Atuagagdliutit - 08.06.1993, Blaðsíða 13

NR. 62 1993
ATUAGAGDLIUTIT/GRØNLANDSPOSTEN
13
Kalaallit pakat si sut
Qallunaat aallartitaat isumaqatigiinngillat: Savalimmiut
ilaasortaajunnaamiarlutik qunusaaripput, Kalaallillu Nunaat
tunuarsimaarpoq
Kalaallit arfanniarnerat Japanimi oqallinnermi oqallisigi-
neqanngiUuinnarpoq.
Den grønlandske hvalfangst var slet ikke til debat i Japan.
mark ersarissumik naag-
gaarsinnaasimanngimmat.
Taasisinnaasimagaluarutta
akerliulluta taasisimassaga-
luarpugut.
INERSUARMI tupaallatto-
qanngilaq, kisiannili qallu-
naat aallartitaat isumma-
minnik uniuerpas illu tik qal-
lutik qaffatsippaat. Kalaallit
Nunaata toqqaannartumik
oqaatigalugu qallunaat peri-
aasiinut akerUunera malu-
gineqarpoq.
Qallunaat periaasiat su-
naana? Hans-Pavia Rosing-
ip taanna imatut taavaa: -
Danmark isumaqarpoq an-
nikitsumik arfanniartoqas-
saguni ajunngitsoq, kisian-
nili Danmark amerlanerus-
suteqartut taaseqatiginiar-
sarisaqattaarpai.
Danmark kalaallit sava-
limmiormiullu isumaannut
akerliunngikkaluarpoq.
Aammami qallunaat isuma-
qatiginninniar tar tu isa
ukiorpassuit ingerlanerini
Kalaallit Nunaata anner-
tuumik pisaqarsinnaaneri
qulakkeertuartarsimavaat,
tassani »piniamerup tunn-
gavia« innersuussutigisarsi-
mallugu.
Kisiannili Udenrigsmini-
steriami Imarpissuup Avan-
naani qallunaatut innut-
taassuseqartut kisiisa eq-
qarsaatigisussaanngilai.
Aammattaaq eqqarsaatigi-
sussaavai qallunaarpassuit
Danmarkimiittut - taakkulu
ajoraluartumik arfanniar-
nermut akerliupput. Pin-
gaartumik Miljøministeria-
meersut arfanniarnermut
akerliunermut malunnaa-
taapput, isummallu taakku
akerleriit marluusut Uden-
rigsministeriap naggaterpi-
aa tikillugu »naligiissinniar-
tussaavai«. Naggataagullu -
isiginngitsuusaaginnagas-
saanngitsoq - Danmark nu-
natulli allatut nioqqutissa-
nik avammut tunisaqartar-
nerminit napatinneqarpoq,
taamaammallu nunarsuar-
mi arfanniartarnerup taper-
sersuinerup kingunerisin-
naasai nalilerniartariaqar-
pai, tassami nunat tunisivi-
gisartagaasa annersaat ar-
fanniarnermut malunnavis-
sumik akerliusuuvoq. Oqar-
toqarsinnaavoq tamannna
Kalaallit Nunaannit Sava-
limmiunillu susassarine-
qanngitsoq. Kisiannili qal-
lunaat politikerii atorfUit-
taallu toqqaannarnerusut
oqarsinnaagaluarput nunat
Imarpissuup Avannaaniit-
tut Danmarkimiit milliar-
derpassuarnik naalagaaf-
fimmit taarsigassarsisin-
naassappata ataatsimul-
luunniit tapiiffigineqarsin-
naassappata Danmarkip nu-
nanut allanut tunisaqartar-
nerminni isertitaminnik qu-
lakkeeriniartariaqartoq, ta-
mannalu nunanut Imarpis-
suup Avannaaniittunut
aamma tunngassuteqar-
luinnartoq. Tamannali saq-
qummiunneqanngilaq. Kisi-
annili immaqa qallunaat
sanngiikujullutik malun-
naateqarpiaratillu avam-
mut kiinnertarneranniip-
poq.
KALAALLIT ukioq manna
IWC-p ataatsimeersuarne-
rani qallunaat aallartitaan-
nut ilaasut naammagittaal-
liornerat eqiterullugu apeq-
qutinngortinneqarsinnaa-
voq imatut nipilik; periaa-
seq suna malinneqassava?
Amerlanerussutilissuarnut,
annerusumik minnerusu-
milluunniit ingasattajaara-
luni arfanniarnerup niuer-
niutigalugu ingerlanneqar-
nissaanut akerliusunut toq-
qaannartumik saassussinis-
saq piareersarfigineqassa-
va? Akeqqanut nukittoorsu-
arnut akersuunnermut Ka-
laallit Nunaat peqataassa-
va? Imaluunniit Kalaallit
Nunaat qallunaat aallarti-
taat mianersoqisut tunuan-
nut toqqortissava? Ilumoor-
torlu unaavoq; Kalaallit
Nunnaat ullumikkut nunat
arfanniarfiusut annerit ilaa-
gaat, aammalu Kalaallit Nu-
naanni arfanniartaneq
unioqqutitsilluni ingerlan-
neqanngilaq, tassami IWC-
mi qangaaniilli amerlane-
russuteqartunit tamanna
akuerineqarsimavoq. Aam-
malu Kalaallit Nunaanni eu--
fanniartaneq Japan-imi
oqallisigineqartut minner-
sarinngilaat.
Philip Lauritzen-imit
KYOTO(JAPAN) - Arfanni-
amermut ataatsimiititaliar-
suup IWC-p Kyoto-mi Ja-
pan-imiittumi ataatsimiin-
nerata kingorna Savalim-
miut ilaasortaajunnaavinni-
arlutik qunusaaripput. Ka-
lallit Nunaat taama anner-
tutigisumik iliuuseqanngi-
laq, kisiannili aalisarner-
mut arfanniarnermullu
naalakkersuisup Hans Iver-
sen-ip naammagittaannini
isertuutinngilaa.
Naammagittaannera soo-
runami tunngaveqarpoq nu-
nat IWC-mut ilaasortaasut
amerlanersaasa arfanniar-
nermut akerliunerminnik
ingerlatsiinnarnerannik.
Tamannaannaanngilarli.
Aammattaaq naammagit-
taanneranut tunngaviuvoq
Savalimmiut Kalaallillu Nu-
naat qallunaat aallartitaan-
nit immikkoortinneqartu-
tut misigisimammata.
N aammagittaannerami
aamma paasinarluinnar-
poq: Sooq Danmark arfanni-
amermik ataatsimilluun-
niit ingerlataqarani arfanni-
amermut politikkimut aala-
jangiisuussava, taamatut
savalimmiut kalaallillu ape-
ripput. Uagununa arfanni-
artartuusugut! Sooq tama-
tumunnga uagut allajangii-
suussanngilagut?
IWC-p ataatsimiinnerani
naammasseqqammersumi
ersarilluinnartoq tassaasi-
mavoq qallunaat aallarti-
taasa akomanni isumaqati-
giinnginneq, kalaallillu
Iversen-ip Japanimi tusa-
gassiortut katersortinne-
qarneranni ilaajunnaarluni
toqqaannartumik oqaati-
gaa.
QALLUNAAT aallartitaa-
saa akornanni isumaqati-
giinnginneq marlunnut aa-
lajangiinermut atatillugu
ersarissilluinnarpoq.
Aallaqqaammut arferit
minnerit pillugit paasissu-
tissanik katersuinissaq aa-
l^j anger neqarpoq. Soqu-
taarpianngitsutut tamanna
isigineqarsinnaavioq. • Ar-
fanniarnermut ataatsimiiti-
taliarsuup arferit minnerit
aamma ilisimasaqarfigis-
sappagit pissusissamisuu-
ginnannginnerluni. Paasi-
sassanik pissarsinissap qu-
lakkeerneqamissaa sumut
ajoqutaasinnaagami? Dan-
mark taasinngitsoorpoq, Ki-
siannili Kalaallit Nunaata
Danmark akerliusutut taa-
sitikkusussimagaluarpaa.
Arferimmi minnerit arfan-
niarnermut ataatsimiititali-
arsuup suliassaanut ilaann-
gillat, aalajangiinerullu
taassuma nassatarisaanik
arfanniarnermut akerliusut
amerlareeqisut arfernik
minnernik piniarnermut-
taaq, soorlu qilalukkanik pi-
niarnermut amerlaneruler-
sussaapput.
AAPPASSAANNIK Frank-
rig siunnersuuteqarpoq Si-
kuijuitsumik Kujallermi ar-
fernik eqqissisimatitsivissa-
mik annertuumik pilersitsi-
soqassasoq. IWC-p ataatsi-
meersuarnerani Frankrig-
ip paasivaa siunnersuutimi
amerlanerussuteqartunit,
tassa 1/3-init aalajangiiffigi-
neqavinnissaa ajornaku-
suussasoq. Ilaatigullu Dan-
mark isumaqataallunni taa-
siumanngilaq. Tamatu-
munnga taasiullugu Frank-
rig neriorsorneqarnissami-
nik piumasaqarpoq suliap
tullianik ataatsimiinnissa-
mut »kissartuutiinnarne-
qarnissaanik«, tassanili
Danmark akuersilluni taasi-
voq - Kalaallit Nunaata
naammaginngeqisaanik.
Kalaallit Nunaat isumaqar-
poq Danmark malunniute-
qarniarsarisariaqartoq. Qal-
lunaat naalagaaffiata isu-
matusaarnissani toqqarpaa,
massakkullu akiunniarnia-
rani toqqarlugu - tassa Dan-
mark akiuukkusukkuni.
DANMARKIUNA IWC-mut
ilaasortaasoq. Qallunaanu-
kua naalagaaffiata politi-
kkip qanoq ingerlanissaa aa-
lajangertussaagaa, aamma-
lu Udenrigsministerip suli-
aq ingerlattussaagaa. Kisi-
annili aamma savalimmior-
miut kalaallillu aallartitaat
aallartitanut ilaapput,
ataatsimiinnissalu sioqqul-
lugu naalagaafliup issittu-
mUu avannarlermi nunat
arfanniarfiusartut marluk
politikki sunaanersoq oqal-
lisigaat.
Ataatsimiinnissaq sioqqul-
lugu ataatsimoorlutik »ilit-
sersuummik« isertortumik
sanapput, tassanilu qallu-
naat aallartitaat taasinis-
saat aammalu isummamin-
nik saqqummiussinissaat
aqqutissiuunneqarpoq.
Kalaallit aallartitaasqa
oqarnerat malillugu IWC-p
ataatsimeersuarnerata na-
laani ilitsersuut taanna
minnerpaamik marloriarlu-
ni naalagaaffimmit isuma-
qatigiissumit allanngortin-
neqarpoq.
- Tamanna naammagit-
taassutigeqaarput, tassami
uagut isummatsinnik oqaa-
seqarsinnaasimanngi lagut,
folketingimut ilaasortaq
Hans-Pavia Rosing oqarpoq.
- Kalaallit Nunaannut
uteruma IWC-mi qanoq
inissisimanitta nalilerne-
qarnissaa qinnutiginiarpa-
ra.
ARFANNIARNERMUT
Ataatsimiititaliarsuup
ataatsimiinnerani Kalaallit
Nunaat oqaaseqarsinnaati-
taasimanngilaq, taamaam-
mallu naalakkersuisunut
ilaasortap Hans Iversen-ip
tusagassiortunik katersor-
titsinermi qallunaat ersaris-
sumik aker liler pai.
- IWC-mi amerlanerussu-
teqarluartut arfanniarneq
pillugu aalajangeeqataaru-
sunngillat, naak biologit er-
sarissumik oqaatigereeralu-
araat arferit ilaat pisassiifll-
gineqarluarsinnaasut, Hans
Iversen tusagassiortorpaa-
lunnut oqarpoq. - IWC-p su-
linermini nunat arfanniar-
nermik ingerlataqartut eq-
qarsaatiginngilai. Island
ilaasortaajunnaarluni nalu-
naareerpoq. Taamatuttaaq
Norge Japan-ilu ilaasortaa-
junnaassagaluarpata IWC-
mi akersuussinnaasut nun-
gussapput. Kalaallit Nunaa-
ta IWC oqalliffissiatut pi-
giinnarusuppaa, kisiannili
amerlanerussuteqartut ar-
ferit angisuut aninguisitaa-
nissat pillugu sulinertik ili-
simatuut avaqqutiinnarlu-
git ingerlatiinnassappassuk
siunissaq ulorianaateqar-
poq, massakkuUumi aamma
arferit minnerit piniarne-
qarnerat pillugu aalajangii-
sinnaanertik annertusarni-
arsarilerpaat.
- Qallunaat aallartitaasa
ilagaatigut, assullu nuan-
naanngissutigaarput Dan-
Naalakkersuisunut ilaasortaq Hans Iversen Japanimi tusa- Landsstyremedlem Hans Iversen holdt pressemøde i Japan,
gassiortut katersortinneqarnerini arfanniarnermut ataatsi- hvor han offentligt gik imod den danske linie på hvalfangst-
miititaliarsuup ataatsimiinnerani qallunaat periaasiannut kommissionens møde.
akerliunini tamanut saqqummiuppaa.