Tíminn - 13.07.1971, Blaðsíða 9

dRIÐJUDAGUR 13. jólí 1971
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURiNN
f’ramkvæmdastjórl: Kristján Benediktsson Ritstjórar: Þórarlnn
Þórarinsson (áb), Jón Helgason, IndriOi G. Þorsteinsson og
Tómas Karlsson Auglýsingastjórl: Steingrimur Gíslason Rit-
stjómarskrifstofur i Edduhúsinu, simar 18300 — 18308 Skrif-
stotur Bankastræti 7. — AfgreiSslusími 12323. Auglýsingasiml:
19523. Aörar skrifstofur sími 18300. Askriftargjald kr 195.00
á mánuði tnnanlands. 1 lausasölu fcr. 12,00 elnt — Prentsm
Edda hf.
Aðalmálið
Hin nýja ríkisstjóm fær aS glíma við mörg og erfið
vandamál strax í upphafi. Það verður t.d. ekkert létt
verk að fást við hrollvekjuna, eins og Ólafur Björnsson,
prófessor hefur svo greinilega lýst- En af öllum viðfangs-
efnum ríkisstjómarinnar er þó eitt langsamlega stærst og
mikilvægast. í samanburði við það, má segja að önnur
viðfangsefni stjórnarinnar séu smámál, þótt ekki sé með
því orðalagi gert lítið úr mikilvægi þeirra. Þetta mál er
að sjálfsögðu landhelgismálið- Sú stund er runnin upp,
að þjóðin getur ekki lengur dregið að hefjast hér handa.
Þjóðin hefur í síðustu þingkosningum lýst því afdráttar-
laust, að hún vill ekki láta aðgerðir dragast. Um þá
stefnu, sem þjóðin hefur þannig skýlaust markað, verður
nú að sameinast.
í þessu sambandi er ástæða til að vekja athygli á um-
mælum í grein eftir Einar Sigurðsson útgerðarmann, er
birtist í Mbl. á sunnudaginn var. Einar segir þar m.a.
á þessa leið:
„Það hefur ekki verið dregið í efa ,að „nóta" sú, er
íslendingar sendu Bretum og Þjóðverjum í lok þorska-
stríðsins, bindi að einhverju leyti hendur íslendinga til
aðgerða í landhelgismálinu hversu aðkallandi, sem þær
eru. Á því ekki að draga, eftir að málstaður íslendinga
hefur verið rækilega kynntur, að segja þessu „sam-
komulagi" upp.
Menn hefur greint á um, hvort íslendingar eigi að
láta til skarar skríða um útfærslu fyrir eða eftir al-
þjóða hafréttarráðstefnuna 1973. Það verður sjálfsagt
aldrei hægt að sætta alla við þetta stóra stökk. En er
þetta meira stökk en útfærslan úr þremur mílum, þó
að í áföngum væri, í tólf mílurnar? En þá reis engin
þjóð gegn þessu nema Bretar.
Það verður að vona í lengstu lög, að svo mikil gifta
fylgi málstað íslendinga, að það verði aldrei verra en
þá, þótt vont væri. íslendingar, vopnlaus þjóðin, vill
heldur ekki trúa því, að hún verði framar beitt hem-
aðarlegu ofbeldi."
Hér kemur tvímælalaust fram réttur skilningur á
þeirri stefnu, sem hefur verið mörkuð af þjóðinni og
nú verður að sameinast um- Fyrsta sporið er að segja upp
„samkomulaginu", sem Einar Sigurðsson nefnir svo, en
að sjálfsögðu er rétt að kynna áður hinn íslenzka mál-
stað svo sem kostur er. Til þess þarf ekki langan tíma.
Næsta sporið er svo sjálf útfærslan. Vissulega er það
rétt hjá Einari Sigurðssyni ,að það verður aldrei hægt
að sætta alla um það, hvenær eigi að láta til skarar
skríða í þeim efnum. Þar verður að fara eftir því, sem
þjóðin hefur ákveðið í kosningunum. Hún veitti þeim
flokkum meirihluta, sem vildu færa fiskveiðilögsöguna
út fyrir hafréttarráðstefnuna. Þess ber líka að gæta, að
bæði Sjálfstæðisflokkurinn og Alþýðuflokkurinn töldu
útfærsluna vel geta komið til greina fyrir hafréttarráð-
stefnuna og málin gætu þróazt svo, að hún yrði bráð-
nauðsynleg fyrir þann tíma.
íslendingar treysta því, að nágrannar þeirra skilji
afstöðu þeirra, ekki sízt Bretar og Vestur-Þjóðverjar,
þegar þessi mál verða nánar skýrð fyrir þeim. Einar
Sigurðsson segir í áðurnefndri grein sinni, að brezk
útgerðarblöð séu farin að reikna út, hvert verði tap
Breta, ef íslendingar færa út fiskveiðilögsöguna. En
hverju eru Englendingar bættari, spyr Einar, ef fiski-
miðin við ísland verða gjöreydd á fáum árum?
En mestu máli skiptir, að nú standi íslendingar sam-
an, en verði ekki klofnir, eins og sumarið 1958. Eining
þjóðarinnar getur tryggt sigurinn og gert örðugleikana
miklu minni en ella. Þ.Þ.
TÍMINN
9
Forustugrein úr The Times7 London:
Husak hefur orðið að hvítþvo
hina gömlu fjandmenn sína
Hvað lengi telja Rússar sig hafa þörf fyrir hann?
HUSAK
FLESTIR munu hafa talið,
að naumast yrði lengra gengið
í þrúgun og niðurbælingu í
Tékkóslóvakíu en búið var að
gera þegar flokksþing kommún-
istaflokksins kom saman í maí
í vor. Búð var að fjarlægja öll
ummerki um umbótaáform Dub-
ceks og alla samverkamenn
hans nema Svobodaiorseta, sem
söðlaði um. Búið var að hreinsa
flokkinn og endurrita söguna til
þess að réttlæta til málamynda
innrás Sovétríkjanna árið 1968.
Flokksmennirnir, sem flokks-
þingið sátu, lýstu þakkarskuld
sinni við Sovétríkin eins og
vænta mátti.
Eftir var þó að taka enn eitt
skref, eins og síðar kom í ljós.
Að því teknu minnir Husak
flokksleiðtogi á mann, sem er
að keppast við að rífa byggingu
og hefir í ákefð sinni losað
einum steini of mikið undan
eigin fótum. Samkvæmt áreið-
anlegum heimildum hefir eftir-
litsnefnd flokksins ákveðið, að
afloknu flokksþinginu, að taka
í flokkinn að nýju með óskert-
um réttindum marga af þeim
mönnum, sem stóðu að réttar-
höldunum upp úr 1950, þar á
meðal réttarhöldunum yfir Hus-
ak sjálfum. Þeir, sem létu
dæma Husak í fangelsi, hafa
því hlotið fulla uppreisn og
flokkurinn þar með lagt óbeina
blessun sína yfir aðgerðir
þeirra.
NAUMAST þarf frekari vitna
við um niðurlægingu flokksfor-
ustunnar í Tékkóslóvakíu.
Áminnzt réttarhöld eru svart-
asti bletturinn á ferli þjóðar-
innar síðan í stríðslok. Novotny
forseti flýtti fyrir falli sínu,
þegar hann dró að veita fórnar-
iýrum réttarhaldanna uppreisn
og neitaði að fallast á, að sagt
væri satt og rétt frá öllum at-
burðum opinberlega. Viður-
kennt var þó meðan hann sat
að völdum, að réttarhöldin
hefðu verið sett á svið. Það kom
svo í hlut Ðubceks að sýna, að
honum væri alvara með um-
bótaáformin einmitt með því að
skipa nefnd til að ljúka rann-
sókn réttarhaldanna.
Niðurstöður þessarar nefndar
höfðu ekki verið birtar þegar
Sovétmenn gerðu innrásina, en
þá var skýrslu um rannsóknina
komið úr landi á laun. Allir
þeir, sem nú hafa fengið upp-
reisn æru, koma mjög við sögu
í skýrslu þessari. Má þar nefna
Karol Bacilek, formann pólit-
ísku nefndarinnar, sem sá um
Slansky-réttarhöldin árið 1952,
Viliam Siroky, forjmann komm-
únistaflokks Slóvakíu þegar
Husak var tekinn höndum (síð-
ar forsætisráðherra), Stefan
Rais dómsmálaráðherra 1950—
1953, Josef Urvalek, opinber
ákærandi við Slansky-réttar-
höldin, Pavol David, formaður
nefndarinnar, sem stjórnaði rétt-
arhöldunum yfir Husak, og
Bruno Köhler, sem safnaði
gognum gegn Otto Sling.
ÖLLUM ofangreindum mönn-
um var vikið úr kommúnista-
flokknum í maí 1968 þar til
skýrsla rannsóknarnefndarinnar
lægi fyrir. Vandkvæði kunna að
hafa verið á að vama þessum
mönnum inngöngu í flokkinn að
nýju, þegar horfið var frá birt-
ingu skýrslunnar, en þau vand-
kvæði voru þó ekki næg ástæða
til að veita þeim full flokksrétt-
indi, enda hápólitísk ákvörðun.
Raunveruleg ástæða þess að
þeir fengu uppreisn æru er eng-
in önnur en sú, að vinir þeirra
og sálufélagar eru seztir að
völdum í Tékkóslóvakíu að
nýju.
Eftir þessa ákvörðun getur
enginn trúað því lengur, að
Husak sé að reyna að bjarga
því, sem bjargað verði af um-
bótaáformum Dubceks. Þegar
hann hlaut kosningu í apríl
1969, studdu hann ýmsir um-
bótasinnaðir menn, sem töldu
kjör hans eina möguleikann til
að komast hjá hemámsstjóra
Sovétmanna eða leppstjórn
þeirra. Hann hafði upphaflega
fylgt Dubcek að málum og for-
dæmt innrásina. Vonir stóðu
því til, að hann stæði í ístaðinu
þar sem unnt yrði að koma því
við, og kæmi að minnsta kosti í
veg fyrir, að flestir þeirra, sem
stóðu að umbótaáformunum
1968, yrðu dregnir fyrir lög og
dóm.
HUSAK hefir glatað stuðn-
ingi þeirra, sem áður voru hon-
um vinveittir, og valdið þeim
sárum vonbrigðum. Satt er að
vísu, að fjöldahandtökur hafa
ekki farið fram, en réttarhöld
hafa eigi að síður farið fram,
margir verið teknir höndum og
öðrum hótað ákærum. Þá hafa
þeir verið dæmdir í fangelsi
Caclav Prchlick hershöfðingi
og Vladimir Skutina, auk þess
hópur stúdenta og ýmsir fleiri.
Ný réttarhöld hófust núna fyrir
skömmu og eru sakborningam-
ir sex að tölu. Meðal þeirra er
Alois Polednak, sem áður var
æðsti maður kvikmyndagerðar
í landinu. Því mun almennt trú-
að nú, að Husak hafi ekki kom-
ið í veg fyrir fjöldaákærur,
heldur sé varfærni Sovétmanna
þar að verki.
Sú staðreynd blasir við, að
Husak hefir haft forustu um
svo algert afturhvarf frá um-
bótaáformunum árið 1968, svo
fullkomna kúvendingu frá fyrri
yfirlýsingum og svo alhliða um-
hverfingu alls stiórnmálalifs í
landinu, að það skiptir naum-
ast máli framar, hvort hann
gerði þetta af fúsum vilja eða
lét í því efni undan ágengni
Sovétmanna og þeirra heima-
manna, sem við völdum tóku
undir vernd þeirra. Ekki var
nema rétt og skylt að bíða um
sinn með að sakfella hann og
gera ráð fyrir. að hann yrði að
vinna traust Sovétmanna áður
r’ramhald á bls. 14