Tíminn - 02.06.1970, Blaðsíða 9

ÞRIÐJUDAGUR 2. júni 1970.
TÍMINN
Otg«fandl: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Frairtkvæmdastjórl: KristjáD Benedlkteson Ritstjórar: Þórarlnn
Þórarinason (áb). Andós Krístjánsson. Jón Helftason og T6ma»
Karlsson. Auglýsingastjóri: Steingrfmur Gíslason Ritstjómar
skrifstofur 1 Edduhúsinu simar 18300—18306 SkTtfstofur
Eanjkastræti 7 — Afgreiðsluslmi: 12323 Auglýstngaslml’ 19523.
Aðrar skrifstofur simi 18300 Askrifargjald kr 165.00 a œén
uði, Innanlands — í lausasölu kr. 10.00 elnt Prentsm Edda hf.
Annar stærsti flokkur
kaupstaðanna
í sveitar- og bæjarstjórnarkosningunum 1966 náði
Framsóknarflokkurinn því marki, að verða annar stærsti
flokkurinn í kaupstöðum landsins. Þetta var merkilegur
áfangi hjá flokki, sem upphaflega hafði bundið starf sitt
að mestu við sveitirnar, en fært út kvíarnar með breytt-
um þjóðfélagsháttum. í sveitar- og bæjarstjórnarkosning-
unum 1970 hefur Framsóknarflokkurinn styrkt enn betur
þá stöðu sína að vera annar stærsti flokkurinn í kaup-
stöðunum, næst á eftir Sjálfstæðisflokknum. Þetta er
vissulega merkur áfangi, þótt Framsóknarmenn hefðu
að sjálfsögðu kosið, að árangurinn yrði enn meiri, enda
stóðu allir málavextir til þess.
í kosningunum nú hélt Framsóknarflokkurinn þeirri
stöðu sinni að vera stærsti flokkurinn í 4 kaupstöðum
landsins á Akureyri og Sauðárkróki, í Keflavík og Húsa-
vík. Þá náði hann þeim sögulega áfanga að verða annar
stærsti flokkurinn í höfuðborg landsins. Sj.ma áfanga náði
hann á Akranesi og í Ólafsfirði. Þá vann flokkurinn um-
talsverðan sigur 1 Hafnarfirði, þar sem hann fékk bæjar-
fulltrúa, en þar hefur hann aðeins í eitt kjörtíma-
hil áður átt fulltrúa. Þótt úrslitin yrðu ekki jafn hagstæð
í öðrum kaupstöðum, hélt flokkurinn vel þeirri stöðu, að
vera annar stærsti flokkurinn í kaupstöðunum hvað at-
kvæðamagn og fulltrúatölu snertir.
Erfiðara er að dæma um úrslitin í kauptúnunum vegna
sambræðslulista, sem voru víða þar. Úrslitin sýna það
þó alveg ótvírætt, að þar er staða Framsóknarflokksins
víðast enn sterkari en í kaupstöðunum.
Það má vera Framsóknarmönnum ánægja, hve vel
flokkur þeirra hefur rutt sér til rúms í bæjunum á til-
tölulega stuttum tíma. Það er góð hvatning til að vinna
vel og gera enn betur. Að því mun Framsóknarflokkur-
inn líka stefna á því kjörtímabili sem nú er að hefjast.
Ósigur Alþýðuflokksins
Þótt kosningarnar á sunnudaginn snerust fyrst og
fremst um sveitar -og bæjarstjórnarmál, blönduðust
landsmálin að talsverðu leyti inn í þær, ekki sízt í Reykja
vík. Þar urðu stjórnarflokkarnir sameiginlega fyrir veru-
legu fylgistapi, sem bitnaði að nær öllu leyti á Alþýðu-
flokknum. Það er alveg rétt skýring hjá Björgvin Guð-
mundssyni, sem kemur fram í viðtali hans við Alþýðu-
blaðið í gær, að ósigur Alþýðuflokksins rekur fyrst og
fremst rætur til óánægju launþega með stjórnarstefn-
una, því að þeir gera meiri kröfur til Alþýðuflokksins en
Sjálfstæðisflokksins. Hið mikla tap Alþýðuflokksins, sem
kemur fram < bættri stöðu stjórnarandstöðuflokkanna,
er ótvírætt merki um þetta.
Yfír þetta reynir Gylfi Þ. Gíslason að vísu að breiða
í viðtali í sama blaði. Hann heldur því fram, að Alþýðu-
flokkurinn hafi aðeins misst fylgi að sinni yfir til Sjálf-
stæðisflokksins. Þetta er ekki rétt, eins og sést á því, að
Sjálfstæðisflokkurinn hefur hlutfallslega tapað, miðað við
borgarstjórnarkosningarnar 1966.
Hvað sem slíkum úrtölum Gylfa líður. hlýtur þetta
að verða til þess að Alþýðuflokkurinn endursikoði ræki-
lega afstöðu sína til stjórnarsamstarfsins, eins og Björgvin
Guðmundsson leggur líka áherzlu á í áðurnefndu viðtali.
Þ.Þ.
JAMES RESTON:
Mótmælti unga kynslóðin ef
hugsjónirnar hefðu glatazt?
Vandamál Bandaríkjanna eru ekki óviðráSanleg

FÁTT hefur verðbólgan leik
ið verr en enska tungu hér :
Bandarík.iunum, ef frá eru tald
ar steiktar lundir. sem fást á
fínum veitingastöðum i New
York og kosta rúma tíu doll
ara á diskinn. Þess smærri.
sem hugsunin er. hess stærri
orð eru notuð.
Fyrir rúmum mánuði lét
fólk sér nægja að segja, að
þjóðin væri afar illa stödd, en
nú verður naumast komið þar
sem nokkrir menn eru saman
komnir. án þess að einhver.
sem venjulega kemur fram sem
heilbrigður og skynsamur mað-
ur, tali um „hrun“ efnahags-
lífsins, yfirvofandi borgara-
styrjöld í Bandaríkjunum eða
jafni ástandinu við fall Róma-
borgar.
Þvi verður ekki móti mælt,
að ástandið er iskyggilegt í
Indókína, löndunum fyrir
botni Miðjarðarhafsins og kaup
höllinni í Wall Street, Svart-
sýnismennirnir gera þó meira
úr óstandinu en efni standa
til, þykjast sjá fyrir fall hvers
ríkisins af öðru í Suð-austur
Asíu, gera ráð fyrir að ísraels-
menn verði hraktir í sjó fram
og Bandaríkin einangrist o§
örvænting, stjórnleysi og jafn '•
vel borgarastyrjöld sundri
þjóðinni.
GEORGE Orwell var sérfræð-
ingur í enskri tungu og skozku
wiskíi. Hann kannaði eitt sinn,
hversu slæmt mál og óvandað
gæti spillt stjórnmálum og gert
þau heimskuleg. „Einstakling-
ur leggst stundum f drykkju-
skap af því að honum finnst
hann vera misheppnaður'
skrifiar ann, „en bregzt svo
vonum sínum og annarra enn
meira en áður, vegna drykkju
skaparins.
Svo virðist sem þannig sé
að íara fyrir enskri tungu.
Hún verður Ijót og ónákvæm
af því að hugsanir okkar eru
heimskulegar. og sóðalegt og
hirðuleysislegt orðb ,*agð auð-
veldar okkur að halda áfram
að hugsa heimskul3ga.“
Þetta virðist einmitt vera að
gerast núna, og svo undarlega
bregður við, að heimskuleg-
ustu hugsanirnar og uppbólgn
asta orðafarið í deilunum að
undanförnu er einmitt að
finna hjá einum lærðasta og
frægasta sagnfræðingi vonra
tíma, Arnold J. Toynbee.
Hann reit grein í New York
Times fyrir skömmu og sagði
þar meðail annars:
„Ég geri ráð fyrir, að Banda-
ríkin séu í augum Evrópu-
manna háskalegasia ríki í
heimi . . .Bandaríkin oa Rúss-
Land hafa í raun og veru skipí*
á hlutverkum í augum um
heimsins. Bandaríkin eru orð-
in hinn mikli ógnvaldur i aug-
um fólks . .
ÞETTA orðbragð gæti tæp-
ast talizt táknrænt um hina
brezku hófsemi. Það væri senni
lega gott efni til að legaja út
af í fyrirlestri í Hanoi og ef
til vill í Saigon. en yrði naura
ast vlnsælt meðal ungra, freis-
Ung bandarísk stúlka
mælagöngu.
mót-
isunnandi manna í Tékkóslóva
kíu og jafnvel ekki einu sinni
hjá ungum og tiltölulega frjá'.s
lyndum rithöfundum í Sovéc-
ríkjunum.
Og Toynbee heldur áfram:
„Ef litið er á tölu þeirra, sem
deyddir hafa verið og víðáttu
landsins, sem lagt hefur verið
í auðn. eru afrek Bandaríkia-
manna því miður miklu meiri
en nokkurrar annarrar þjóðai
síðan siðari heimsstyrjöldinni
lauk“. Hafa þeir komið meiru
í verk í þessu efni en kommúr-
istar í Kína? Fara afrek þeirra
fram úr blóðbaðinu Indónes-
íu? Og hvað er þá að segia
um framtíðina? Eru Vliskvu-
menn í þann veginn að fara
á burt úr Tékkóslóvakíu eða
eru þeir farnir að bjóðast tU
að viðurkenna sameinað Þýzka
land?
„HVER hefði gert sér í hug-
arlund“ segir Toynbee pro-
fessor, „áð hann ætti eftir að
ósba þess, að Bandaríkjamenn
. . . drægju sig á aý inn í
einangrunarskelina, sem við
hlökkuðum svo innilega til að
þeir skriðu út úr á sinni tíð?“
Fyrr má nú rota en dauð-
rota. Hinn brezki sagnfræðing-
ur er manna fróðastui um
hvernig Bretar hafa oft og
einatt „álpazt fram úr“ hin-
um verstu erfiðleikum. þrátt
fyrir mistök og sleifarlag, og
hefði því átt að geta skilið
orfiðleika Bandaríkjamanna,
þótt miklir og ískyggilegir séu.
En ummæli hans eru einmitt
kjörið dæmi um þær vktu til-
finningar, kjánalegu hugsanir
og hirðuleysislegt orðbragð,
sem einkennir samtímann.
SÉRHVERJUM höfundi hætt
ir til að ýkja til að leggja
áherzlu á skoðanir sínar þeg-
ar deilur harðna og erfiðlega
gengur. En þetta er einum of
mikið af því góða, eins og þar
stendur. Bandaríkin eru allt
annað en Kambodía og þeim
eru ekki full skil gerð í ýkjum
stjórnmálamannanna né blaðri
blaðamannanna. Vera má, að
þjóðin hafi villzt af réttri leið
um stundar sakir, en hvers
vegna væri uppvaxandi kyn-
slóð að andmæla og heimta
kynslóðaskipti ef fi'jóðin > æri
búin að glata grundvallarhug-
sjónum sínum og siðferðilegu
stefnumiði?
Toynbee er ekki fyrsti rit-
höfundurinn, sem örvæntir um
framtíð Bandaríkjanna. Lin-
coln harmaði skort á lögum og
reglu og óttaðist, að við vær-
um í þann veginn að fyrir-
fara okkur. Walt Whitman 1
skrifar fyrir meira en heilli
öld:
„Aldrei hefur þekkzt meiiri
óáreiðanleiki og tómleiki. en
nú ríkir hér í Bandaríkjuniun.
Við virðumst hafa glatað allri
sannri trú. Við trúum eikki
framar í einlægni á grundvall-
arkenningar samfélagsins. Á-
standið er skelfilegt. Yfirdreps
skapuirinn veður alls staðar
uppi. Karlmenn treysta ekki
konum og konur ekki feari-
mönnum. Rán og níðingsverk
vaða uppi í stórborgunum “
UPPBÓLGIÐ orðafar og ör-
vænting eru svo sem ekki ný
fyrirbæri, og ef til vill ættum
við að leggja við hlustir. Al-
fred North Whitehead komst
einhvern tíma svo að orði:
„Fyrsti vísir spekinnar ligg-
ur í því að viðurkenna, að við
sjálft liggur. að allar nöfuð-
framfarir í menningu kollvarpi
þjóðfélaginu, sem þær verða
í . . . List hins frjálsa sam-
félags er fyrsi og fremst fólg-
in í varðveizlu lagatáknanna
og í öðru lagi í óttaley.-,. gagn-
vart endurskoðuninni . . Þau
þjóðfélög, sem ekki tekst að
sameina fulla virðingu fyrtr
helgustu táknum sínum og fullt
frelsi til endurskoðunar. hljóta
að líða undir lok með tíman-
um . “
Þessi lýsing kann að fara
nær um ástandið hjá okkur en
lýsing Toynbees. og heilbrigð
skynsemi og nákvæmt orðalag
fara þarna miklu betur saman
en hjá honum.