komi
til uppsagnar samningsins skv.
ffamanskráðu tekur hún gildi 1.
Björn
Grétar
Sveinsson
janúar 1994. Með sama hætti er
hlutaðeigandi fulltrúum í launa-
nefnd heimift að segja samningnum
upp með þriggja mánaða fyrirvara
ef gengi krónunnar víkur umtals-
vert ffá viðmiðunarmörkum Seðla-
banka íslands umffam það sem
breytingar á forsendum skv. 6. gr.
kunna að gefa tilefni til.“
Eins og fram kemur í texta samn-
ingsins er sérstök launanefnd sem á
að fjalla um forsendur samningsins
á samningstímanum og gera til-
lögur um aðgerðir til m.a. stjóm-
valda. Samkvæmt þessu ætti að vera
ljóst að ef ekki næðist samkomulag í
nefndinni væri uppsagnarréttur til
staðar. Einnig ef stjórnvöld gerðu
einhliða ráðstafanir sem gengju í
berhögg við skoðanir (tillögu)
hvors sem væri ASI eða samtök at-
vinnurekenda. Þá væri samning-
urinn uppsegjanlegur.
Samningsforsendur
Þær forsendur sem lagðar eru til
grundvallar kjarasamningnum era
byggðar á eftírfarandi, samkvæmt
6. grein:
1. Yfirlýsingu ríkisstjórnarinnar
um vaxtamál, aðgerðir og stefnu-
Gengisfellingarbrœður.
Mynd.Jim Sma rt/Ljósmyndasafn Reykjavíkur.
mörkun á sviði atvinnumála, niður-
greiðslur tiltekinna kjöt- og mjólk-
urafurða, lækkun virðisaukaskatts á
matvælum, tímabundna lækkun
tryggingagjalds á útflumingsstarf-
semi og tímabundna endurgjalds-
lausa úthlutun aflaheimilda Hag-
ræðingarsjóðs.
2. Að gengi krónunnar verði inn-
an viðmiðunarmarka Seðlabanka
íslands enda standist neðangreind-
ar forsendur um afla og verðlag
sjávarvöraffamleiðslunnar.
3. Að áætlað verðlag sjávarafurða
í íslenskum krónum verði að með-
altali 3% hærra á 3. ársfjórðungi
1993 og haldist a.m.k. jafn hátt út
samningstímann. Miða skal við þá
verðvísitölu sjávarafurða sem birtist
í Hagvísum Þjóðhagsstofúunar.
4. Að aflakvótar á fiskveiðiárinu
1993-1994 verði ekki minni en á
yfirstandandi fiskveiðiári.
Eins og hér kemur ffam þá var
endurskoðun ákvæða um verðlag
á 3. ársfjórðungi 1993 settsem við-
miðun. Launanefndin skal endur-
meta samningsforsendur og hugs-
anlegt tilefni til uppsagnar fyrir 10.
nóvember 1993. Það er m.a. hlut-
verk okkar fulltrúa í launanefnd að
leggja mat á það í haust hvort þær
aðgerðir, sem búið er að grípa til og
þær sem eiga eftír að sjá dagsins
ljós, era þess eðlis að óásættanlegar
séu og uppsögn sainningsins verði
að koma tíl.
Höfúndur er formaður Verka-
mannasambands Islands.