Fréttablaðið - 18.01.2004, Blaðsíða 20

20 18. janúar 2004 SUNNUDAGUR
Þorgerður Katrín hefur setið áþingi síðan 1999. Á síðasta
kjörtímabili gegndi hún for-
mennsku í allsherjarnefnd þings-
ins auk þess að sitja í mennta-
mála-, samgöngu- og iðnaðar-
nefnd. Þá sat hún í sérnefnd um
stjórnarskrármál og í Íslands-
deild þingmannanefndar EFTA.
Nú er hún menntamálaráðherra.
Það er búist við miklu af þér, ég
minnist þess ekki að viðlíka vænt-
ingar hafi verið gerðar til annarra
nýrra ráðherra. Finnur þú fyrir
þessu og má búast við að þú lyftir
Grettistaki í einstökum mála-
flokkum?
„Ég hef fundið fyrir mikilli
hlýju og góðum straumum í minn
garð á upphafsdögunum í ráðu-
neytinu og vona að mér takist að
velta við steinum hérna. Víða er
mikil gróska, til dæmis í háskóla-
samfélaginu, sem ekki er sjálf-
sprottin heldur stafar meðal ann-
ars af sterkri pólitískri stefnu
okkar sjálfstæðismanna, og ég vil
sjá þessa grósku víðar. Margt er
mjög vel gert en margt má betur
fara.“
Hvað má betur fara?
„Oft vil ég gjarnan að hlutirnir
gangi hraðar fyrir sig en þeir gera
og kannski blandast það minni
óþolinmæði; ég veit vel að stund-
um er gott að hlutir taki sinn tíma,
menn græða oft á tímanum en
engu að síður mætti margt vera
skilvirkara.“
Hvað mætti vera skilvirkara?
„Ég vil ekki tína ákveðna hluti til
en við verðum að passa okkur og
muna hvers vegna við fram-
kvæmum; við gerum það vegna
einhverrar ástæðu en ekki til að
byggja upp kerfi, kerfisins vegna.
Markmiðin sem við setjum okkur
hverju sinni verða alltaf að vera
efst í huga þegar við tökum
ákvarðanir.“
Ertu mjög meðvituð um þín
eigin völd?
„Ég geri mér grein fyrir að ég
get haft mikil áhrif og veit að ég
get þrýst á um að mín sjónarmið
komist í gegn, að á mig sé hlustað.
Eðlilega hef ég áhrif á þá mála-
flokka sem heyra undir ráðuneyt-
ið en auðvitað þarf að taka tillit til
áherslna samstarfsflokksins í rík-
isstjórn, þingsins og þeirra er
málin varða. Á endanum þarf hins
vegar pólitíska skarpa línu til að
hreyfa við hlutunum en samhliða
slíkum völdum fylgir ábyrgð.“
Háskólinn er ekkert blankur
Háskóli Íslands kallar eftir
athygli og sumum virðist hann
gleymdur á meðan kastljósið hef-
ur beinst að einkaháskólunum.
Getur HÍ vænst þess að eiga
bjarta framtíð og þurfa ekki að
hafa stöðugar fjárhagsáhyggjur?
„Í fyrsta lagi er ég ósammála
þinni fullyrðingu um að HÍ sé
gleymdur því samkeppnin meðal
háskólanna kemur honum mest til
góða. Framtíð HÍ er björt. Mín
gamla góða lagadeild hefur geng-
ið í endurnýjun lífdaga og sama
má segja um viðskiptadeildina og
reyndar fleiri deildir. Menn innan
tiltekinna stofnana, sama hvar
borið er niður, geta ekki gengið
endalaust að einhverjum ákveðn-
um hlutum gefnum. Ég held að
Háskóli Íslands standi frammi
fyrir geysilegum tækifærum
núna og það er líklegt að hann
komi til með að eflast enn frekar.“
En hann er blankur.
„Hann er ekkert blankur, Há-
skóli Íslands hefur gríðarlega mik-
ið fjármagn undir höndum og nú
nýlega hefur verið gerður við hann
bæði kennslusamningur og rann-
sóknasamningur þar sem augljós-
lega er verið að styrkja og efla enn
frekar þær stoðir sem eru í skólan-
um. Slíkir samningar eru að mínu
mati fyrst og fremst samstarfs-
samingar milli stjórnvalda og Há-
skólans. Einnig get ég nefnt að eitt
af mínum fyrstu málum sem sam-
þykkt voru í ríkisstjórninni var
uppbygging raunvísindadeildar-
innar með yfirtöku Norrænu eld-
fjallastöðvarinnar. Fimmtán millj-
óna árleg framlög fylgja þeim
samningi og þarna er verið að
stíga skref í þá átt að gera Ísland
að miðstöð jarðvísindarannsókna.
Að auki get ég nefnt að vísinda- og
tækniráð hefur gefið út að aukin
samkeppni eigi að vera um rann-
sóknarfé og þegar litið er yfir svið-
ið þá er Háskóli Íslands fremstur
þar meðal jafningja vegna reynslu
sinnar og þekkingar.“
Hljótum að skoða skóla-
gjöld
Fjöldatakmarkanir og skólagjöld
eru mörgum áhyggjuefni, hvaða
leiðir vilt þú fara í þeim efnum?
„Fyrst vil ég segja að mér
finnst afar jákvætt að Páll Skúla-
son rektor hafi varpað þessum
bolta upp því ég tel að innan Há-
skólans þurfi að ræða þessa hluti
alveg eins og innan stjórnmál-
anna. Ábyrgðin liggur ekki ein-
göngu hjá stjórnmálamönnunum,
fagmennirnir þurfa að koma að
þessu og eins og gengur eru skoð-
anir innan skólans skiptar, á með-
an prófessor í einni deild kallar á
skólagjöld þá eru aðrir sem vilja
það ekki. Mín skoðun er að ef við
sjáum að skólagjöld auki hagvöxt í
landinu, skili okkur sterkari og
öflugri nemendum og kröftugri og
frjórri háskóla þá hljótum við að
líta á þetta sem valkost. Við getum
ekki kveðið þetta í kútinn bara af
því að þetta heita skólagjöld.“
En hvað þá með jöfn tækifæri
allra til náms, líka þeirra efna-
minni?
„Við höfum Lánasjóð íslenskra
námsmanna sem lánar fyrir
skólagjöldum og ef við lítum til
nemenda Háskólans í Reykjavík
og Viðskiptaháskólans á Bifröst
sem innheimta slík gjöld þá get ég
ekki séð að þeir komi frá efna-
meiri fjölskyldum eins og oft hef-
ur verið haldið fram. Þetta er fólk
sem fær lánað fyrir sínum gjöld-
um hjá LÍN og gengur í þessa
skóla óháð efnahag fjölskyldunn-
ar. Þegar litið er til nýrra valkosta
sem geta eflt háskólanámið þá
verðum við að sjálfsögðu að skoða
hvaða áhrif þeir hafa á hin jöfnu
tækifæri til náms.“
Kennarar hafa gott af
gagnrýni
Færum okkur neðar í skóla-
kerfinu, hvernig líður áformum
um styttingu náms til stúdents-
prófs?
„Málið er enn í vinnslu og mér
finnst jákvætt hvernig að því hef-
ur verið staðið, tæknin er nýtt til
hins ýtrasta og kallað eftir þátt-
töku allra áhugasamra. Ég mun
skoða málið afar vel og það á mín-
um forsendum“.
Hefur þú sjálf áhuga á að
stytta námið?
„Ég held að fleiri rök mæli með
styttingu námstímans heldur en
gegn því en vil skoða málið í heild.
Ég vil fara yfir allan námstímann
frá upphafi skólagöngu barna og
fram til loka framhaldsskólanna. Í
dag tekur þetta fjórtán ár en við
viljum fækka þeim í þrettán og ég
vil að það gerist í meiri samfellu
en ekki bara með því að líta á
framhaldsskólanna.“
Sumir eru þeirrar skoðunar að
skólastarfið í landinu hafi mótast í
kringum þarfir og vilja kennara,
geturðu samsinnt því?
„Ekki endilega en þessar radd-
ir hafa heyrst og ég held að kenn-
arar hafi gott af gagnrýni, þeir
þurfa aðhald alveg eins og við
stjórnmálamennirnir. Auðvitað
hef ég hugsað hvort skólarnir
gangi ekki örugglega út á nem-
endurna, börnin okkar. Sjálf hef
ég afar góða en stutta reynslu af
skólakerfinu sem foreldri, ég á
strák í þriðja bekk í grunnsóla og
sé þar að skólastarfinu er stýrt af
metnaði, samskipti foreldra og
kennara eru góð og vel brugðist
við öllu sem kann að koma upp á.“
Ríkið á að styðja við ný-
sköpun í menningu
Fyrir löngu var sýnt fram á að
hver lögð króna til kvikmyndagerð-
ar skili sér jafnvel margfalt til
baka í ríkissjóð. Samt býr greinin
við fjársvelti. Hvers vegna er það?
„Ég vil ekki orða það svo að
kvikmyndalistin búi við
fjársvelti. Það hefur miðað mjög
fram á við í málefnum kvikmynd-
anna og í ráðherratíð Björns
Bjarnasonar voru framlög til list-
greinarinnar aukin talsvert. Þá
glöddust kvikmyndagerðarmenn
og málið var allt hið jákvæðasta,
gróskan jókst við aukin framlög.
En auðvitað má allaf gera betur.
Ég vil skoða þessa hluti í víðara
samhengi meðal annars í tengsl-
ÞORGERÐUR KATRÍN
GUNNARSDÓTTIR
Nefskattur kemur til greina í
stað afnotagjalda RÚV.
Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir varð menntamálaráðherra á gamlársdag. Hún sóttist eftir ráðherraembætti og
segir það heilbrigðan metnað stjórnmálamanns að vilja komast í áhrifastöðu.
Í stjórnmálunum á
sínum eigin forsendum
Oft vil ég gjarnan að
hlutirnir gangi hrað-
ar fyrir sig en þeir gera og
kannski blandast það minni
óþolinmæði; ég veit vel að
stundum er gott að hlutir
taki sinn tíma, menn græða
oft á tímanum en engu að
síður mætti margt vera skil-
virkara.
,,
FR
ÉT
TA
B
LA
Ð
IÐ
/G
VA