Tíminn - 06.04.1976, Blaðsíða 15

TÍMINN
15
Dr. Richard Beck:
Alþýðuskáld
kveður sér hljóðs
Alþýðuskáldin islenzku hafa
alltaf verið mér kær Má ég öfga-
laust segja, að langdvöl erlendis
og æði viðtæk kynni af bókmennt-
um erlendra þjóða hafi glöggvað
mér skilning á skáldum vorum i
alþýðustétt og miklum merkileg-
um skerf þeirra til islenzkra bók-
mennta og menningarsögu vorr-
ar.
Varð mér þetta rikt i huga, er
mér barst nýlega i hendur kvæða-
bók Guðmundar Þorsteinssonar
frá Lundi. Ber hún heitið Við
hljóðfall starfsins, og hittir það
ágætlega i mark, þvi kvæðin, sem
hún hefir inni að halda, eru
sprottin úr jarðvegi lifsreynslu og
ævistarfi manns, sem unnið hefir
hörðum höndum, og jafnframt
lagt gjörva hönd á margt, eins og
kunnugt er.
Steindór Steindórsson, fyrrv.
skólameistari, fylgir bókinni úr
hlaði með gagnorðum formála
þar sem rakinn er i megin-
dráttum æviferill höfundar og
birtu brugðið á ljóðagerð hans.
Þetta ljóðasafn Guðmundar er
harla umfangsmikið, ljóðin 68
talsins, lausavisur og kvæði,
mörg þeirra löng og efnismikil.
En allur ber skáldskapur höfund-
ar þvi vitni, að honum liggur
stuðlað mál létt á tungu.
Bragfimur er hann einnig, og
yrkir undir dýrum háttum, þegar
þvi er að skipta. Allmikillar fjöl-
breytni gætir einnig i yrkisefnum
hans, reynist honum ósjaldan i
þeim efnum „hollur heima-
fenginn baggi”, en leitar einnig
lengra til fanga.
Þótt margt sé vel og athyglis-
vert um önnur kvæði bókarinnar,
þykir mér viðamestur kaflinn
,,Að baki sögunnar”, og tilþrifa-
mest i þeim flokki kvæðið um
Þorgerði brák, hina irsku fóstru
Egils Skallagrimssonar. „Dánar-
gjöf ekkjunnar snauðu” er einnig
áhrifamikið kvæði.
í kvæðaflokknum ..Alvara”
kennir einnig margra góðra
grasa. þótt eigi verði það nánar
rakið hér. Þó skal þess getið, að
kvæðið „Rekald” bregður upp
glöggri mynd og nær vel tilgangi
sinum.
Djúpur alvörutónn er tiðum
undiraldan i ljóðum höfundar, og
deilir hann óvægilega á það, sem
honum þykir miður fara, og óheil-
brigt, i hugsunarhætti manna og
þjóðlifinu, og hittir þar ósjaldan
kröftuglega i mark. Á hinn bóginn
leynir það sér ekki, að hann kann
dáðriki, sannan framfarahug og
drengskap vel að meta. Og slegið
getur hann á streng gamansem-
innar, þegar honum býður svo við
að horfa.
Við lestur þessarar bókar
Guðmundar, tóku mig þó föstust-
um tökum náttúrulýsingar hans
og önnur kvæði um skyld efni.
Léttstigt er kvæðið „A vornóttu”,
og myndin, sem þar er brugðið
upp, hugþekk og sönn:
Reikar hugur hljóður
heim á norðurslóð,
þar sem vornótt vakir
viðfeðm og rjóð.
Viðáttunnar veldi
vikkar sjónarhring,
sól ei sezt i mánuð —
svifur i kring.
Vænglétt fuglafjöldin
fyllir loftið klið,
tryggðum heimsins hjara
halda þeir við.
Rikir önn og iðja.
allri skepnu hjá,
drjúgt er til sin dregur
djarfhuga þrá.
Lambagrösin ljúfu
litka brúna mold,
gróður gliti skrýðir
grænkandi fold,
Daggartár er tindra
tær um foldarból,
merlar mar og hauður
miðnætursól.
En um tilorðningu ljóða sinna
fer skáldið, meðal annars eftir-
farandi orðum i kvæðinu „Svar”:
Við axarhögg og hamarslög þau
hafa löngum fæðzt,
við léttan þey og ljóssins veig,
að lit og formi glæðzt,
er ljárinn hvein og hrifan þaut,
i hönd, um gróinn svörð, —
sem gróðurnál, er leitar ljóss
og lyftist hægt úr jörð.
Það fer að vonum um mann,
sem ann eins heitt hinum fornu
dyggðum og islenzkum menning-
arerfðum og Guðmundur frá
Lundi gerir, að hann kann að
sama skapi ágætlega að meta
viðleitni okkar Vestur-Islendinga
i þá átt að varðveita og ávaxta hið
bezta og lifrænasta i ætt okkar og
feðraarfi. Fyrir þann góðhug i
okkar garð rétti ég honum hlýja
hönd yfir hafið um leið og ég
þakka honum kvæðin hans.
Hreppsnefnd Búlandshrepps:
Úthafsrækjan verði
unnin á Djúpavogi
MÓ—Reykjavík. — Hreppsnefnd
Búlandshrepps hefur gert ályktun
þar sem fagnað er framkominni
tillögu til þingsályktunar um
tilraunaveiðar á úthafsrækju
fyrir Austurlandi. Jafnframt er
bent á það i ályktun hreppsnefnd-
arinnar, að rækjuvinnsla hafi
verið starfrækt með fullkomnum
vélum á Djúpavogi siðan 1968, og
telur hreppsnefndin þvi að landa
eigi aflanum á Djúpavogi meðan
á tilraunaveiðunum stendur, en
dreifa honum ekki á fleiri staði
fyrr en ljóst sé að nægur afli verði
fyrir hendi til að starfrækja fleiri
verksmiðjur.
Sjómenn hafa löngum orðið
varir við rækju út af Austfjörð-
um. Tilraunaveiðar hafa verið
gerðar á bátum frá Djúpavogi
með jákvæðum árangri i Beru-
fjarðarál , Lóndjúpi og Breiða-
merkurdjúpi. Þá fór rannsóknar-
skipið Hafþór i rækjuleit fyrir
Austfjörðum 1975, og fannst viða
rækja. Djúpt út af Vattarnesi fékk
Hafþór 200 kg af stórri rækju á
klst. sem er talinn ágætur afli.
Aður hafði fengizt ágætur afli út
af Héraösflóa.
Þessi rækja er talin hentugri til
sölu á erlendum mörkuðum, en
smærri rækja, þvi verðsveiflur á
stórri rækju eru minni.
Fram hefurkomið að Reyðfirð-
ingar hafa mikinn áhuga á að
þessar tilraunaveiðar veröi gerð-
ar, á Reyðarfirði sé aðstaða sem
henti vel til þessarar vinnslu og
þar séu einnig til skip til að sinna
þessum veiðum.
Hreppsnefnd Búlandshrepps
bendir hins vegar á, að Djúpivog-
ur sé eini staðurinn á Austur-
landi, sem ekki hefur fengið fyrir-
greiðslu til skuttogarakaupa og sé
rækjuvinnsla þvi mjög þýðingar-
mikil atvinnugrein á staðnum.
Heilsugæzlustöðvar, þar sem saman er komin ákveðin samsctning læknisfræðilegrar þekkingar, myndu
stuðla að bættri nýtingu sjúkrahúsa.
0 Hægri sinnar
menn, sem fylgdust með atburð-
um þessum, voru handteknir.
Borgarstjórinn i Peking sagði i
orðsendingu sinni að þeir sem
efnt hefðu til uppþotsins væru
hægrisinnar, sem fylgdu vdrafor-
sætisráðherra landsins, Teng
Hsiao Ping, að málum.
Teng, sem áður var talinn lik-
legur eftirmaður Chou en Lai,
hefur undanfarið verið harðlega
gagnrýndur fyrir ihaldssemi og
hentistefnu. Gagnrýnin á hann
hefur komið fram á veggspjöld-
um og i dagblöðum i Kina, en
þetta er i fyrsta sinn sem hún
leiðir til beinna átaka.
O VIII stöðva
þannig fram að hann er tekinn i
flottroll, áður en seiðin slá sér
niður á botninn, og þess vegna
vekur það furðu fiskifræðinga
þegar i ljós kemur, að til að
mynda allt reynist fullt af ung-
fiski i ísafjarðardjúpi veturinn
1974-75. Það er engu likara en all-
ur árgangurinn hafi farið þangað
og nú er mikið magn ungýsu, og
reyndar fleiri tegunda, komið inn
á Breiðafjörð. Er ungfiskurinn
þar áns til tveggja ára gamall.
Rækjuveiðin i Breiöafirði hefur
áður byrjað i febrúar en aldrei
veiðzt neitt að ráði fyrr en i marz-
mánuði og er yfirleitt mest i
april-mai. En i ár verða Breið-
firðingar að taka rækjuveiðina
rólega að minnsta kosti fram á
vorið.
© Alþingi
göngu skipulögð sem einkarekst-
ur og ekki leggst ég gegn þvi, að
slikt fyrirkomulag væri jafnframt
kannað. En ég tel afar ósennilegt
i ljósi þess mikla kostnaðar, sem
þessari starfsemi er samfara
annars vegar og i ljósi nokkuð
þrálátra rekstrarerfiðleika fyrir-
tækja hins vegar, aö slikt kerfi fái
staðizt hér i raun og tel ekki lik-
legt, að við verði komið beztri og
sem jafnastri þjónustu né heldur
að i þvi væri að finna nokkra
sparnaðarleið, þvi að sennilega
yrði hið opinbera jafnan að
hlaupa undir bagga og mundi
vafalaust að lokum bera stærstar
kostnaðarhlutann og jafnvel ekki
minni en hann er, þótt það hafi
reksturinn allan beint með hönd-
um. Auk þess hlýtur það að vera
nokkuð ljóst mál, að þjónusta við
sjúka á ekki að vera gróðavegur,
en gróði er markmið alls einka-
rekstrar i raun, að hverju svo
sem hann lýtur. Og þótt þetta geti
verið framkvæmanlegt i hinum
stóra heimi, þá yrði það allt miklu
erfiðara hér, þar sem hver er að
heita annars frændi og vinur og
landsbúar allir ein stór fjöl-
skylda, þegar á reynir.”
Fjölgun
heimilislækna
„Ég vil réttsegja þaðað lokum,
að grundvöllur fyrir breyttu
starfsskipulagi er fjölgun
heimilislækna og bætt starfsað-
staða þeirra og undir þetta hvoru
tveggja sýnist nú hilla. Þá er
einnig mjög nauðsynlegt, að á
hverri heilsugæzlustöð sé saman
komin ákveðin samsetning
læknisfræðilegrar þekkingar, ef
ég má svo að orði komast, enda
myndu þá slikar stöðvar nánast
geta annað öllu þvi, sem upp á
kemur og þeir sjúklingar, em
leita þurfa sérfræðiaðstoðar utan
heilsugæzlustöðvanna, yrðu til-
tölulega fáir og þeim yrði bezt
sinnt á dagdeildum sjúkrahúsa og
þaðan væru þeir lagðir inn á
sjúkrahús, sem þess þyrftu og ég
efast ekki um, að þetta mundi
stuðla að mjög bættri nýtingu
sjúkrahúsanna. Það styttir bið
eftir sérfræðiaðstoð og það styttir
biðina eftir þvi að komast inn á
sjúkrahús, þegar þess þarf með.
Eðlileg starfsskipting
milli lækna
Annað, sem einnig leiðir af
þessu kerfi, er mjög mikilvægt en
það er, að likur yrðu fyrir þvi, að
miklu eðlilegri skipting yrði
meðal lækna annars vegar til sér-
fræðistarfa og hins vegar til
heimilislækninga. Auk þess er
mjög liklegt, að með þessu fyrir-
komulagi yrði engin sérgrein af-
skipt, en sæmilega vel yrði séð
fyrir mannafla i hverri sérgrein
fyrir sig. Ég vil rétt taka það
fram, að þetta fyrirkomulag hef-
ur litils háttar verið reynt hér á
landi og það liggur raunar þegar
fyrir, að af þvi er umtalsverður
sparnaöur og mikil bót af allri
þjónustu hvað sjúklingunum viö
kemur. Hins vegar tel ég það ekki
mitt að fara út i það nánar, enda
lit ég svo á, að það sé verkefni
þessarar könnunar að komasteft-
ir þvi, hver hagkvæmni hugsan-
lega er af þessari brevtingu og
hvort æskilegt sé þá i framhaldi
af þvi að haga uppbvggingu i
samræmi viðhana og koma inn á
þessa braut hægt og bitandi."
Auglýsicf
iTtmamun