Fréttablaðið - 01.02.2004, Blaðsíða 23

23SUNNUDAGUR 1. febrúar 2004
stæðisflokkinn sem fékk slæman
skell. Kosningabarátta bæði okk-
ar og Sjálfstæðisflokksins þróað-
ist hins vegar út í persónulegri
farveg en góðu hófi gegndi og það
dró dilk á eftir sér. Það gerði okk-
ur til dæmis erfiðara um vik að
koma sérstöðu okkar í málefnum
eins skýrt fram og við hefðum
kosið.“
Skyssa Blairs
Nú var Tony Blair lengi vel
helsta stjarna jafnaðarmanna í
Evrópu en óhætt er að segja að
framganga hans undanfarið hafi
valdið mörgum jafnaðarmönnum
vonbrigðum. Hver er þín afstaða
til Tony Blair?
„Hann er merkur leiðtogi. Það
er alltof snemmt að afskrifa
hann eins og sumir eru að gera
þessa dagana. Nauman sigur
hans í skólagjaldamálinu túlka
ég sem fast viðvörunarskot af
hálfu flokksins. Sá sigur byggð-
ist á stuðningi eins liðhlaupa frá
íhaldinu og tveggja frá frjáls-
lyndum fyrir utan hrikaleg
hrossakaup við skosku uppreisn-
armennina. Stóru mistökin hjá
honum liggja hins vegar í stuðn-
ingi við stríðið í Írak. Blair er í
þeirri hættu að hans verði ekki
minnst sem mannsins sem reisti
Verkamannaflokkinn frá dauð-
um heldur forsætisráðherrans
sem fór með Breta í stríð sem
sagan hefur þegar dæmt sem
ótrúlega skyssu af hálfu allra
sem þar lögðu hönd á plóg, þar á
meðal íslenskra ráðamanna.“
Tvöfalt kerfi í
heilbrigðismálum
Er stefna Samfylkingar í heil-
brigðismálum lík stefnu Sjálf-
stæðisflokksins? Hvar skilur á
milli stefnu ykkar og ríkisstjórn-
arinnar í þeim málum?
„Spurningin er satt að segja
út í hött því það hefur ekki einu
sinni örlað á því að ríkisstjórnin
hafi stefnu í heilbrigðismálum.
Milljörðum er kastað á glæ af
því hún hefur ekki haft stefnu í
lyfjamálum og henni virðist fyr-
irmunað að skilja að með því að
fjárfesta í heilsugæslu gæti hún
sparað margfalt meira ofar í
heilbrigðiskerfinu. Ef menn
ætla að nýta fjármuni eins vel og
kostur er þurfa þeir að hafa
stefnu og kjark. Þessi ríkisstjórn
hefur hvorugt. Afleiðingin er sú
að fjármagnið nýtist ekki eins og
best verður á kosið. Kjarkleysið
birtist þessa dagana í því að rík-
isstjórnin þorir ekki sjálf að
ákveða hvaða verkefnum Lands-
spítalinn-háskólasjúkrahús á að
sinna, og hvaða verkefni á að
vinna annars staðar, og hefur
fleygt erfiðum ákvörðun um það
í fang stjórnenda og starfs-
manna spítalans.“
En þú getur þó varla neitað
því að Jón Kristjánsson vill vel?
„Hjartaprúður er hann. En
það hlýtur samt að vera ömur-
legt fyrir Framsókn að nú er í
fyrsta skipti að koma upp tvöfalt
kerfi í heilbrigðismálum sem
bitnar að sjálfsögðu á þeim efna-
minni. Hér á höfuðborgarsvæð-
inu eru þúsundir sem hafa ekki
greiðan aðgang að heilsugæslu
og verða að leita á kvöldvaktir
eða á náðir Læknavaktarinnar
þar sem heimsóknin kostar
miklu meira. Og nú er að koma
upp tvöfalt kerfi hjá sérfræði-
læknum þar sem er hægt að
kaupa sig fram fyrir eins og
fyrrverandi aðstoðarmaður Jóns
Kristjánssonar skrifaði nýlega
grein um. Þrengingarnar sem nú
ríða yfir ýta undir það. Ofan á
það eru svo sífellt fleiri dæmi
um að það er hópur fólks sem
veigrar sér við að leita á náðir
heilbrigðiskerfisins af því það
hefur ekki efni á því. Þetta er
það sem stendur upp úr af afrek-
um Framsóknar í heilbrigðis-
málum.“
Heimurinn ekki lengur
svarthvítur
Hvernig líst þér, sem fyrrum
ritstjóra þriggja dagblaða, á
stöðuna á fjölmiðlamarkaði? Á
að setja lög um eignarhald á fjöl-
miðlum?
„Það er sérkennilegt að það er
fyrst þegar einokunarstaða
Morgunblaðsins á markaðnum
er rofin sem Sjálfstæðisflokkur-
inn fer að tala um slík lög. En
rökin hitta þá sjálfa fyrir. Þeir
segja að gegnum bein og óbein
áhrif ritstjóra og yfirmanna á
fréttamenn geti eigendurnir
stýrt stefnu miðlanna. Sjálfir
hafa þeir hins vegar raðað sínum
mönnum í flestar helstu yfir-
mannastöður á RÚV og hljóta þá
með sömu röksemdafærslu að
geta stýrt fréttastefnu ríkismiðl-
anna. En Sjálfstæðisflokkurinn
talar aldrei um þetta. Sjálfur
lenti ég í þeirri óþægilegu að-
stöðu að þurfa tvisvar að verjast
tilraunum til að reka mig úr
stöðu ritstjóra á Þjóðviljanum út
af óþægilegum skoðunum eins
og frægt varð á sínum tíma. Í
ljósi þeirrar reynslu finnst mér
sjálfsagt að setja lög sem vernda
ritstjórnarfrelsi, ef það er þá
hægt, og styð algerlega að það
verði sett lög um að eignarhald
sé gagnsætt þannig að menn viti
hver eigi miðlana. En eins og
staðan er í dag finnst mér ekki
að það eigi að setja lög um hverj-
ir megi eiga hvaða miðla enda
held ég að þetta sé fyrst og
fremst angi af stríði Sjálfstæðis-
flokksins við Baugsveldið.“
Ert þú að færa Samfylkinguna
til hægri?
„Heldurðu að Jóhanna Sigurð-
ardóttir myndi leyfa það? Gam-
anlaust, þá vil ég að Samfylking-
in spanni allt litrófið frá vinstri
og yfir miðjuna alla. Ég vil
þætta saman frjálslyndi og
klassíska jafnaðarstefnu af því
að samfélagið þarf á slíkum
flokki að halda. Það þýðir til
dæmis að Samfylkingin er ekki
hrædd við að beita markaðnum á
meðan það er í þágu markmiða
um jafnrétti og aukna velferð.
Fyrir 20–30 árum litu menn á
það sem einhverja hægri stefnu
að vera ekki á móti atvinnulífinu
en það er löngu úrelt. Í dag
finnst ekki nokkur vinstri maður
með slík viðhorf. Sjálfur er ég
vinveittur atvinnulífinu af því
ég lít á það sem uppsprettu vel-
megunar fyrir alla. Heimurinn
er ekki lengur svarthvítur eins
og í kalda stríðinu.“
Pólitík til framtíðar
Þú ert búinn að vera formaður
þingflokks, ráðherra og svo for-
maður Samfylkingarinnar. Hvaða
atvik eru nú eftirminnilegust?
„Flest þau skemmtilegustu eru
þér að segja ekki til frásagnar.
Eitt það eftirminnilegasta var
þegar gengi krónunnar var fellt
með handafli í síðasta sinn. Ríkis-
stjórnin sat þá á fundi hálfan dag
til að komast að niðurstöðu. Ég
hafði einhvern veginn ímyndað
mér að gengisfelling væri gerð á
hávísindalegan hátt. Jón Baldvin
og Þorsteinn Pálsson voru alger-
lega á öndverðum meiði og það
var rifist lengi dags um hvað ætti
að fella gengið mikið. Svo nennti
Davíð þessu ekki lengur og nefndi
tölu sem var einhvers staðar á
milli og það var niðurstaðan. Þá
skildi ég loksins út á hvað æðri
hagfræði gekk.“
Ætlarðu þér langan líftíma í
pólitík?
„Mér finnast stjórnmál ákaf-
lega skemmtileg og þó stundum
sé stormur er satt að segja lítið lát
á þeirri ánægju. Ég dróst inn í
pólitík meira fyrir tilviljun og af
því ég fékk ekki vinnu á Hafró
þegar ég kom heim með doktors-
próf frá Bretlandi. En það var
heppileg tilviljun. Alþingi er frá-
bær vinnustaður og hér vil ég una
ævi minnar daga eins og þar
stendur. Það er líka einstakt ævin-
týri að fá að taka þátt í að byggja
upp flokkinn. Samfylkingin var
pólitískur æskudraumur sem
varð að veruleika. Já, ef guð lofar
er þó nokkuð þangað til ég hætti í
pólitík.“
kolla@fréttabladid.is
ÖSSUR SKARPHÉÐINSSON
„Ég hef fyrir löngu sagt að ég stefni að því
að verða formaður áfram ef guð og gæfan
lofa. Það kemur einfaldlega í ljós hvort
það verður mótframboð.
Þannig er lýðræðið.“
am
Það er alltaf hægt að
segja að kosninga-
baráttu hefðu menn átt að
reka með einhverjum öðrum
hætti. Við unnum hins vegar
stórsigur hvað sem öllum
mistökum leið. Sama var
ekki hægt að segja um
nokkurn annan flokk. Við
komum böndum á Sjálf-
stæðisflokkinn sem fékk
slæman skell. Kosningabar-
átta bæði okkar og Sjálf-
stæðisflokksins þróaðist
hins vegar út í persónulegri
farveg en góðu hófi gegndi
og það dró dilk á eftir sér.
Það gerði okkur til dæmis
erfiðara um vik að koma
sérstöðu okkar í málefnum
eins skýrt fram og við hefð-
um kosið.
,,
VINSTRIMENNSKA OG ATVINNULÍFIÐ
„Fyrir 20-30 árum litu menn á það sem einhverja hægri stefnu að vera ekki á móti atvinnulífinu en það er löngu úrelt. Í dag finnst ekki
nokkur vinstri maður með slík viðhorf. Sjálfur er ég vinveittur atvinnulífinu af því ég lít á það sem uppsprettu velmegunar fyrir alla. Heim-
urinn er ekki lengur svarthvítur eins og í kalda stríðinu.“
FRÉTTAB
LAÐ
IÐ
/G
VA