Tíminn - 23.05.1971, Blaðsíða 6

Hvað gera hinir
þöglu kjósendur?
Hinn þögli hópur
osningabaráttan hefur verið
jög hófsamleg fram að þessu.
ún hefur enn ekki sett svip
nn á blöðin, nema að litlu
yti.. Fundarhöld hafa ekki ver-
mikil og tiltölulega lítið rætt
m stjórnmál og kosningahorfur
mannamótum eða vinnustöð-
n. Þetta þarf þó engan veginn
i tákna það, að menn hugsi
Cirleitt minna um þessi mál en
ður, þegar hörð kosninga-
arátta stóð mánuðum saman og
löðin voru full af æsingagrein-
m og kosningabombum í marg-
r vikur fyrir kosningar. Miklu
■ekar stafar þetta af því, að
jórnmálaflokkar og blöð þeirra
sra sér ljóst, að allur almenn-
ígur vill málefnalegri umræð-
r en áður, og æsingar og
bombur“ á síðustu vikum fyrir
osningar geta haft önnur áhrif
n ætlazt er til. Af svipúðum
stæðum kæra margir sig ekki
m að flíka skoðunum sínum,
eldur telja það, sem þeir gera
ið kjörborðin, einkamál sitt.
á hópur, sem stendur álengdar
g hlustar og dæmir, án þess
5 kveða upp dóminn opinber-
iga, fer stækkandi. En það er
reiðanlega rangt að álykta, að
essi þögli hópur sé ekki meira
ða minna búinn að marka af-
töðu sína, heldur dragi þa6
:am á síðustu stundu.
Brezk reynzla
rð sjálfsögðu reyna nú stjórn-
aálamenn og frambjóðendur að
áða þá gátu, hvað muni vaka
yrir þeim, sem lítið flíka af-
töðu sinni. Er afskiptaleysi
eirra sprottið af því, að þeir
éu ánægðir með það, sem er,
ða hafa þeir ekki trú á, að neitt
etra sé í boði, þótt þeir séu
ánægðir og kjósi helzt annað
kárra? Þessa gátu reyndu
icnn að ráða fyrir þingkosn-
igamar í Bretlandi í fyrrasum-
r, þegar skoðanakannanir spáðu
tjómarflokknum verulegum
igri. Hann beið samt ósigur.
istæðan var sú, að mikill meiri
luti hins þögla hóps, greiddi
tjórnarandstöðunni atkvæði.
tinir þöglu kjósendur vildu
rtytingu, þótt þeir létu það
kki f ljós fyrr en við kjörborð-
n.
Hér skal engu um það spáð,
vernig hinir þöglu kjósendur á
slandi hugsa nú. En hitt er
afalaust, að margir í þeirra
lokki, vilja koma fram breyt-
ngu, en telja það ýmsum erfið-
aikum bundið vegna flokka-
kipunar og kosningafyrirkomu-
ags. Hér er flokkaskipun ekki
ins skýr og óflókin og í Bret-
andi.
Viðurkenning
stjórnarflokkanna
iað kemur glöggt fram í áróðri
tjórnarflokkanna, að þeir ótt-
st, að kjósendur séu farnir að
ireytast á langri samvinnu
eirra. Fyrir kosningarnar 1967
ýstu þeir báðir ákveðið yfir því,
ð þeir myndu vinna saman eft-
r kosningarnar, ef þeir héldu
neirihlutanum. Einkum lýsti Al-
þýðuflokkurinn þessu kappsam-
lega yfir. Nú forðast þeir allar
ákveðnar yfirlýsingar um þetta
efni og Alþýðuflokkurinn lýsir
hreinlega yfir því, að hann hafi
alveg óbundnar hendur eftir
kosningar. Því tií frekari árétt-
ingar hóf Alþýðuflokkurinn sér-
stakar viðræður við Alþýðu-
bandalagið og Hannibalista á
síðastl. hausti og þóttist með því
sýna, að hann stæði nær þess-
um flokkum en Sjálfstæðis-
flokknum. Þótt þetta væri að
vísu látalæti, sýndi þetta eigi að
síður, að Alþýðuflokkurinn ótt-
ast, að hann sé á sökkvandi
skipi og því vill hann vera til-
búinn að komast á aðra fleytu,
ef hann gæti þannig borgið bein-
um sínum.
Stjórnarflokkarnir sýna
þannig, að þeir telja það ekki
áróðurslega sterkt að leggja sér-
staka áherzlu á áframhaldandi
samstarf þeirra, þótt vafalaust
vaki það fyrir þeim, ef þeir
halda meirihlutanum. Þeir gera
sér ljóst, að þjóðin er orðin
þreytt á samveru þeirra.
Herzlumunur
Það, sem s tjórnarflokkarnir
treysta ekki sízt á í kosningun-
um, er sundrungin í röðum
stjórnarandstæðinganna. Fylgi
þeirra muni því notast verr en
ella. Þeir óháðir kjósendur, sem
vilja breytingu, eigi því örðugra
með að gera sér þess grein,
hvern stjórnarandstöðuflokkinn
þeir eigi að kjósa, með tilliti til
þess að breyting geti orðið.
Þetta er þó miklu auðleystara
dæmi en stjórnarsinnar vilja
vera láta. Framsóknarflokkurinn
er ekki aðeins langstærstur og
samstæðastur af stjórnarand-
stöðuflokkunum. Hann hefur
jafnframt mestu möguleika til
að bæta við sig þingsætum. í
nokkrujn kjördæmum, þarf ekki
nema tiltölulega litla tilfærslu
til þess, að Framsóknarflokkur-
inn vinni nýtt þingsæti. Hefði
t.d. Framsóknarflokkurinn feng-
ið nokkrum atkvæðum fleira í
Suðurlandskjördæmi í síðustu
kosningum og Helgi Bergs náð
þar kosningu í stað Karls Guð-
jónssonar, hefði verið einum
stjórnarandstæðingi fleira á
þingi og stjórnarflokkarnir
misst starfhæfan meirihluta þar.
Meiri þurfa breytingarnar ekki
að verða í 2—3 kjördæmum til
að tryggja Framsóknarflokknum
þann herzlumun, sem til þess
þarf að ný ríkisstjórn og ný
stjórnarstefna komi til sögunn-
ar.
Hverjir sögðu satt
1967?
Aðstaðan fyrir kosningamar nú,
er á margan hátt lík og fyrir
þingkosningarnar 1967. Þá hafði
verið komið á verðstöðvun líkt
og nú og hafnar miklar opin-
berar framkvæmdir til að
tryggja næga atvinnu. Stjórnar-
flokkarnir hömpuðu því óspart,
að búið væri að stöðva dýrtíð-
ina og tryggja næga atvinnu
Til þess að tryggja þetta áfram,
þyrfti ekki annað en að kjósa
stjórnarflokkana.
Af hálfu Framsóknarmanna

■

mmmmm

Frá Vestfjörðum
var hins. ve^ar bent að horf-.
ursværu mjög ivísýnar írámúWd-1''
an. Verðstöðvunin og atvinnan
byggðist á 'þvi,IJað rilíSH ^ggfei1
fram meira fé en það aflaði og
atvinnuvegirnir væru hallarekn-
ir í trausti þess, að það yrði
leiðrétt eftir kosningar. Óhjá-
kvæmilegt væri því að gera stór-
felldar efnahagsráðstafanir á
komandi hausti.
Stjórnarflokkarnir svöruðu á
þann veg, að þetta væri allt
barlómur hjá Framsóknar-
mönnum. Þeir sæju allt svart
vegna þess, að þeir væru ekki
sjálfir í ríkisstjórninni!
Nú þarf ekki að deila um það
lengur hverjir sögðu satt fyrir
kosningarnar 1967, frambjóðend
ur stjórnarflokkanna eða fram-
bjóðendur Framsóknarflokksins.
Haustið 1967 var gengið fellt og
aftur haustið 1968.
Eftir 1. september
Nú er verðstöðvun aftur komin
til sögunnar og hana ber að á
svipaðan hátt og 1967. Hún er
frestun á óhjákvæmilegum að-
gerðum, sem verður að gera eft-
ir kosningar. Stjórnarflokkarnir
segja hins vegar, að ekki muni
þurfa að gera meira en halda
henni áfram eftir kosningar
(Mbl. 19. maí). Að öðru leyti
sé allt í lagi, og það sé öll
ástæða til bjartsýni.
Þetta segja stjórnarblöðin nú,
enda þótt eftirtaldar staðreynd-
ir séu öllum augljósir:
Ríkissjóður hefur aðeins aflað
fjár til 1. september til að halda
áfram óbreyttum niðurborgun-
um. Eigi að lialda þeim áfram
óbreyttum, verður að afla nýrra
ríkistekna, er ncma munu
mörgum hundruðum milljóna
kr. Verði hins vegar dregið úr
niðurborgunum hækkar verðlag-
ið, síðan kaupið og skrúfan fer
í fullan gang.
Forvígisinenn margra iðn-
greina og þjónustugreina telja
"‘þáer^nú reknar.njeð tapi yegpa
þesSj, að þeir liafi ekki verið
Rí)únif að fá fullnægjandi liækk-
anir áður en verðgtöðvunin
hófst. Þetta verði að fást leið-
rétt eftir 1. september.
Eftir 1. september eiga laun-
þegar að fá þan vísitölustig
bætt ,sem nú eru ekki borguð,
og fljótlega eftir það falla kaup-
samningar atvinnurekenda og
verkalýðssamtakanna úr gildi,
og a.m.k. margar starfsstéttir
munu krefjast yerulegra kaup-
hækkana, m.a. með tilliti til
þeirra samninga, sem ríkið hef-
ur gert nýlega við opinbera
starfsmenn.
Um áramótin eiga bótagreiðsl-
ur almannatrygginga að liækka,
sem svarar 500 millj. kr. á ári og
á næsta ári koma til fram-
kvæmda verulegar kauphækkan-
ir hjá opinberum starfsmönnum.
Alveg er eftir að afla fjár til að
mæta þessum nýju, stórfelldu
útgjöldum.
Þannig má rekja það áfram,
sem blasir við eftir 1. septem-
ber. Samt gefur Mbl. í skyn
að full ástæða sé til bjartsýni
og eiginlega muni ekki þurfa að
gera annað en að halda verð-
stöðvuninni áfram!
Aflabresturinn
Sem betur fer, eru það ekki
allir stjórnarsinnar, sem taka í
blindni undir framangreindan
málflutning Mbl. og annarra
stjórnarblaða. Meðal þeirra er
færasti hagfræðingur Sjálfstæð-
isflokksins, Ólafur Björnsson,
prófessor. Hann lét svo ummælt
á síðastliðnu hausti, að það, sem
myndi blasa við eftir 1. septem-
ber eða þegar verðstöðvuninni
lyki, minnti sig á hreina hroll-
vekju.
Þegar Ólafur Björnsson við-
hafði þessi ummæli, var almennt
búizt við góðri vetrarvertíð, sök-
um spádóma fiskifræðinga. Þeir
spádómar hafa nú að verulegu
leyti brugðizt. Aflinn eftir vetr-
arvertíðina er þriðjungi minni
en í fyrra og gjaldeyristekjur
þjóðarbúsins um 1000 millj. kr.
minni. Mörg útgerðarfyrirtæki
eru í nauðum stödd og fjölmarg-
ir sjómenn hafa borið allt of
lítið frá borði. Sjómannasamtök
in hafa líka þegar boðað upp-
sögn samninga og kröfur um
stóraukna lágmarkstryggingu.
Við þetta bætist svo, að ýmsa
þá, sem hafa auraráð, hefur
gripið eins konar kaupaæði sök-
um þess, sem kunni að gerast
eftir 1. september. Innflutning-
urinn hefur aldrei verið meiri
og hallinn á utanríkisviðskiptum
eykst hratt með hverjum degi.
Haldi slíku áfram, verður hinn
margrómaði gjaldeyrisvarasjóð-
ur þurrausinn innan skamms
tíma.
Samt eru stjórnarblöðin full
af bjartsýni og gefa óspart til
kynna, að ekki þurfi annað að
gera eftir 1. september en halda
verðstöðvuninni áfram!
Hvað álíta hinir
þöglu?
Það er vafalítið, að margir
þeirra kjósenda, sem enn tala
lítið um kosningarnar og kosn-
ingamálin, hugsa ekki minna um
það, sem er framundan og kem-
ur til sögu eftir 1. september.
Þeir munu bera saman mál-
flutning Ólafs Björnssonar ann-
ars vegar og stjórnarblaðanna
með Mbl. í fararbroddi hins
vegar. Þeir þekkja söguna frá
1967. Þeir vita af henni, hver
viðbrögð stjórnarflokkanna
munu verða eftir 1. september,
ef þeir halda meirihlutanum.
Val þeirra margra við kjörborð-
in munu fara eftir því, hvort
þeir vilja að sú saga endurtaki
sig eða hvort þeir álíta eins og
Ólafur Björnsson og Framsókn-
armenn, að gengisfellingarleið-
in sé ekki fær lengur og nú
verði að reyna ný úrræði. sem
byggist á samstarfi við stétta-
samtökin, ekki aðeins atvinnu-
rekenda, heldur iaunþega ekki
síður.
Hve lengi á að bíða?
En hinir þöglu kjósendur muni
einnig spyrja um fleira: Er ekki
aflabresturinn á vetrarvertíð-
inni nægileg áminning um, að
ekki má draga lengur að færa
út fiskveiðilögsöguna? Þarf að
bíða eftir meiri aflabresti til að
fá frekari sannanir? Hvað þarf
ágengni á íslandsmið að aukast
mikið til þess að hafizt sé
handa? Og eiga íslendingar ein-
ir þjóða að leggja það undir úr-
skurð Haag-dómsins, hve út-
færslan megi vera mikil? Þeir
hafa enn ekki fengið nein svör
um þetta frá stjórnarflokkun-
um. Hjá þeim er allt opið í báða
enda í landhelgismálinu. Þeir
vilja ekki skuldbinda sig ákveð-
ið til eins eða neins í þessum
efnum. Vilja kjósendur styrkja
flokka, sem þannig vilja halda
opnum öllum dyrum til undan-
halds í örlagaríkasta máli þjóð-
arinnar? ' Þ.Þ.