Tíminn - 05.01.1975, Blaðsíða 13

Sunnudagur 5. janúar 1975.
TÍMINN
13
(Jtgefandi Framsóknarflokkurinn
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm). Jón Helgason. Auglýsinga-
stjóri: Steingrimur Gisiason. Ritstjórnarskrifstofur f
Edduhúsinu við Lindargötu, simar 18300 — 18306. Skrif-
stofur i Aðalstræti 7, simi 26500 — afgreiðslusfmi 12323 —
auglýsingasími 19523.
Verð I lausasölu kr. 35.00.
Askriftargjald kr. 600.00 á mánuði. Blaðaprent h.f.
Tveir á villigötum
í áramótaboðskap Benedikts Gröndal, formanns
Alþýðuflokksins, i Alþýðublaðinuásiðasta degi lið-
ins árs, eru þessar setningar:
,,Ford Bandarik jaforseti þykir ekki mikill bógur
i efnahagsmálum, en hann hefur haft hugrekki til
að segja þjóð sinni að nota minna bensin, kaupa
minna og lifa sparlegar til þess að draga úr gjald-
eyriseyðslu og spennu. Engin slik rödd hefur
heyrzt frá stjórnarherrum okkar”.
Hér fer Benedikt villur vegar, þvi að ekki skal
honum ætlað að óreyndu að kasta slikri fullyrðingu
fram gegn betri vitund. I viðtali, sem fréttamenn
útvarps áttu i haust við Ólaf Jóhannesson dóms-
málaráðherra, brýndi hann einmitt þetta sama
fyrir Islendingum á mjög rækilegan hátt, varaði
við þvi eyðslukapphlaupi, sem alþjóð hefur þreytt
og höfðaði til dómgreindar og þegnskapar manna
að gæta hófs, meðal annars að takmarka bensin-
eyðslusina eftir megni. Þetta hefur farið fram hjá
Benedikt, og ætti hann að leiðrétta missögn sina.
Varnaðarorðum Ólafs Jóhannessonar var fylgt
eftir i forystugreinum i Timanum, og ekkert utan
af þvi skafið, i hvaða ófæru væri stefnt i efnahags-
málum og gjaldeyrismálum þjóðarinnar með
kaupæðinu, þar á meðal hóflausum bilakaupum,
sem draga þann dilk á eftir sér að bensineyðslan
fer upp úr öllu valdi, ef þessi bilafloti allur er
notaður eins og hann gangi fyrir lindarvatni.
Hitt er annað mál, að þessi varnaðarorð hafa
ekki alls staðar fallið i góðan jarðveg. þótt furðu-
legt sé. Hér i Reykjavik er verið að spenna verð á
strætisvagnafarmiðum svo hátt, að það hlýtur að
hvetja fólk til þess að nota fremur einkabila innan
bæjar en strætisvagna og i heilsiðugrein i Morgun-
blaðinu i fyrradag er óskapazt yfir þvi, að við
þessum málum skyldi hreyft, rétt eins og við hefð-
um ótakmarkaðan gjaldeyri til þess að ausa i allar
áttir. Með uppurinn gjaldeyrissjóð og fullar
skemmur af dýrasta varningi, sem fluttur hefur
verið inn umfram það, er kaupfikin þjóð hefur
komizt yfir að rifa út hjá viðskiptafyrirtækjum, á
það að vera einhver goðgá að vekja athygli al-
mennings á þvi, að hér er i óefni stefnt. Það veldur
að kalla má geðtruflun þessa Morgunblaðshöfund-
ar. Halldórs Jónssonar að nafni, að ekki skuli allt
fá að fljóta i friði og umyrðalaust að feigðarósi, og
hann lætur meira að segja eins og hann hafi þar
Sjálfstæðisflokkinn á bak við sig, þvi að hann
bregður Timanum um, að hann sé „fremur
smekklaus i garð samstarfsflokksins”, þar eð
harmað hafi verið, að samstaðan um vinstri-
stjórnina rofnaði á útmánuðum 1974, svo að ekki
varð brugðizt við aðsteðjandi efnahagsvandamál-
um á meðan þau voru miklu viðráðanlegri en siðar
varð.
Að sjálfsögðu hefur hver sinn smekk, og skal
ekki hlutazt til um þá innréttingu þessa Morgun-
blaðshöfundar. En deila má um, hve smekklegur
hann sjálfur er i garð flokksbræðra sinna, sem
hefðu sem bezt getað metið þjóðarhag meira en
pólitiskt ofstæki og kosningafikn i fyrravor, og
stuðlað þá að afgreiðslu viðeigandi ráðstafana, i
stað þess að láta allt dankast langt fram eftir
sumri.
— JH.
Norman Cousins, The Long Island Press:
U Thant kom mörgu
góðu til leiðar
Hann trúði á framtíð Sameinuðu þjóðanna
U Thant var mikill trúmabur og baöst fyrir á hverjum degi
SKÖMMU eftir að U Thant
lézt í sjúkrahúsi I New York
voru jarðneskar leifar hans
sendar til Burma til greftrun-
ar. Þá upphófst einhver
óvenjulegasta barátta nú i
seinni tið, eða baráttan um
likið. Hún var ákaflega
ógeðfelld I aðra röndina, en
skiljanleg eigi að siður.
Fáir menn hafa fremur til
þess unnið en U Thant að fá að
hvila i friði. Fáir hafa lagt sig
betur fram um að losa heim-
inn við sársauka og þjáningar
eða útrýma ofbeldi.
Þrátt fyrir þetta var liki U
Thant rænt með ofbeldi undir
eins og það var komið til hans
heimalands. Stúdentar stóðu
fyrir ráninu, en þeim þótti
sem leiðtogar rikisstjórnar-
innar ætluðu ekki að veita
tilhlýðilegan heiður og
virðingu þeim manni-, sem
stúdentarnir töldu mestan
allra einstaklinga þjóðarinnar
á tuttugustu öld.
U THANT naut svo mikils
álits, bæði I siðferðilegum
efnum og stjórnmálum, að
leiðtogar rikisstjórnarinnar i
Burma vildu ekki leyfa honum
að flytjast heim, þegar hann
var hættur störfum sem fram-
kvæmdastjóri Sameinuðu
þjóðanna.
Almennt var álitið að
nærvera U Thants i Burma
kynni að frýja til fjölda
manna, sem krefðust þess, að
hann biði valdhöfum landsins
birginn, en þeir hafa þótt
verulega seinheppnir og tregir
til að bæta úr brýnustu þörfum
þjóðarinnar.
U Thant hélt þvi kyrru fyrir
I Bandarik-junum og vann þar
að ritun endurminninga sinna,
en þvi verki lauk hann
skömmu áður en hann gekk
undir fyrirhugaðan uppskurð
við krabbameini, sem hafði
þjáð hann um tveggja ára
skeið. Hann hafði óskað þess,
að jarðneskar leifar hans yrðu
sendar heim til Burma, þegar
hann félli frá.
Föðurlandið tilheyrir ekki
þeim stjórnmálamönnum,
sem fara þar með völd á
hverjum tima, heldur sögu
þess,hefðum, erfðavenjum og
þjóð. U Thant vildi i dauða
sinum sameinast þvi Burma,
sem hann hafði þekkt og
elskað alla sina tið.
BARATTAN um lik U Thant
var vitanlega i beinni and-
stöðu við lif* hans sjálfs og
hugsunarhátt, en hún bar eigi
að siður vott þeim áhrifum,
sem hann hafði haft á samtið
sina. Nafn Gandhis var ávallt
tengt friðsemi og ofbeldis-
lausri baráttu meðan hann
lifði, en varð eigi að siður að
hernaðarákalli eftir að hann
var dáinn. A sama hátt er nafn
U Thants nú máttugt afl i
baráttunni fyrir auknu réttlæti
I heimalandi hans.
Hann hafði gert göfug-
mennsku og manngæzku að
trúarbrögðum, en krafa hans
um frið meðal Sameinuðu
þjóðanna skorti þó hvorki
sannfæringu, ákvfeðni né ein-
beittni. Hann vildi umfram
allt forðast bein átök, en ekki
láta af baráttu fyrir hjart-
fólgnu málefni eða gefa eftir á
grundvallaratriðum. Honum
féllu bein átök afar illa, en
reyndi þó aldrei að koma sér
undan átökum, sem hann vissi
nauðsynleg.
U THANT tók við starfi sem
framkvæmdastjóri
Sameinuðu þjóðanna, þegar
striðið I Kongó stóð, þátttaka
Bandarikjamanna i styrjöld-
inni I Vietnam fór sifellt vax-
andi og ástandið i löndunum
fyrir botni Miðjarðarhafsins
varð æ uggvænlegra. Þetta
var erfið og ströng raun fyrir
mann, sem trúði fyrst og
fremst á göfugmennsku og
andlegan höfðingskap. Enginn
getur nokkurn tima vitað með
vissu, hve mikinn þátt starf
hans átti i lagfæringu og lausn
meginmála.
Úr f jarska getur litið svo út,
sem U Thant hafi lítið orðið
ágengt á tiu ára starfsferli við
aö koma i veg fyrir siaukna
afturför Sameinuðu þjóðanna
sem stofnunar. Hinir, sem
tækifæri höfðu til að fylgjast
með framvindu og gangi
mála, þar sem sagan var að
gerast, vita hins vegar, aö U
■Thant átti afar rikan þátt i að
koma i veg fyrir
umfangsmikil átök.
Hann starfaði að þvi
þrotlaust á bak við tjöldin að
koma á friðarviðræðum milli
Bandarikjamanna og Norður-
Vietnama. Hann beitti til hlit-
ar þvi valdi, sem starfi hans
fylgdi, þegar hann var að
koma á vopnahléi I löndunum
fyrir botni Miðjarðarhafsins
og styrjöld var þar skollin á,
og hann lagði sig ailan fram til
þess að undirbúa áframhald
samninga.
U THANT var ekki beizkur.
Og þó voru allar hersveitir
Sameinuðu þjóðanna kvaddar
heim frá löndunum fyrir botni
Miöjarðarhafsins árið 1967
en skömmu seinna skall
styrjöldin þar á. Hitt vissi
almenningur ekki, að U Thant
geröi allt, sem i hans valdi
stóð, til þess að koma þvi i
kring, að hersveitirnar yrðu
haföar þarna kyrrar. En stór-
veldin vildu ekki sættg sig við
neinn undanslátt frá þeirri
ákvörðun, að hersveitirnar
væru kvaddar heim ef
eitthvert þeirra rikja, sem
áttu þarna beina aðild, kefðust
þess.
U Thant var ekki beizkur.
Þrátt fyrir alla andstöðu og
erfiðleika hafði hann bjarg-
fasta trú á framtið Sameinuðu
þjóðanna. Hann sá fyrir mörg
þeirra vandamála, sem nú
ógna tilveru samtakanna. En
hann vissi manna bezt, aö
lausn þeirra mála var ekki og
er ekki fólgin i undanslætti eða
eftirgjöf samtakanna sjálfra,
heldur enn ákveðnari viðleitni
en áöur til að bæta samtökin
og gera þau raunverulega
virk.