Frjáls þjóð - 20.12.1955, Blaðsíða 10

10
FRJÁLS ÞJÓÐ
Þriðjudaginn 20. desember 1955
Aðalsteinn séra
Páls Sigurðssonar
Aðalsteinn. — Skáldsaga
efir Pál Sigurðsson. Önnur
útgáfa. Bókaútgáfan Fjölnir.
Reykjavík 1935.
Séra Páll Sigurðsson, síðast
prestur í Gaulverjabæ, var tví-
mælalaust einhver fremsti
maður íslenzkrar klerkastéttar
á ofanverðri 19. öld. Gáfur hans
voru miklar og fjölþættar, og
þegar við bættist, að maðurinn
var gæddur skapfestu, óvenju-
legum kjarki og víðsýni, gat
ekki hjá því farið, að hann
iskildi eftir sig varanleg merki
á spjöldum íslenzkrar sögu.
Séra Páll gerðist einhver fyrsti
og einbeittasti talsmaður
frjálsrar guðfræði og lagði á
og lagði á það ríka áherzlu, að
saman yrði að fara trú og göfug
breytni, þrælar bókstafsins
væru dragbítar kristinnar
kirkju. Prédikanir séra Páls,
sem út komu árið 1894, nokkru
eftir lát hans, voru um skeið
mikið lesnar og höfðu varanleg
áhrif á hugsunarhátt almenn-
ings og trúarskoðanir, enda var
þar fjallað um vandamál
mannlegs lífs af meiri alvöru,
rökvísi og raunsæi en menn
áttu að venjast. Bera stólræður
Páls Sigurðssonar vitni um allt
í serrn, afburða mælsku, hug-
sjónaauðlegð og glöggan
skilning á þjóðfélagsmálum.
Séra Páll fékkst nokkuð við
skáldsagnagerð. Það, sem eftir
hann liggur á því sviði, ber
því raunar ljóst vitni, að
fremur stýrði penna hans á-
hugi á að uppræta þjóðfélags-
legar meinsemdir og gamla ó-
siði en hneigð til skáldskapar.
Langstærst og merkast þeirra
skáldrita, sem eftir séra Pál
liggur, er skáldsagan Aðal-
steinn, sem kom út á Akureyri
árið 1879, og nú hefur loks
verið prentuð í annað sinn. —
Aðalsteinn er mikil saga að
vöxtum, um 400 bls. Ekki er
þess að dyljast, að hún er ærið
gallað skáldrit. Veldur þar
mestu um, að höfundi er svo
mikið í mun að koma á fram-
færi siðaboðum sínum, að
prédikunartónninn ber skáld-
.skapinn allt of ofurliði. Þess
gætir einnig, að höfundi er
ekki sýnt um að gæða lífi
þær sögupersónur, sem fyrir-
ferðai-mestar eru og keimlík-
astar sjálfum honum um siða-
skyn og skoðanir. Hins vegar
tekst honum stundum vel að
lýsa aukapersónum og samtöl
eru allvíða eðlileg og fjörleg.
Höfuðkostur sögunnar er þó sá,
að hún hefur að geyma margar
raunsannar þjóðlífsmyndir úr
íslenzku sveitalífi.
Aðalsteinn er saminn á því
tímabili, er íslenzk skáldsagna-
gerð var enn í bemsku. Það er
að sjálfsögðu fjarri lagi að
jafna honum við skáldsögur
brautryðjandans, Jóns Thor-
oddsens, svo mjög sem hann er
þeim siðri að listgildi. En þrátt
fyrir augljósa galla, á Aðal-
steinn ólíkt meira erindi til ís-
lenzkra lesenda en margt það
léttmeti, þýtt og frumsamið,
sem nú er prentað. G. G.
I MWAAMAMUWWVWVUWVWmnMVWWMIwVWWWVi
A hnotskógi
Helgi Hálfdanarson:
Á hnotskógi.
— Bókaflokkur Máls og
menningar 1955.
Helgi Hálfdanarson gerist
mikilvirkur í sínu bókmennta-
starfi. Fyrir tveim árum kom út
þýðingasafn hans: Handan um
höf. Markverð bók, sem var
mjög lofuð. í fyrra sendi hann
frá sér bókina Slettireku, leik-
mannsþanka um gamlar vísur.
Þetta nýja safn ljóðaþýðinga
er að mörgu ólíkt því eldra,
meira þýtt eftir yngri skáld og
víðar leitað fanga. Ljóðin eru
úr einum tíu þjóðtungum kom-
in og eftir hundrað höfunda eða
þar um bil. Fátt^er þó eftir
yngstu skáldin, en meira eftir
ýmsa þá, sem höfðu mikil áhrif
á þá, er kallast ung skáld hér.
Þessar þýðingar sanna enn það,
sem vitað var, að margt það, er
heitir ungt og nýtt hér, er orðið
gamalt þar. Þetta máttum við
einnig þola í byggingarlist og
myndlist og fleiru. Enginn hef-
ur enn unnið ljóðlist nútímans
það, sem Kiljan vann fyrir
sagnalist eða Kjarval í mynd-
list.
Þáð er gott að kynnast nokk-
uð erlendri ljóðagerð, í þýðihg-
um, ef ekki vill betur. Bók þessi
er merkilegt kynningarrit, því
að af vandvirkni virðist unnið.
Helga skortir sennilega hrifn-
ngu í starfi sínu, og þess vegna
vantar oft herzlumuninn til
snilldar og stundum meira.
Ljóðabók þessi er í heild nokk-
uð dauf.
Sennilega er Helgi of ná-
kvæmur í túlkun sinni á frum-
Gerum upp gamla hatta
' •%
Onnumst allt sem lýtur að
fatahreinsun og pressun
Fljótt og vel unnið
w..^íU!!tbíí
Nýja efnalaugin h.f.
(Stofnsett 1930).
Höfðatúni 2. Sími 82588.
Laugavegi 20B. Sími 82588.
E^cheírssundi 3. Sími 82599,
'■U’-y.tl:

kvæðum. M. a. þess vegna er
fátítt, að hjá honum skapist
stórbrotin listaverk á borð við
beztu þýðingar Jónasar Hall-
grímssonar, Matthíasar Joch-
umssonar og Magnúsar Ásgeirs-
sonar. Aftur á móti er hann oft
slyngur að ná fínum tónum
smágerðra ljóða. Sjáið m. a.
Skilnað eftir Lí Pó, bls. 81, Vin-
ur á förum o. fl. Fróðlegt er að
kynnast þarna ljóðagerð Aust-
urlandamanna, enda þótt eitt-
hvað bresti á rétta mynd þess
ljóðs, er að austan kom. Þó hefði
verið heppilegra að stuðla þessi
ljóð á auðveldan hátt, Ekki er
mælgin í þessum smáljóðum og
væri það lærdómsríkt lang-
lokuskáldum hér á íslandi —
og mega þó ekki öll kvæði vera
stutt.
Mikil og hugstæð saga er í
smáljóði eftir Lí Pin — Á heim-
leið.
Ég þráði bréf að heiman
lengi og heitt
hvert haust og vor;
nú á ég þangað eftir
fáein spor,
en engan þori ég að
spyrja um neitt.
Japönsku stökurnar eru
merkilegar og vinna hugann
við nánari kynni. Oft minna
þger á íslenzkar lausavísur:
Það kemur og fer,
vorið; skyldi það ennþá
hrífa hjarta mitt,
nú, þegar unnustan mín
fylgir því ekki í hlað?
Komdu enn með kæti og þor.
— Komdu, ef þú getur,
annars kemur ekkert vor
eftir þennan vetur.
Endurfæðing á bls. 92 á sér
víst hliðstæður í vísum Jóns á
Bægisá eða Sigurðar Breið-
fjörð. Sorg, bls. 93, minnir á
þjóðkunna vísu, sem eignuð er
Steini Steinarr — ef saman má
líkja gamni og alvöru.
Þessar japönsku ,,stökur“ eru
líklega það markverðasta í bók-
inni og fengur að þeim. — Svo
kveður Matsúó Bashó:
Ferðin á enda;
draumur minn, hann
flögrar um
á hrjóstur-heiði.
Af Vesturlandakvæðum þykja
mér jafnbezt, sem þýdd eru
úr ensku, enda hefur Helgi lagt
mesta stund á þýðingar úr því
máli, m.- a. þýtt fimm leikrit
Shakeipears,, Af snjöllum ljóð-
um nefni ég' Þeir sem hlusta.
Þar skeikar. naiimast um hárs-
breidd:
... Þeir-Heyrðu ístaðið
' -skrjáfa við skóinn,
og skeifu sem grjótið sló,
MUNIÐ
að
hin
þekktu
skjólföt
okkar
fást
um
land
allt.
ÖDÝR — VÖNDUÐ
Belgjagerðin h.f.
Skjólfatagerðin h.f.
Sænsk-íslenzka frystihúsinu.
WWWWfWV^WWWWVWWWWWWWWWrfWWWWWWW
J^ÁfWWWrtrt^WMV
LITRÓF
PRENTMYNDAGERÐ
Grettisgötu 51 A — Sími 7195
Vöndtið vinna
Fljét afgreiðsla
^WWW^VWrfWVWWVWWJWWNA^W^A/WWWWW'W^WW^i